Strofische gedichten

[p. 215]

Vier en dertigste lied

Inhoud.

INLEIDING: wie te allen tijde de Liefde trouw dient wordt nog eens met Haar vereenigd (I). EERSTE DEEL: noch nie en wart sake in Minne verloren, hoewel hare wegen in 't begin donker en woest zijn (II) zoodat men weifelt om daarin te verdolen (III). Maar Liefde loont steeds met Zich zelve (IV); wie in Haar wil verdolen zal Haar Rijk en Heerschap met Haar bezitten (V). TWEEDE DEEL: welk een alles overtreffende weelde dit is (VI); onuitsprekelijk, die vereeniging in Liefde (VII). Hoe berouwt het mij niet gewerkt te hebben int hoechste van haren ambachte (VIII), dat is: in trouwen, volledigen Liefdedienst (IX). SLOT: opwekking en bede (X).

Algemeene beschouwingen.

Een der meest opgewekte liederen; dat tot allen offervaardigen liefdedienst aanzet in het vooruitzicht van de eindelijke Liefdevereeniging.

De eerste strophe geeft de leidende stemming aan: ‘in alle jaargetijde zal men de Liefde met vollen dienst beoefenen; zoo wordt men dra Minne met Minne; dat kan niet uitblijven. Wel is waar zijn der Liefde wegen in haar begin zuur en donker en woest. Eer men Haar met vollen dienst voldoet, geraakt men dikwijls van streek. Men meent alles te zullen verliezen en het is louter winst. Dit zal men ervaren, als men zich hoegenaamd niet spaart, maar zich geheel in Liefde geeft. Menigeen weifelt om zich aan Liefde te geven, omdat hun de arbeid te zwaar dunkt en zij er aanvankelijk niets bij ontvangen, winnen, mogen. Zij denken: zoudt gij daar gaan omzwerven? Zagen ze eens klaar vóór oogen de belooning die Liefde ten einde geeft, ik durf het wel te zeggen: zij zouden den zwerftocht in Liefde aanvaarden’. En opgetogen luidt de zekere verklaring: ‘noch nie en wart sake in Minne verloren wat men om Haar gedaan heeft. Liefde beloont in alle geval, vroeg of laat. Zij is haar eigen loon; Zij kent het best der Liefde zede; Haar nemen is altoos geven, zelfs wanneer Zij, behendig als Zij is, menigen dood in 't leven geeft’. En even verrukkelijk blij: ‘het is overzoet in Liefde verdoold te geraken langs de wilde wegen die Zij doet gaan. Aardschgezinden begrijpen er niets van. Maar zij die met waarheid Liefde voldoen, zij zullen met Liefde in liefde geheel het Rijk doortrekken en bezitten, waar Liefde Vrouw is, en met Haar vereenigd geheel de heerschappij ontvangen en Haar edele Trouw ten volle smaken.’

En als in vervoering zingt de dichteres nu van die zaligheid: ‘de smaken en genietingen die Trouw in Liefde geeft, wie iets anders zaligheid noemt, heeft nooit zaligheid genoten. Het is hemelsche genoechte, vrij, ten volle, waar niets aan ontbreekt: ‘Du mi al,

[p. 216]

Lief, ende ic al Di’ daar is geen ander spreken. Hoe het hun staat, die dus in Liefde vereenigd zijn, ik mag daar wel over zwijgen. Noch zien noch spreken is mijn aandeel. Want ik ken het niet in zichzelf, hoe de Gelieven daar elkander omhelzen en één geven genieten’. En als ze nu daaraan denkt: ‘is 't wonder’, roept ze uit, ‘dat droefheid mij neerslaat, omdat me dit nog ontbleven is?’ Zoo volgt dan innig zelfverwijt: ‘dat ik de Liefde ooit te kort ben gekomen berouwt mij zeer. Met recht moet ik er rampspoed om lijden, dat ik ooit zoo laag afdaalde. Liefde toch beloofde mij niets dan Goed, indien ik het hooge plan wilde opvatten te werken in het rijk, dat zij mij gebood int hoechste van haren ambachte: in zoo hoogen dienst mogelijk. Dit rijk, dit ambacht, is anders niets dan Liefde beoefenen, met al den dienst die daartoe behoort. Wie het wel verstaat dit trouw te werken in alle opzichten, Liefde zal hem eens vervullen en met Zich vereenigen’.

