Logo DBNL
Beschrijvinghe van alle de Neder-landen (1979)

Beschrijvinghe van alle de Neder-landen

(1979)–Lodovico Guicciardini–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Beschryvinghe van Brugghe.

+ NAe de meyninghe van sommighe, wort Brugghe alsoo genoemt, overmidts de groote menichte van seer schoone ende heerlijcke houten ende steenen bruggen, in dese stadt t'alle kanten staende: Andere (met de welcke ick aenhoude, aenghesien het by veel ghedenckenissen wel schijnt) segghen, dat dese + stadt den oorspronc ende naem heeft van een Brugghe, ghenaemt Brugstock, eertijdts hier by gheleghen tusschen Oudenborg ende Rodenborg, nu ter tijt geheeten Aerdenborg, welcke twee Zeesteden ende groote Coopsteden naemaels van de Normannen ende van de Denen verwoest zijn: Ende men seyt dat nae de verwoestinghe van Oudenborg gheleden + ontrent neghen hondert jaren, d'eerste Borgt ghefondeert is, naemlijck de Borgt van Brugghe: waer af men noch de forme siet, ende het overblijfsel met sommige gantsche poorten, daer nu ter tijdt Sint Donaes, het Stadthuys, ende het Huys van de Vrye in staet. Brugghe is gheleghen op een seer + schoone effen plaetse, drie mylen van de Zee. Het en heeft gheenen naetuerlijcken watervloedt: maer een seer groote gracht oft vaert met konste ende arbeydt ghemaeckt. Want het water en wordt niet alleenlijck uyt den grondt des aerdtrijcks met grachten ende wonderlijcke konsten getrocken: maer veel andere wateren hier ontrent worden gheweldichlijck in dese vaerdt gheleydt, soo dattet eenen natuerlijcken ende diepen watervloet schijnt + te wesen. Dit wordt gheheeten de Reye, ende deylt hem met veel seylbare stroomen door de stadt: de welcke uytloopende vergaderen by malkanderen, ende vlieten nae Damme, ende voorts by Sluys in de Zee. Maer als men dese gracht met hare diepte ende bequaemheydt niet en konste onderhouden tot de vaert van + groote schepen: soo hebben de Bruggelingen onlancks met seer grooten kost ende onsprekelijcken arbeydt op een bequamer plaetse vast by de eerste gracht een andere gemaeckt, soo diep ende breedt dat groote schepen meer dan vier hondert vaten lasts houdende, seer ghemackelijck van uyt de Zee tot Brugghe konnen komen met dese vaerdt. Aen den inganck ende uytganck van dese gracht hebben zy nae het maecksel van een ander ten Damme + staende, een seer konstich instrument ghemaeckt: soo dat met een groote ende dicke sluyse van hout, ghelijck een stercke poorte wel ghevoeght ende konstichlijck ghestelt, de soete wateren in de gracht worden ghehouden datse in de Zee niet en loopen: ende met de selve houten poorte wordt het zeewater oock alsoo opghehouden, datter niet meer in dese gracht en loopt dan men begheert. Voorts werden de gaende ende komende schepen uyt ende in ghelaten, als de Zeevloedt soo hoogh is gelijck het soet water: dan wort dese poorte met bequame ghereetschap lichtelijck open ghedaen, ende wederom gesloten. Voorwaer het is een lustich ende wonderlijck werck, te sien de wilde Zee uyt ende in laten, alsoo men wil, door een houten poorte, met konste ende menschelijck vernuft, tot groot gherief voor de inwoonders. Ende de groote tempeesten ende onwederen die dickwils overkomen, en konnen gheen schade ghedoen: midts dat het soet water met zyne hooghde van binnen dese poorte alsoo beset ende beschermt, dat de Zeewateren die gheenssins en konnen beroeren oft beschadighen. Brugghe heeft Ghent + Zuydoostwaerts, Cortrijck Zuyd, Veurne Zuydwest, Middelborg in Zeelant Noordoost, alle verscheyden met ghelijcke wijdde, naemelijck van acht mylen. Het is een seer