Kanalje en Opstandige liedjes

[p. 53]

Getrouwde vrouw.

Ze hield zoo van hem... en hij hield zoo van haar... en toch konden ze niet trouwen, want haar vader wou niet. Ze was nog geen drie en twintig, d'r mankeerden nog maar 'n paar maanden aan, maar die deeën 't 'm juist. Haar vader was reeder, en hij was maar matroos op een van de schuiten.

Haar vader was óok als matroos begonnen... maar de koe was vergeten, dat-ie 'n kalf was geweest... hij was nòu rijk... had eigen schepen... had 'n eigen huis. Hoe-d-ie in eenen zoo in goeien doen was gekomen wist eigenlijk geen mensch, Anna zelf ook niet, en haar vader was de laatste, die ze d'r naar vragen dorst. Booze tongen zeien, dat Klaas Pronk op 'n nacht 'n heel buil met geld gevonden had, en dat-ie daar nog wel honderd huizen en honderd schepen van had kunnen koopen, maar nog boozere tongen zeien, dat-ie toch geen plezier van dat gevonden geld had. Hij was zóo bang, dat-ie d'r wat van zou kwijtraken, dat-ie z'n papiertjes altijd in 'n pakje op z'n bloote borst droeg... Die lui, die 'm nog gekend hadden van jaren terug, zeien, dat Klaas vroeger een van de vroolijkste broertjes van 't dorp geweest was en dat-ie tóen niet keek op 'n guldentje, maar iedereen, die 'm nu kende was 't d'r over eens, dat-ie nou een van de saggerijnigste lui was, die d'r op twee beenen liep en dat-ie zich nou voor 'n gulden vijf gaten in zijn scheenbeen zou laten boren. Maar Anna Pronk, dat was 'n aardige meid en 'n goed kind. Die had nog eris wat voor 'n ander over... ja als 't an die lei, dan zou d'r nog wel eris wat te halen zijn. Maar ze had zelf ook voor geen cent te kommendeeren...

Enfin, ze kreeg 'm niet... ze had 't d'r vader gevraagd, en die had ronduit slechtaf nee gezeid, of ze niet beter kon dan met zoo'n gewone matroos, die 't toch alleen maar om de centen dee, nou maar hij niet, hij niet... als ze drie en twintig was, dan kon ze doen wat-ze wou, maar dan zou-d-ie 't tegen houên, zoolang-ie maar kon... hij had 'r nou d'ris 'n duit over, en ze zou nièt met 'm trouwen... dat zou-d-ie nog wel 'n paar maandjes tegenhouen... nou, en als ze 't toch dee... geen cent van hem... kruipen en krimpen kon ze met d'r lieve Jan van den honger, en dan zou-d-ie d'r nòg geen cent geven... als ze dàt maar wist... geen cent... en als ze d'r nog eenmaal over begon... nog eenmaal, dan liet-ie d'r gewoon ergens in 'n pensionnaat doen...

Ze hàd d'r niet meer over gesproken... tenminste tegen d'r vader niet... met hèm wel, heel lang en heel ernstig... 't zou zoo glad niet gaan... ze was wel gauw drie en twintig... en dan konden ze d'r wel werk van maken, maar as vader zich dan hardnekkig d'r tegenin bleef zetten, dan kon-ie 't wel 'n maand of drie tegenhouên... en dan was Jan juist op

[p. 54]

zee... en dan moesten ze toch maar weer wachten tot 't volgende jaar... nee, dat dee ze niet... ze hadden nou net lang genoeg gewacht, dàt dee ze niet... dan moest vader maar zien, dat ze om z'n geraas en getier niks gaf en om z'n centen òok niet...

Nee maar, wat ze d'r over praatten in 't dorp... nee maar wie had d'r dàt achter gezocht...

Den dag, dat Anna Pronk drie en twintig was geworden was ze gewoon met Jan Koning gaan saamwonen. Ze had d'r vader goeienmorgen gezegd en was heengegaan. En dat kon-ie d'r niet beletten... ze was nou meerderjarig en kon komen en gaan zooals ze wou... als ze dan niet mocht trouwen dan zoo maar...