Het besluit past wel: een uitnoodiging en opvordering tot alle die fine, die Liefde met liefde willen voldoen: steeds aldus in den dienst der Liefde te staan, in al Haar komen, in al Haar gaan. Hare opheffen, Hare nederslaen weze hun al even aangenaam. Zoo worden ze Liefde met Liefde dra. God helpe ons daartoe!

Bijzondere opmerkingen.

Buiten alle jaargetijde: onze dienst moet onafhankelijk zijn van alle weersgesteldheid en tijd.

Gewone mystieke beelden: het Minnerijk (38, 63) de ballingschap (20, 24) de Minnesmaken (40, 41 vlg.); het Minneambacht en de Minnedienst (64, 65 vlg.). De Minnevereeniging (7, 49 vlg., 79).

Vorm.

STROPHENBOUW:

a⁴ b⁴ a⁴ b⁴ b⁴ c³ b⁴ c³

Drieledig; zonder tornada.

In vv. 26, 27, 28, 31 is Minne voorslag.

RIJMEN: 22/24: men leze ellinde of ende. 61/63 onthiet / hiet. 78/80 suete / moete leze men soete.

TAAL. - Moeilijke plaatsen zijn er feitelijk geen: 19 vat ik op: innemen = en omdat zij in 't begin niets ontvangen, winnen.

30 voor het verband z. alg. besch. Men moet gheeft niet met het voorgaande gheven in verband brengen. Zij doet menigmaal levende sterven (aan zich zelven, door nieuwe offers te vergen). En toch is dit zoet.

[p. 217]

I

In allen tide, nuwe ende out,
Si hi der minnen onderdaen,^*
Dien somer heet, den winter cout,
Die minne van minnen wilt ontfaen.
Hi sal met vollen dienste staen

In hogher minnen hantieren;⁶

So wert hi minne met minnen saen;

Dat ne mach hem niet faelgieren.

II

Suer ende doncker ende overwreet
Sijn der minnen weghe in haere beghin;¹⁰
Eer selc met minnen dienste ghesteet,¹¹
Faelgeert hi dicke ane den sin:¹²
Daer hi waent verliesen, hets al ghewin.^*

Waer bi machmen dat bekinnen?¹⁴

Dats die en sparen meer noch min^*15

Dan al hen gheven in minnen.¹⁶

III

Die meneghe twivelen ane die minne,¹⁷
Dies hen die arbeit dunct te swaer^*
Ende si ten iersten niet en nemen inne;^*19
Si dincken: soustu dolen daer?²⁰

* .xxxiiij.

6 hantieren = omgaan met, om hare eischen te vervullen.

10 haere = der Minne.

11 ghestaen = kan hier telkens vertaald worden door voldoen (36, 74).

12 = omdat hij er niet wijs uit geraakt.

* 80 b.

14 De zin is: hoe kan men dit ervaren (dat hets al ghewin)? door zich niet te sparen.

* 66 a.

15 dats = dat es.

16 dan na ontkenning = maar alleen.

17 twivelen ane = in weifeling zijn omtrent.

* Nota

* CXXIJ a.

19 z. bijz. opm.

20 vgl. 9, 6.

[p. 218]

 

Ware hen die loen vore die oghen claer,

 

Dien minne gheeft ten inde,

 

Ic dar wel segghen openbaer:

 

Si doelden hare ellende.

 

 

 

IV

25

Noch nie en wart sake in minne verloren

 

Diemen dore minne ye ghedede;

 

Minne gheldet emmer, na ocht voren;

 

Minne es altoes der minnen mede.

 

Minne kindt met minnen der minnen sede;²⁹

30

Hare nemen es altoes gheven.

 

Minne gheeft met hare behindichede³¹

 

Wel meneghe doet int leven.

 

 

 

V

 

Hets oversoete in minne verdolen

 

Hare wilde weghe die minne doet gaen.³⁴

35

Het blijft den vremden wel verholen;

 

Maer die met waerheiden minne ghestaen,

 

Si selen met minnen in minne doregaen

 

Al dat rike, daer minne es vrouwe,

 

Ende al dat heerscap een met hare ontfaen,

40

Ende doresmaken hare edele trouwe.

 

 

 

VI

 

Die smake, die trouwe in minnen ghevet,^*41

 

Wie el iet seghet dat weelde si,⁴²

 

Die hevet ye sonder weelde ghelevet,^*

 

Na dien dat ic versinne mi.

29 sede = de welvoeglijkheid in den hoofschen dienst.

31 z. alg. besch. meneghe doet = door pijnlijke offers te vergen.

34 weghe is interne acc. na verdolen.