schoone, heerlijcke, machtighe ende groote stadt, soo dat den omloop van de binnen vesten + begrijpt sesentwintich duysent ende ses hondert voeten der voorseyder maten: bedraghende ontrent vier Italiaensche mylen, ende een vierdeel, ende den omloop van buyten is ontrent ses mylen, komende bykants tot de selve grootte als Leuven ende Bruyssel maer veel beter behuyst ende bewoont. D'eerste die dese stadt bevest ende bemuert heeft, is geweest, + soo ick vinde, Graef Boudewijn de Caluwe, ontrent het jaer 1490. De huysen + tot Godsdienst ende der menschen wooninge zijn hier meestendeels veel heerlijcker ende kostelicker dan in eenige andere stadt des lants: met breede ende rechte straten: ende daer toe + veel schoone plaetsen ende marckten, ende onder dese de groote ghemeyne marckt, die seer fraey is: want recht van dese marckt komen sesse de meeste straten tot aen de sesse voornaemste stadtpoorten, welck seer gerieffelijck is, ende lustich om sien. Dese stadt heeft meer + dan tsestich Kercken, onder welcke Sint Donaets de Hooftkercke is, verciert met een heerlijcke Collegie van Canonicken, eenen Proost tot Overhooft hebbende, seer hooch van weerdicheden: + want hy is Overste van dese Canonicken, ende President van het gheestelijck Hof, gheheeten Sint Donaets, daer en boven Erfcancelier van Vlaenderen, van ouden tyden inghestelt door Graef Robert, toeghenaemt van Hierusalem. De Proost nu teghenwoordich levende, is geheeten Meester Claude Carondelet, een wijs ende wel gheleert Edelman. Nae sommighe oude ghedenckenissen die hier in den inghanck van des voorseyden Proosts huys op een groote schouwe gesien + worden, soo schijnt dat dese Kercke ghe-



illustratieuitvergroten
Brugae vulgo Brugh vrbs aedificiorum pulchritudine magnificentiaeque nitore ac forma elegentiβima celeberrimum olim Emporium


+ sticht is door den eersten Liderick van Vlaenderen, ende gewijdt ter eeren onser Vrouwen, ontrent her jaer ses hondert eenentwintich, ter tijdt van Keyser Heraclius, ende van Koninc Clotarius, ende van Paus Bonifacius de vijfste: ende daer nae wederom opgericht ende rijckelijck beghaeft door Boudewijn Yserenarm: ende datse ter oorsaken van het ghebeente des voorseyden Sants aldaer gebracht, den naem Sint Donaets ghekreghen heeft, in het jaer acht hondert tseventich ten tyde van Karel de Caluwe, ende van Paus Adriaen de tweede. In dese kercke siet men het schoon graf van den hooghvermaerden Jan Lodewijck Vives, gheboortich te Valencijn: de + welcke de loffelijcke stadt van Brugghe tot zijn woonstadt verkorende hebbende, is hier poorter gheworden, ende ghehouwelijckt aen een weerdighe vrouw: ende gestorven in het jaer duysent vijf hondert veertich, achterlatende verscheyden boecken ende konstigh wercken tot een ghedenckenisse voor de nakomelinghen. + Onder andere is te Brugge oock Sint Basilius kercke, alwaer weerdichlijck bewaert wordt het heylighdom van het heylich bloedt onses Heeren ende Salichmakers + Jesu Christi, ter tijdt zijns doots vlytichlijck versamelt ende bewaert door Joseph van Arimathien: welck deel des heylighen bloedts aldaer ghebracht is door Dierick van Elsate Grave van Vlaenderen, in zyne wederkomste van de heylighe Cruysvaerdt, in het jaer 1148: ende was hem ghegheven van Fulck van Anjou, Koninck van Hierusalem zynen Schoonvader: deshalven dese Grave tot een ghedenckenisse ende eere dese schoone Kercke ende het Convent van S. Basilius ghesticht heeft, instellende aldaer met groote innicheyt den seer vermaerden ende grooten Omganck + van Brugghe, alle jare ten eeuwighen tyden te houden den derden dagh van Mey op des heylighs