Visioenen

Regelnummers proza verbergen

[p. 36]

Tweede Visioen

Inhoud.

Op een Sinxendag ontvangt Had. verlichting over den geheelen wil der Liefde in allen, en over den graad van volmaaktheid, waarmee die wil uitgevoerd wordt; te zamen met de gave der talen.

Algemeene beschouwingen.

Soortgelijke visioenen, die gegroeid zijn uit de Dionysiaansche opvatting van aller zijn en leven in God, worden bij zeer vele visionnairen uit de M.E., en zelfs uit latere tijden aangetroffen. Zie App. B een visioen van Elisabeth de Wans, gezellin van de hl. Lutgardis te Aquiria, dat met de Hadewijchsche voorstelling groote overeenkomst vertoont.

De genade van de gave der talen, zooals hier geschetst, heb ik nergens aangetroffen, dan bij Thomas van Cantimpré in diens leven van de hl. Lutgardis, waar hij, naar aanleiding van een gesprek tusschen de Dietsch-sprekende Lutgardis en eene Walin, die elkander toch begrepen hadden, zegt: Quid mirum?... Vidi unam, quae in die Pentecosten ab hora tertia ad vesperas omnium linguarum notitiam habuit. Sed eam adhuc prodere nolo, quia adhuc in vita degit. (Act. S.S. Jun. III, 252. D.) Over de identificatie van deze una met onze Hadewijch, zie mijn opstel: Uit de geschiedenis onzer Middeleeuwsche letterkunde, Hadewijch, Dietsche War. en Belfort, 1922 blz. 69 vlg. van den overdruk.

De eigenaardigheid van de door Had. vermelde twee en zeventig talen, moet in verband gebracht met wat wij lezen in het leven van den hl. Norbertus: dat deze heilige niet aarzelde tot het Dietsche volk van Valenciennes het woord te voeren: non diffidebat quin si materna lingua verbum Dei adoriretur, spiritus sanctus qui quondam centum viginti linguarum erudierat diversitatem, linguae teutonicae barbariem vel Latinae eloquentiae difficultatem auditoribus habilem ad intellegendum faceret (AA. SS. Jun. [ 827, E). Die honderd twintig talen zijn in overeenstemming met het getal discipelen op Sinxendag (Act. ap. I, 15). De twee en zeventig in overeenstemming met het getal discipelen tijdens Jezus' leven (Luc. 10, 1, 17).

[p. 37]

In alle geval werden de talen berekend naar het getal discipelen. Thomas van Camtimpré, waar hij over die vrouw handelt, die de gave der talen had ontvangen, zegt alleen: Quid mirum si ad horam ignotae sibi invicem linguae in colloquio convenerunt, cum Lutgardis plena erat illo spiritu qui discipulos in unum congregatos linguarum diversitate replevit.

Vidi unam.... Hij zegt niet, hoeveel discipelen noch hoeveel talen er waren. Maar, en dit blijkt uit de plaats uit Norbertus'leven, diversitas is wel: verscheidenheid; er waren zooveel talen als discipelen; waar hij dan zegt dat die vrouw omnium linguarum notitiam habuit, dan meent hij in alle geval wel, dat zij kennis kreeg van zoovele talen als er discipelen waren; wat ook in dit visioen van Had. wordt vermeld, al is dit hier bepaaldelijk twee en zeventig.

[p. 38]

[1] HEt was op enen chincsen dach dat ic den^* 2 heyleghen gheest also ontfinc dat ic ver- 3 stont alle den wille der minnen in allen / Ende 4 alle die seden vanden wille der hemele ende der⁴ 5 hemelscher / ende al die volcomenheit der vol-⁵ 6 maecter gherechtecheit / ende alle ghebreke der⁶ 7 verloerne /, Ende alle diere wille / die ic sach / in⁷ 8^* welken si waren van waerheiden / ende van loghe- 9 nen/. ende ye seder gheuoeldic aldus der minnen^9-10 10^* van allen dien die ic sach in also velen als si waren/. 11 Ende doen verstondic alle redenen/ die men||sprect in^*11 12 lxxij. manieren/. Die menechfuldecheit van allen^*

* .ij. cap^m.