* CXXIJ b.

41 smake is mv.

42 een gemakkelijk anacolouthon.

* 80 c.

[p. 219]

45

Want hets hemelsche ghenoechte vri

 

Te vollen, sonder ghebreken:

 

‘Du mi al lief ende ic al di’

 

Daer nes gheen ander spreken.

 

 

 

VII

 

Die dus in minnen sijn worden een,

50

Ic mach wel swighen hoet hen steet:

 

Noch sien, noch spreken, dats mijn leen;⁵¹

 

Want ict met wesenne niet en weet⁵²

 

Hoe lief daer lief al ommeveet

 

Ende ghebruken een gheven.⁵⁴

55

Wat wondere eest dat mi rouwe versleet^*55

 

Dat mi dat noch es ontbleven?

 

 

 

VIII

 

Dat ic der minnen ye ure ghebrac

 

Berout mi sere; dat es wonder niet.

 

Met rechte doghics onghemac⁵⁹

60

Dat ic mi ye so neder liet.

 

Want mi die minne al goet onthiet,

 

Ochtic so hoghe ghedachte⁶²

 

Te werkenne int rike dat si mi hiet,^*

 

Int hoechste van haren ambachte.

 

 

 

IX

65

Dat rike daer ons die minne toe riet,

 

Ende dambacht dat si ons werken heet,

 

Dats minne pleghen ende anders niet

 

Met alden dienste die daertoe gheet.

51 leen = mijn aandeel, wat ik hierbij kan: ik heb het niet gezien, ik kan er niet over spreken.

52 met wesenne = of: in zichzelf; of: door het zelf te zijn.

54 een gheven = zij geven zich elkander.

* 66 b.

55 Wondere is 2e nv. na wat.

59 doghics = doghic des daarvan, daar om.

62 voor het geval dat ik zoo hoog mijn gedachte wilde zetten om.

* CXXIJ c.

[p. 220]

 

Die dit met trouwen wel versteet⁶⁹

70

Te werkenne in allen sinnen,

 

Hi eest dien minne al beveet

 

Ende hi wert al een in minnen.

 

 

 

X

 

Hier toe manic alle die fine,

 

Die minne met minnen willen ghestaen,^*

75

Aldus in minnen dienste te sine

 

In al hare comen, in al hare gaen;⁷⁶

 

Hare opheffen, hare nederslaen⁷⁷

 

Si hen al even suete;

 

So werden si minne met minnen saen:

80

Dies ons God hulpen moete.⁸⁰

69 = die wel versteet dit met trouwen te werkenne; dit kan echter ook nog bij versteet gedacht worden.

* 80 d.

76 vgl. 31, 62; 36, 25.

77 vgl. 32, 53.

80 dies = waarin.

I. 1 A tiden 3 A de somer B den z. de w. A den wenter 8 en A failieren B faelieren.
II. 9 donker B ende ontbr. 10 C heeft tweemaal der; haer 11 B met dienste der m. 12 A failieert B failiert 15 A en i.r. B spart 16 B Dan hen al.
III. 17 A twifelen A de 18 A hem 19 eersten 20 C duncken maar een beentje der u geexp. A soutsu B soutstu: t tusschengev. 21 A hen de loon A de oghen 22 die A minnen; gheuet 23 A segghen i.r. B oppenbaer 24 si.

IV. 25 minnen 26 doer 27 A minnen; ochte 28 A altoos 29 minnen kent 30 A haere A altoos B es i.r. 31 gheuet A behendichede B behendechede 32 doot.
V. 33 ouersuete 34 welde A weghen B wege (uit wegen) 35 bliuet C verholen: h verb. uit b 36 A minnen 37 in minnen doergaen 39 B eerscap; een ontbr. 40 B doer sm. haer.
VI. 41 A minne 42 B wye A sij 44 dattic 45 B ghenuechte.

VII. 49 A .i. 52 wesene 54 .i.
VIII. 58 berouwet A dan nes B dat en es 59 A doeghics 61 A de A minnen 62 A ochte ic ye so B ochte ic ye hoghe soe: maar orde door teekens hersteld B ghedathte 63 werkene 64 A hoochste.
IX. 65 de 66 A tambacht dats ons B si erb.; hiet* 67 minnen 70 werkene A zinne B alle z. 71 A est B die; minnen 72 A .i. B een ontbreekt.

X. B heeft R/ A toe so m. B toe soe m. A de B al de A minnen 76 haer; haer 77 B haer A haer n. 78 A hem; soete.