Cruys dagh. De stadt van Brugghe + wordt ghedeylt in ses deelen, ende in neghen Prochien, daer onder mede begrypende het heyligh Cruys, ende Sinte Catharyne buyten de poorte, de welcke oock een deel binnen de stadt hebben. De voornaemste van dese neghen zijn Sint Donaets, onse Vrouwe, ende Sint Salvator. Het is een treffelijcke + saecke ter deser stede, dat hier in een plaetse alleen, te weten, op de Borgt (oft om beter te segghen het Casteel) Justitie ghedaen wordt van weghen ses Overicheden, te weten van weghen de stadt, het Vrye, het Leenhof, de Proostye van Sint Donaes, de Heerlijcheyt van Zisseele, ende de Heerlijckheydt van de Mandaechsche: soo datmen al op eenen dagh de quaetdoenders verscheydenlijck heeft sien rechten ende straffen van elck van dese Gherechten. Onder andere merckelijcke dinghen wordt te Brugghe oock ghesien het Waterhuys + by de stadtmueren tusschen de Smepoorte ende de Boeveriepoorte, binnen welck huys een wiel staet vol eemers ende andere bequame ghereedtschappen: een peert draeyt dit omme ende schept dagelijcks uyt een groote cisterne ende hoop waters in een groot vat groote menichte van water, welck voorts loopt in een looden buyse, ende verbreyt hem de gantsche stadt door onder d'aerde met veel armen ende tacken ghelijck van eenen boom, verspreydende het water in alle straten door zyne buysen: welck in seeckere gemeyne putten loopt: soo dat men cleynen cost ende groote konste door dit Instrument het hooghste deel der stadt wel lichtelijck van goedt water versien wordt, tot groote verwonderinghe ende lust der aenschouwers: maer het leeghste deel wordt anderssins ende met anderen waterloop versien.

Byv. [In de contreye van Brugghe de volcken Grudij ghenoemt, heur woonplaetse ghehadt hebben, daer't dorp Grude noch den naem af voert, ende die van de oude familie van Gruythuysen haren oorspronck af reeckenen. Brugghe is oock in ouden tyden Phanum Mercurij ghenaemt gheweest, om den Tempel van Mercurius door den Coninck van Belgis daer ghesticht, doen ter tijdt als Ghent Phanum Martis ghenaemt was, maer naderhandt gheheel van de Romeynen de selve Tempels ghedestrueert zijn. De stadt van Brugghe by Grave Arnout vereert werde, met een wapen, waerinne stondt een Leeuw van Azur, in een silveren ende geele veldt als baren staende, aenwysende het profijt der stadt uyt de baren der Zee. D'outste plaetse van Brugghe is de Borgt, waer van de fondamenten + in het jaer 865 geleyt werden ten tyde van Boudewijn Yserenarm, ende door zijn soon voltoyt. In het jaer 1270 Margriete van Constantinopelen ghedoochde de stadt te verstercken met grachten van Danckerts Brug af. Philips toegenaemt de Schoone, Koninck van Vranckrijck, met stercke wallen ende poorten de stadt vercierde ende vermeerderde de selve alsoo, datse van ghelijcke grootte is met Bruyssel. Zy werdt oock gherestaureert door Lowijs van Male, Grave van Vlaenderen: Brugghe (soo hy seyde) stellende op twee gouden pilaren, te weten neeringhe ende koopmanschap, de welcke aldaer soo vermeerderden, soo dat geen stadt over al de landen meer bekent en is gheweest van Brugghe, aldaer alderley vreemde Natien verkeerende: waer door groote trafijcke ende welvaren der stadt ontstaen is: soo noch wel blijckt aen de oude timmeragie ende heerlijcke magnifijcke huysen. De Graven van den lande hebben haer oock vele heerlijcke privilegien ghegunt ende ghegheven. Maer ghemeynelijck alle dingh voor een wyle tijdts is, ende den opghanck van d'een den onderghanck van d'ander: Die van Brugghe selfs hebben eerst Antwerpen een koopstadt gemaeckt, alwaer zy op hare kosten