Beschrijvinghe van alle de Neder-landen

De beschryvinghe des Hertoghdoms van Luxemborg.

⁺ HEt Hertoghdom van Luxemborg heeft den naem vande voornaemste stadt des landts gheheeten Luxemborg; welck ⁺ lant Noordwaerts paelt aen het lant van Luyck ende Namen: Zuydtwaerts aen Lorreynen: Oostwaerts aende Moesel ende aen het Bisdom van Trier: Westwaerts eensdeels aen de Mase ende eensdeels aen't bosch van Ardenne. Het is een berghachtich ende boschachtich ⁺ landt, begrypende het meeste deel van het bosch van Ardenne, daer het land in twee wordt ghedeylt: d'een ghenoemt Famenne, welck seer vruchtbaer is van terwe, koren ende andere vruchten: heeft oock sommige Mynen, ende veelderleye schoone steenen, eensdeels seer bequaem om goet kalck te maken: brengt oock wat wijns voort. D'ander is gheheeten Ardenne, meestendeels onvruchtbaer, soo dat hier niet en wast dan weynich rogghe ende ander pluckgraen: maer daer teghen ist versien van de natuere met groote menichte van wildtbraedt ende menigherley wildt ghedierte, meer dan alle d'ander reste van den lande, als van Herten, Hinden, wilde Bocxkens ende Geytkens, Hasen ende Conynen: daer en boven zijn daer oock Faisanten ende menigherley voghelen die niet soo ghemeyn in andere landen en zijn: ende besonderlijck eenerley soorte ghenoemt Caurettes, bykants ghelijck een Quackel, maer gheschaeckeert van verscheyden verwen, met roode ooghen ende voeten, wit van vleesch ende seer wel smakende. Oock zijn hier veel wilde hoenderen, ende die tweederley: d'eene van de grootte van een Calcoensche hinne, de welcke zy heeten van Limoges; d'andere van de grootte van onse gheheeten van Bruieres, de welcke beyde in de heyde ende woeste velden veel eyeren legghen ende broeden, den inwoonderen tot groote genoechte ende profyte. Maer aenghesien dit landt meestendeels ghelegen is op de frontieren van Vranckrijck, soo ist met lanckheydt van oorloghe tot verscheyden tyden deerlijck verwoest ende bedorven: want somtijdts is het plat landt afgheloopen ende gheschent geworden, somtijdts oock d'een stadt voor ende d'ander stadt nae inghenomen gheweest: jae de voornaemste stadt is dick ende menichmael inghenomen, ende wederom genomen, gheplondert ende deerlijck ontstelt gheweest.

Door dit landt loopen veel stroomen ende ⁺ watervloeden, onder ander de Moesel. Dit Hertoghdom begrijpt in het ront ontrent tseventich mylen, hebbende twintich bemuerde steden, te weten de hooftstadt Luxemborg, ⁺ Arlon, Rodemarck, Theonville, Gravemakre, Coningmakre, Dickrich, Vierton, Esterverck, Viandalen, Bastonack, Mommedy, Neufchasteau, Danvillers, Marail, la Roche en Ardenne, Durbi, S. Vit, Marche, ende Salme. Noch zijn hier andere steden, der welcker mueren ende vesten oft door oorloge oft door peysmaeckinghe zijn afghebroken, als, Ivois, Chini ende la Ferte. Daer en boven zijn hier oock veel oude, vermaerde ende stercke sloten ende casteelen ghelijck als stedekens, onder andere Sint Jan, twee mylen van Luxemborg: ende Mandreschet, acht mylen van de voorseyde stadt: welcke beyde den naem ende tytel hebben van Graefschappen. Voorts oock Bidburg, Sauvachi, Pambrug, Clerveau, ende Hoffalis zijn fraey casteelen. Oock zijn in dit landt van Luxemborg duysendt een hondert neghenentsestich

+ Waer van Luxemborg den naem heeft.

+ Gheleghentheydt van Luxemborg.

+ Hoedanich het aerdtrijck van Luxemborg

+ Rivieren van Luxemborg.

+ Steden van Luxemborg.

[p. *318-*319]

LUTZENBURGENSIS DUCATUS VERISS. DESCRIPT. Iacobo Surhonio Montano auctore.

[p. *322-*323]

Lutzenburgum, Ducatus eiusdem nominis, vetus et Primaria vrbis, in superiorem et in feriorem situ mirabili. vallibus, et praecipitijs secatur. Castro quondam et bencdictinorum coenobio Ducum oratorio et sepulture nucupato prostans.

[p. 369]

dorpen, ende onder de selve veel groote ende treffelijcke, namelijck Rochette, Avio, ende Sint Hubert, gheleghen op de frontieren van het landt van Luyck, deshalven dickmael grooten twist is gheweest met de Luyckenaers, ende hiet daerom de kijfstadt. In dit Hertoghdom zijn seven Graefschappen veel Baneryen ende andere ontellijcke vele heerlijckheden. De Staten van dit landt bestaen in drie Leden, te weten Prelaten, Edelen, ende Steden. Laet ons nu het heel Hertoghdom in sonderheydt beschryven, ende ten eersten spreecken van de vaste bemuerde steden, beghinnende van de hooftstadt, ende voorts verhalende bescheedelijck de naeste treffelijckste saecken.