Logo DBNL
De heyr-baene des cruys (1672)

De heyr-baene des cruys

(1672)–Benedictus van Haeften–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Aen-spraeck van den avthevr tot den reysenden man.

SOeckt ghy ô ballingh-mensch, ende Pelgrim het hemelsch Vaderlandt? hier henen leydt u de Heyr-baene des Cruys. De welcke op dat ghy misschien niet herwaerts, ende d' herwaerts doolende, sout door-wandelen, so heeft den Goddelijcken Leydtsman, ende Leeraer, die van het hout gheregneert heeft, de selve eertijdts met sijne voeten betreden, met sijne leeringhen in-ghestampt, ende met sijn dierbaer

Bloedt gheteeckent. Desen gaen wy u hier wederom op een nieuw onder sijnen persoon voor-stellen, ende eenighsins uyt-legghen. Volght doch, ô reysende mensch, de voet-stappen van den ghenen, die u voor-gaet, ende ontfanght geerne de woorden van die u vermaent. + Soo wie, seght hy; wilt nae my komen, dat hy sy-selven verlooghene, ende daghelijcks sijn Cruys op-neme ende my volghe.

Dit is den inhout van dit werck, dit is de beschrijvingh van het rijck der hemelen, ende d' aenwijsinghe van de plaetsen, daer men langhs reyst naer t' eeuwigh leven. Als den H. Ebrvlphvs dese sententie + in 't Evangelie ghelesen hadde, ende die by sy-selven wat aendachtelijcker, dan men ghewoon is, overleyt hadde, soo heeft hy hem vastelijck laeten voorstaen, dat men dese conditie niet en moest versuymen, oft laeten voor by gaen, de welcke ons niet van een menschelijcken Koningh, maer van Godt selver aen-gheboden wiert. Op den staende voet dan heeft hy het hof van den Coninck van Vranckrijck, sijn alderliefste weder-paer, kinderen, rijckdommen, ende heerschappijen adieu gheseyt, ende heeft sy-selven, den H. Enghel hem gheleydende, in de woestijne verborghen, om te moghen worden eenen waerachtighen leerlingh van den Ghecruysten Iesvs. Als aen den H. Sylvester (die daer naer instelder is gheweest van de Sylvestrinen onder den Reghel van den H. Benedictvs) dese selve woorden op eenen sekeren tijdt eens waren te vooren ghekomen, soo hebben sy hem lichtelijck soo veel wijs ghe-

maeckt, dat hy de werelt verlaetende, naer de woestijne is ghetrocken, alwaer hy in waecken, bidden, ende vasten hem oeffenende, meestendeel niet anders en at als rauwe kruyden.

Daer is oock geweest een seker Godtvruchtich Man (ghelijck Granatensis ons betuyght) in heyligheyt boven andere uytmuntende, die niet anders en dede, als neerstelijck over-legghen dese sententie: want hy daer sulcken behaeghen in hadde, dat hy ghemeynelijck seyde, dat hy wilde een boeck schrijven, van den welcken hy yder bladt met dese woorden Christi + soude teeckenen. Hy verstont, te weten, dat in dese alles besloten is, dat tot de saligheyt noodigh is. Den wensch van desen waerachtelijck godtvruchtighen man naervolghende, soo hebben wy de selve woorden van onsen Salighmaecker naer ons kranck vermoghen wat willen doorluchtigh maecken, ende uytlegghen, met gheen ander opsicht, oft meyninghe, dan met het ghene daer-se van hem mede ghesproken zijn.

Oversulcks soo brenghen wy Christvm selve, disputerende oft twist-redenende met Stavrophila, ende haere susters, op de maniere van een t'saemen-spraeck, te voorschijn. Want yder-een is kennelijck, dat dese manier van doen bemint, ende ghebruyckt is van Plato, van den Vader der wel-sprekentheyt Cicero, en onder de HH. Vaders van Avgvstinvs, Chrysotomvs, Gregorivs Magnvs, jae dat meer is den H. Gheest selve heeft dat bruylofs ghedicht van liefde, comedie-wijs verçiert, ende af-ghemaelt.

Want de t'saemen-spraecken zijn ghemeynelijck aenghenaemer, ende vermaeckelijckerk, als + de eeuwighe boecken. Want men kan daer in vele saucen, ende blancketsels ghebruycken: de gheduerighe, ende ghelijck-formighe redeneeringh is door-gaens vele te schrael; oft wel verdrietigh door ghelijcke, ende aen-een-hanghende sententien. Ende hierom zijnder hier, ende daer eenighe veerskens, ende beeldekens ingeschoten, op datse den schroom, die het Cruys, ende het ghequel ghemeynelijck by-brenght, ende veroorsaeckt eenighsins afweeren, oft versachten, ende den Leser wat vermaecken souden.