sekere vrye huysen aen de marct gebouwt hebben, te weten Sint Joris ende Sint Nicolaes panden, de welcke in confiscatie vervallen zijn ten tyden van Maximiliaen, om dat zy teghen hem met die van Ghent opghestaen hadden, ende met andere Nederlandtsche Staten, hoe wel die van Antwerpen ende meer andere, om haer eyghen bate hun teghen waren, ende met Maximiliano hielden. De questie was over de regeringhe der landen ende vooghdye van zynen sone haren Heere zijn onderjaricheyt gheduerende, die Maximiliaen pretendeerde hem als Vader toe te komen, dat generalijcken de landen hem niet wilden toestaen, met den raedt van de Staten van de Landen om veel oorsaecken, onder andere hem beschuldighende van den Landtvrede ghebroken te hebben met Vranckrijck, die hy niet vermochte te maecken sonder consent der Staten, veel min te breken:

Oock werter by zynen volcke uytghegheven, dat hy Brabant, Henegouwe, Hollandt, Zeelandt, Vrieslandt, etc. sochte te alieneren ende te vervreemden van de andere Provincien, als door de doodt van den lesten Hertogh Carel vervallen aen het Keyserrijck, als Leenen des Rijcks die de Vrouwen niet konden erven: daer mede ten minsten soo de sone quame aflyvich te worden, hy die soude voor zijn eygen houden: oock beschuldichden hem ende zijn Officieren vreemde zijnde, van diversche extorsien ende overschattinghen, ende van onghewoone regheringhen. Waer over na langhe ende veel questien ten lesten + tot Brugghe zijnde, zy hem hebben in bewaringhe ghenomen, garde gestelt, ende op een huys Cranenborg gelogeert heerlijck maer tumultueuselijck ghenoegh, door het toedoen van die van Ghent ende ander leden van Vlaenderen, met advijs ende raedt van veel ander Provincien. Namen oock ghevangen verscheyden van zijn dienaers, als Peeter Lanckhals zynen + Tresorier dien zy met andere na groote tormenten onthalsden: deden oock van hem zijn principale ende familiaerste Heeren, die zy tot Gent ghevanghen voerden. Ten lesten door't schryven van den Keyser Frederick, die Paus Innocentius de achtste, ende door beraminghe van de Staten van den meerderen deel der Nederlanden, werdt de Roomsch Koninck Maximiliaen + van zijn ghevanghenisse ontslaghen, met conditie dat Philips van Cleve Heer van Ravesteyn Prince van den Bloede, als des lesten Hertogh Carel susters sone, met eenighe andere souden borghen oft ghyselers voor hem zijn tot + Brugghe ofte Ghent blyvende, tot dat alle de conditien volbrocht souden werden. Adolf van Cleve zijn Vader, soude terwyle de stadt Sluys ende het Casteel bewaren, alle vreemdt krijchsvolck soude te lande uytghesonden worden, ende alle andere over beyde zyden afghedanckt. Hy soude sien soo het moghelijck ware met afvijs der Staten vrede met Vranckrijck te maken, met andere artijckelen, als principalijck dat hy den voorseyden Philips van Cleve mette andere zyne borghen ontsloech dadelijck van alle behoorlijcke manschap ende onderdanicheydt, haer macht ende bevel ghevende, mette Staten der Landen ende Leden van Vlaenderen, de wapenen teghen hem aen te nemen, soo hy alle de artijckelen niet en voldede, haer belastende het selfde van alsdoen met eede ende schriftelijcke instrumenten te bevestigen. Voor des Konincks onghemack ende andere oncosten soude hem betaelt worden vijftich duysent kroonen. Dese conditien heeft de Coninck Maximiliaen ghesworen, opentlijck, oock de voorseyde Heeren zijn borghen ende de Ghedeputeerde der Staten in't jaer 1488. Dit accoordt werdt niet langhe gehouden, om dat den Keyser Frederick met een krijchsheyr uyt Duytslandt afghekomen was, ende Vlaenderen afliep, daer hem die