4 die seden de uitingen, manieren, doenwijzen.
der hemele in 't mv; wel onder bijbelschen invloed, als van coeli caelorum. vgl. 5, 3 vlg. Misschien is der hemele = van God, vgl. 5. 59 waar de drie opperste hemelen, met de drie goddelijke personen vereenzelvigd worden.

5 Zij begreep ook: al de volkomenheid van volmaakte gerechtigheid der heiligen, in den algemeenen zin van 't bijbelsche justitia: het gherecht-sijn, niet in de bijzondere beteekenis van de deugd die recht laat wedervaren.

6 alle ghebreke der verloerne al wat den verdoemden te kort komt; alle zonden, tekortkomingen, der verdoemden.

7 wille gen.: en van alle die willen die ik zag, (begreep ik) in welken: pron., = in welken graad of toestand van; of: in welken wille; waerheiden bepaaldelijk van de gerechtigen, van loghenne bepaaldelijk van de verdoemden.

* LXVIJ-b.

9-10 En immer sedert gevoelde ik aldus de Minne van al degenen die ik zag in also velen in zoo veel, dat is, in zoo hoogen (graad, toestand) als zij waren; vergelijk in welken; of misschien: in zoo velen zij waren (die ik zag): in al die ik zag; de lezing van C. geeft ook wel een zin, maar dunkt me toch minder juist.

* 46 a.

* 5 a.

11 redenen is wel talen, spreekwijzen vlg. I, 249; 7, 16.
Die twee en zeventig manieren herinneren onmiddellijk aan de 72 discipelen van Christus. Daar nu Christus' discipelen uitgezonden werden over alle landen der wereld, kon daaruit de voorstelling gesproten zijn van twee en zeventig volkeren en talen in de wereld. Zie algemeene beschouwingen.

* Donum lingue**

[p. 39]

13 desen wesenen/es mi onscuult/ende verstilt/. Maer¹³ 14 dat staren enechlike in heme / ende die berrent-¹⁴ 15 heit der minnen / ende die waerheit sijns willen /:^*15 16 diene bleschen noch en sweghen / noch en laghen 17 nye seder in mi /.

18 Te voren vore dien tijd woudic altoes weten in 19 allen minen doene/, Peinsdic / ende seide emmer/:¹⁹ 20 wat es minne / ende wie es minne/? In dit te²⁰ 21 pleghene / haddic .ij. iaer gheweest.

13 wesenen onbepaald, van al die dingen, van wat voorafgaat, niet alleen van de talen; vgl. 4. onscuult van ontschulen: is mij onttrokken, verstoken; verstillen is gaan liggen, is geëindigd.

14 Dat staren enechleke in Heme: enechleke vat ik eerder op van den toestand van de zienares: in mystieken vereenigingstoestand.

* habuit cognitionem

15 waerheit het lidw. die, dat staat in A en B, zal wel oorspronkelijk zijn; bleschen impf. van blusschen A echter blessceden uitgaan, gezegd van die berrentheit, meer bepaaldelijk; sweghen meer van die waerheit; laghen vgl. verstilt.

19 peinsdic met een gemakkelijk te begrijpen anacolython in den zinsbouw; of misschien eenvoudiger paralleel met woudic weten.

20 zie volgend visioen.

1 A cinxendach B tsinxendach 2 A heilighen geest; alsoe 3 A al die 4 B zeden 5 B alle die 6 B gebr.. 7 verlorenre A dier 8 B warh.. 9 sider. C al der minnender die ic sach 10 alsoe A alse si B alsi 11 doe verstondic oec alle die C redene 12 A menechfol.

13 al desen C wesenne A es mi sere ons. B es mi zere ons. 14 A enechleke B enechleec 15 C die ontbr. B zijns selues w. 16 A blessceden B bluscheden B zweghen. 17 nie sider B my 18 B vor den; tijt 19 in al; seidic 21 A hadic