Gelijck die aen een kint een bitter dranck wilt geven,
Den pot met honich strijckt.

+Wy hebben hier en daer eenighe exempels tusschen ghemenghelt, op dat onse Reysende lieden in desen Wegh souden gheselschap, jae oock leydts-mans hebben, welckers voetstappen sy souden moghen naer-volghen. Want de + menschen altijdts meer d'ooghen dan d'ooren ghelooven. Langh is den wegh door d'onder-wijsinghen, en door voor-beelden, kort, ende krachtigh. Want daerom + laet Godt sijne Heylighen ghequelt worden, op dat andere, als hun iet swaers over-komt, op die siende, ghenoeghsaeme verzaftingh, ende troost souden hebben. Dit zijn de woorden van de H. Schrifture; + Dese bekoringhe heeft den Heere daerom laeten op Tobias komen, op dat aen de nae-komelinghen soude ghegheven worden een exempel van sijne verduldigheydt, ghelijck oock is van den H. Iob.

Maer de letters van dit ons boeck zijn veelderley; ende gheheel verscheyden, ende sy heb-

ben oock soo moeten wesen: Want de gheheele + inventie, en het Orden hebben wy van ons selven, maer de woorden, ende de sententien hebben wy uyt verscheyde by-een gheraept, meest nochtans uyt de H. Schrifture, en d'oude ende nieuwe Autheurs. Noch wy en hebben de sententien niet bloot, ende verspreyt + ghestelt; op datse niet en souden vloeyen van alle kanten, ende wesen, ghelijck men ghemeynlijck seght, sandt sonder kalck: Maer wy hebben die, oft eenighsins aen malkanderen gheschakelt; oft somtijdts ghelijck met eenighen mortel van onse woorden t'saemen ghevoeght. Eyndelinghe, ghelijckerwijs de borduer-werckers van eenen draet van verscheyde coleuren een tapijt indecken: alsoo hebben wy uyt eenighe duysende deeltiens ghemaeckt dit een-vormigh, ende aen-een-hanghende Boeck. Doch de woorden, die aen Christvs hier toe-gheschreven worden, en moeten van gheen grooter, ofte meerder authoriteyt gheacht worden, dan verdient de trauw, oft gheloof van de ghene die wy op den bladt-randt citéren, oft aen-teeckenen.

Ick weet seer wel, dat lof-weerdighe Autheurs, soo oude als nieuwe, vele, ende goede dinghen, ende die wel, van dese materie gheschreven hebben; Dese hebbe ick van verre trachten naer te volghen, maer niet te achter-haelen: noch 'k en hebbe gheen andere dingen willen schrijven, maer de selve dinghen anders, sonder eenighe preiudicie oft achterdeel van andere. Want oock achter een groot koop-vaerdy-schip, + dat met duysende lasten, ende waeren vervult zijnde, van den eenen kant tot den anderen wort ghesmeten, volght een kleyn boodtien, de selve zee door-vaerende:

en op de selve maniere dat de mans vroomelijck vechten, + soo worstelen oock de kinderen. Maer oock in't generael is't seer nut, ende profijtigh, dat'er van vele, vele boecken ghemaeckt worden met verscheyden styl, maer met het selve gheloof, en dat oock van de selve questien, oft vraegh stucken: op dat een, en de selve saeck tot vele komen soude, tot sommighe soo, maer tot sommighe soo.

Voorts op dat my niemant misschien dit op + en werpe; Waer is uwe sterckheyt, uwe verduldigheyt en de volmaecktheyt uwer weghen? Soo hebbe ick gheraedsaem ghevonden de seer ootmoedighe protestatie van een sekeren ouden schrijver, in ghelijcke oorsaeck, hier by te stellen.

+Ick belijde aen mijnen Heer ende Godt, dat ick seer lichtveerdelijck, op dat ick niet en segghe, onbeschaemdelijck, hebbe derren bestaen te schrijven van het Cruys, ende verduldigheyt, om welcke saecke wel te doen, ick t'eenemael onbequaem ben, als wesende een mensch daer niet goets in en is: ende ick vreese, dat de woorden sullen beschaemt blijven, als de daedt niet en is volghende. Maer och oft de schaemte een remedie mede brochte, op dat de schaemte van niet te doen, dat wy aen andere leeren, een meesterschap wierde van te doen! Soo dan 'tsal ghelijck een vertroostingh wesen te disputêren van een saecke, die wy noch niet en ghenieten, op de maniere der sieckte, de welcke als-se sieck zijn, van de goederen der gesontheyt niet swijghen en konnen. Alsoo is't noodtsaeckelijck, dat ick, die seer ellendigh, ende altijdt sieck ben door de hitte van onverduldigheyt, naer de ghesontheyt van verduldigheyt, die ick niet en hebbe, versuchte, de selve aenroepe, ende verbidde.


Vorige Volgende