van Vlaenderen onder het beleyt van den voorseyden Heer Philips van Cleve, Heer van Wynedale ende Ravesteyn teghenstonden, die volghende zynen eedt die wapenen teghen den Keyser voor de Staten aennam, hulpe der Fransoysen aennemende, den Keyser versoeckende zijn Keyserlijck recht over Rijcks Vlaenderen over d'een zyde der Schelde, ende daer werdt ghesocht den Heer van Ravensteyn van die van Vlaenderen af te scheyden, segghende datter geen questie om de Artijckelen van Brugghe ware, maer om het Keyserlijck recht, met dierghelijcke uytvluchten. Dan Ravensteyn ontschuldichde hem op zynen eedt ende eere, door zijn bevel hem ende den landen gedaen. Waer over de Keyser Frederick t'Antwerpen in Sint Michiels Clooster op een stellagie opentlijck in Keyserlijck habijt met eyghen monde, den Heere + Philips van Cleve Heere van Ravensteyn in des Rijcks ban dede, ende als rebel scholde. Maer hy bleef der landen gherechticheden voorstaende, de oorloghe noch langhe duerende tusschen den Hertoch Aelbrecht van Sassen de Grootvader van Hertogh Maurits Keurvorst, die Grootvader was van den Prince Maurits van Nassouw: de welcke bleef Gouverneur in Nederlandt, als Maximiliaen met zynen Vader nae Duytslandt trock, ende noch langhe de oorloge voerden, meest in Vlaenderen, Hollant ende Zeelandt, tot dat den jonghen Hertogh Philips tot ouderdom quam van sesthien jaren, ende dat hy ghehuldt werdt. Daer en tusschen aen die van Brugghe des Conincks Maximiliaens leedt wel gewroken werde, daer die van Antwerpen haer profijt mede deden, met Mechelen ende Liere. Die van Leuven, Bruyssel ende Thienen hielden metten Heere van Ravesteyn, ende die van s'Hertoghenbosch hielden haer neutrael.

De stadt van Brugghe hoe wel die verre van haer oude welvaren versteecken is, noch soo cierlijck als te vooren ghebleven is in timmeragie der huysen, paleysen, stadtspoorten ende vesten, schoone kercken, fraeye straten, marckten ende kaeyen. De Jesuyten hebben oock aldaer dese voorleden jaren een seer schoon ende magnifijck Clooster op des stadts kost gebouwt, het welck een merckelijcke somme ghelts ghekost heeft. Aldaer is oock noch een courtois volck, kloecke mannen ende schoone vrouwen. Zijn aldaer oock mede veel konstige schilderyen die als een weerdigh thresoor van grooten schat bewaert worden, onder andere de wercken van M. Huych, M. Rogier, M. Hans Duyts, ende Jan Eyck: oock het Vrouwenbeeldt van Michiel Anghel, geschat op vier duysent guldens. Oock is daer noch te sien een huys, daer van binnen het yserwerck al verguldt is: ende in het Schutters Hof van den Handtboghe tot verwonderinghe een seer groote tafel gemaeckt van de grate van eenen Walvisch. In het jaer 1579 is tot Brugghe groote beroerte gheresen, midts dat de Magistraet + op het versoeck ende aenhouden van die van Ghent ende Ypere, die Ghemeynte voorgehouden hebben den 25 Junij te komen in de Vnie van Vtrecht, daer de Gheestelijckheydt seer teghen gheweest is, vreesende uytghejaecht te worden, als korts tot Vtrecht selve gheschiedt was, waer over het consent van de oude afghesette Magistraten, daer Nobable genoemt, hebben het selve versocht zijnde, plat afgheslaghen, ende veel ambachtsvolck, vande grootste soorte, opgheroeyt door de Sermoonen van Broeder Cornelis, hebben hier over tegen haer Dekens seer ghemurmureert, die daer inne alreede verwillicht hadden, ja sommige met vuysten daeromme gheslaghen. De Magistraet van den Vryen meest alsoo mede ghesint, heeft hem ghemoeyt met dese saecken teghen den Magistraet van Brugghe, de Catholijcken radende te begheeren eenen Colonel, nae haerlieder sin. Hier