Wonderen wisten de buurtjes d'r van te vertellen, dat de oue Pronk d'r huilend was komen smeeken toch asjeblieft weer terug te komen, maar zij had gewoon gezeid, dat ze geen voet meer in d'r huis zou zetten dan getrouwd met Jan... En niks had ze meegenomen... nog geen stuiver in d'r zak... de kleeren, die ze an had, had ze n'm nog laten terugbrengen.

Schande kletsten de buren d'rvan, maar de meesten vonden d'r toch 'n kranige meid... want of ze nou pootân moest spelen, nou maar als de beste, en dat was ze toch maar niet gewend... ze ging nou ook met 'r vischmand naar stad toe op d'r bloote voeten. Eerst hadden de anderen d'r geminacht... maar ze hielpen d'r toch en 't werk was zoo vreemd voor haar, zoo hard en zoo moeielijk.

De oue Pronk ging niet meer uit... hij leefde in z'n huis heelemaal alleen met Jans de werkvrouw.

Ze zeiden wel, dat ie heelemaal verouderd was en kindsch, maar geen mensch wist d'r eigenlijk iets zekers van, en Jans... nou daar was 't graf nog maar 'n hoffie bij... die zei niks... en dan vertelden ze, dat ie den heelen dag niks dee dan roepen: ‘En ik doe 't niet... ik doe 't toch niet... toch krijgt ze 'm niet.’

Ze sloegen zich d'r door... Anna werkte en Jan werkte, en toen Jan uit moest varen voor 'n paar maanden wel, op de haringvangst bij Schokland toen waren z'n kleeren net zoo goed als die van de beste in orde... Zij bracht 'm zelf naar de schuit... en tegen de andere vrouwen, die ook d'r mannen wegbrachten praatte ze prettig van ‘haar man’... de vrouwen voelden haar leed en zeien niks, spijtig.

Lang keek ze de scheepjes na over de wijdte van de verre zee... lang nog toen de andere vrouwen al naar huis waren... die waren 't al gewoon, die hadden hun mannen al zoo vaak weggebracht... zij voor 't eerst... Dan ging ze naar hun huis terug... weer aan haar werk.

De menschen praatten weer... ouë Jans was bij d'r gekommen, wel 'n uur lang was ze gebleven... en toen ze weg was gegaan had ze rooie oogen gehad van 't huilen. Wat ze gepraat hadden...

[p. 55]

De juffrouw van de kruienier had 't niet langer kunnen uithouden... die had 'r naar gevraagd. ‘Wat had jij daar te parrelevinken bij Antje Pronk.’

‘En 'n pond zeep’ had Jans bedaard gezeid... daar was ook niet veel uit te krijgen.

Dit krantendingetje zei 't eerst iets van Antjes ellende:

‘Men begint zich zeer ongerust te maken over 't lot van een onzer bommen. Sinds acht weken is van dit schip geen enkele tijding meer ontvangen’...

Antje las geen kranten, ze had 't te druk... ze moest werken en zorgen voor haar kindje, voor zijn kindje, dat 't behoorlijk ontvangen in de wereld komen kon... maar ze merkte 't toch wel... de vrouwen klaagden over haar... over de anderen... zij deed niet mee... klaagde niets... vroeg niets. Ze wist, dat haar man niet meer terug kwam, dat hij gebleven was op 't groote water... ze moest nu zorgen voor het kindje, dat geboren zou worden en dat geen vader hebben zou...

Jans was er weer geweest... nog langer dan de eerste keer... maar ze was wéer weggegaan, even stilzwijgende als ze de eerste keer gegaan was. Den volgenden dag was Antjes huisje leeg... ze was heengegaan... er lag 'n briefje op tafel... dat vond haar buurvrouw, gelukkig, dat Jans 't niet gevonden had, want dan was d'r nooit iets van aan den dag gekomen, en ze schreef d'r vader, dat ze heenging met 't kindje van haar man de wereld in.

De vrachtrijder had haar gezien, op den straatweg stevig stappend... ze was de wereld ingegaan... getrouwde vrouw zonder màn.