op zijn de selve Catholijcken seer verstout den tweeden Julij in de Burgt ghekomen daer het Stadthuys staet, ende hebben daer furieuselijck versocht tot eenen Colonel over de Borgheren Jonckheer Jeronymus de Mol, Heere van Watermole, ware suppoost van Broeder Cornelis. Het welck den Borghemeester ghedwongen is + geweest haer te consenteren ende den selven Colonel te geven. Dese Colonel alsoo metter haest gemaeckt zijnde, bedreef wonder ende sette vele insolentie uyt. De Magistraet van Brugghe dese overmoedt siende, vreesde dat het tot erger strecken mochte, hebben daerom haer vier vaen-

delen krijchsvolck by den voorseyden Colonel + nu afgeset, doen vergaderen, ende by eenen Capiteyn Hans Vleysch een poorte doen innemen, ghenaemt de Eselpoorte, den anderen de Eselbrugghe, streckende tot de voorschreven poorte: den derden in te nemen de plaetse rondtom het Westvleyschhuys, ende den lesten de Eyckhoutbrugghe in te nemen in de Wollestrate, welcke alle responderen ofte strecken nae de marckt. De Catholijcke dit siende, hebben oock alomme de wapenen aengenomen, ende hebben geweldelijck de Borgt beset, ende den Brugschen Magistraet op het Stadthuys ghenoegh als ghevanghen gehouden, ende het toeloopen der Borgheren die van de Religie waren, belet om niet by de soldaten te komen. Aldus in wapenen zijnde d'een teghen den anderen, heeftmen van vereeninghe ghehandelt, ende is tegen den avondt soo verre ghebrocht dat de Magistraet vry ghelaten werdt. Hier en tusschen hadden beyde de partyen haer aenhanghers ontboden, te weten de Catholijcke la Motte, met de Paternosters knechten, welcke van Rouselare, tot op een half myle nae by Brugghe gecomen waren. Maer de Magistraet van Brugge met die van de Religie, waren haer te kloeck, ende deden inkomen acht vaendelen voetvolcks Schotten van Balfours Regiment, ende hondert vijftich + peerden door de Eselpoorte, de welcke de marct innamen ende de Borgt, daer de borgherlijcke wacht terstont van wech vluchte. De Colonel Mol meynende t'ontkomen, werdt ghegrepen: oock werden vele van den Magistraet van de Vryen ghevanghen ghenomen. In't jaer 1582 + hadde de Hertoge van Anjou eenen aenslach op Brugge, op den selven dagh als die op Antwerpen besteecken was, doen maken, om oock mede aldaer tot zyne verseeckeringhe zijn garnisoen in te kryghen: de welcke hem miste, niet tegenstaende datter vijf Fransoysche Compaignien te vooren in de stadt waren. Want alsoo de Heere van Fougere versocht passagie door de stadt, alleenelijck om hem te voeghen by den heyrlegher des Hertoghen by Antwerpen ligghende, met ses Compaignien: dit verkreghen hebbende, ende de Fransoysen binnen gecomen zijnde, ende de marckt ingenomen: soo hebben de voorseyde Fougere met den grooten Provoost der Fransoysen gheseyt, aldaer eenighe daghen te willen blyven om haer te rusten, ende ghingen op het Stadthuys, om de billetten te doen schryven ende aldaer te logeren. De Borghers dit vernomen hebbende, beghonsten haer in de wapenen te stellen: ende de Magistraet beval Fougere, dat hy van haer niet en soude gaen, ende dat hy aen zijn volck soude schryven dat zy terstondt uyter stadt souden trecken, oft dat hy anders haer ghevangen blyven soude: hier en tusschen stelden zy order dat de andere vijf Compaignien van het oude garnisoen haer niet en souden konnen voeghen, by de ghene die op de marckt waren: de welcke volgende het schryven van Fougere haren Colonel uyt de stadt trocken, ghelijck insghelijcks deden alle de andere. Alsoo verghinck desen aenslagh in roock, ende die van Brugghe werden vande Fransoysen verlost, de welcke de stadt qualijck ghehandelt souden hebben, ghelijck Fougere ende den grooten Provoost daer na bekenden. Maer die van Brugghe eyndelinge beginnende naedencken + te hebben, weygerden in te nemen het garnisoen van Hollandt, het welck die van de Religie daer gheern inghebracht souden hebben: Maer de Catholijcke door't aenporren van den Prince van Chimay haren Gouverneur, toonden haer partye van de ghene die het met den Staten hielden: waer door deylinghe onder de Borghers gekomen is, de Catholijcke meesters blyvende: de welcke ten lesten hare Ghedeputeerde by den Prince van Parma tot Doornick gesonden hebben, om te versoecken hare reconciliatie metten Coninck, de Vnie die zy metten Staten hadden renoncerende. Ende hebben ten lesten den 25 Mey hare reconciliatie met + Parma met groote triomphe ghepubliceert, der welcker conditien redelijck waren, om dat zy die van Ghent, Oostende ende Sluys, ghewilliger maecken souden. In dit Tractaet waren die van het Vrye ende van den Dam mede begrepen. Zylieden moesten de Gheestelijcke weder stellen in haer goederen: mochten ooc geenderhande exercitie van Gereformeerde Religie hebben, maer wel vryheydt van conscientie, levende sonder schandael, ende haer goeden ghenieten (dat niet langhe ghehouden werdt) ende dierghelijcke. De voornoemde Prince van Chimay (het Contract ghepubliceert zijnde) heeft noch in het leste attestatie van de Predicanten der Ghereformeerde Religie genomen, als dat hy hem Christelijck Ghereformeert gedraghen hadde. Ende is alsoo vertrocken (met zynen Predicant Jan Haren die hem seer toegedaen was) op zyne goederen daer ontrent, allenskens de Religie afvallende, zijn Dienaers die de Ghereformeerde Religie toeghedaen waren, afdanckende, ende ten lesten de Religie afgaende. Hier over zijn huysvrouwe die Princesse niet wel vernoeghende, van hem in Hollandt vertrocken is, gheheel toeghedaen der Ghereformeerde Religie, die haer aldaer onthouden heeft.]

 

Brugghe is het tweede lidt van Vlaenderen, + ende heeft deshalven nae Ghent het voorsitten boven alle Vlaemsche steden. Dese stadt heeft eertijdts grootelijck ghefloreert, doen zy den selven koophandel ende toeghanck der vreemder Cooplieden hadde, die nu ter tijt de stadt van Antwerpen heeft: Jae is in sulcke fleur ende bloemsel gheweest, dat Coninck + Philips van Vranckrijck, toeghenaemt de Schoone, in het jaer duysent drie hondert een gekomen met Coninginne Janne zijn huysvrouwe in Vlaenderen, ende te Brugghe wesende ende aensiende de hoffelijckheydt, costelijckheydt ende grooten rijckdom van dese stadt, hen dies boven maten verwonderden: ende de Coninghinne onder andere aensiende de onmatighe pracht ende pomperye van de Brugsche vrouwen, haer deshalven wert stoorende, ende met wijfschen haet ende nijdt bevanghen, + riep met luyder stemmen: Ach ick meynde alleen Coninginne te zijn, ende ick vinder hier met honderden. De nydicheydt ende afgunste van dese Coninginne heeft namaels metter tijdt, deser stadt ende den gantschen lande veel verdriets aenghedaen, soo by de historyen wel blijct. Dese triomphe ende voorspoedt is langhe tijdt te Brugghe gheweest. Maer nademael de vreemde Cooplieden van daer zijn vertrocken (ghelijck in de beschryvinghe van Antwerpen verklaert is) ontrent het jaer duysent vijf hondert sesthien, soo heeft + de stadt groote schade ende achterdeel gheleden. Niet te min daer bleven noch woonende een deel van de Spaensche Natie, die nu ter tijdt wel rijcke ende machtich zijn, ende gaen meest om met Spaensche wolle, welck een groote treffelijcke coopmanschap is, want

hier de stapel van dese wolle is.

Ende naedemael d'Enghelsche, in het jaer + duysendt vijf hondert achtenvijftich Calis hadden verloren, soo is de stapel van d'Engelsche wolle die te Calis was, oock te Brugghe gebracht, grootelijck tot der stadt profijt ende welvaert. Behalven de koopmanschap doet men te Brugghe oock veel ambachten. Besonderlijck worden hier ghemaeckt groote menichten van fusteynen, sayen, satynen, laeckenen, tapisseryen: oock seer groote hoopen van zyde tot alle wercken bereyt: soo dat + dese konsten onder het ghetal van achtentsestich ambachten begrepen worden: waer af de Vleeschouwers, Vischverkoopers, Makelaers ende Schippers de voornaemste zijn. Brugghe heeft machtighen Edeldom: ghebruyckt oock goede borgherlijcke beleeftheyt ende policie in alle saecken: bedient boven al de justitie seer wel: houdende ghemeynlijck onder andere Bewinders hoochgheleerde ende vrome mannen tot Pensionarissen, de welcke overmits hare deuchden meestendeels geraecken + tot hooghen staet: Ghelijck als M. Adriaen van der Borgt, die naemaels President van Vlaenderen, ende Raedtsheere van State is gheweest, ende heeft eyndelijck den Conincklijcken Seghel met groote weerde ghehouden. Zijn sone Jan is oock een seer gheleerdt jonck man, zijns Vaders wel weerdigh, nu teghenwoordighlijck Raedtsheer in den Conincklijcken Raedt van Mechelen, hooghelijck gheacht ende geeert, als een aenkomende vroom Heer. Dese stadt heeft t'alle tyden ghehadt ende heeft noch daghelijcx seer gheleerde ende weerdighe mannen: gelijck is gheweest Carel Fernand groot Doctoor ende Poete, soo aen veel van zyne gedruckte wercken wel blijckt. Langen tijdt te vooren heeft oock gheleeft Jacob van Brugge Vrouwenbroeder, een oprecht gheestelijck man, ende geschickt Schryver van veel boecken. M. Lowijs van Vlaenderen, Heer van Praet, Ridder van d'Orden, Raedtsheer van Staet, ende Overste van de Financie, een seer gheleert, wijs ende vervaren man. Ende oock de voorseyde Adriaen: noch Jacob Curte een treffelijck gheleerdt man, Philosooph, ende groot meester in de Rechten. Ende tot meerder vereeringhe + ende vermaertheydt deser stadt, soo is hier in het jaer duysent vier hondert achtentseventich geboren Coninck Philips, Maximiliaens des Roomschen Conincx sone, Carels des vijfden Keysers Vader: welcke Philips naemaels ghehouwelijckt met Joanna des Conincx van Spangien dochter, soo veel Coninckrijcken, ende oock de Nieuwe Wereldt, met dese Nederlanden t'samen gebracht heeft. Nu teghenwoordichlijck heeft Brugghe + onder andere geleerde ende deuchdelijcke mannen den seer eerweerdighen Prelaet M. Peeter Corte, Matthijs Laurin, Wilhelm van Pamele Raedtsheere des Conincklijcken Raets te Mechelen, Joos Damhouder Ridder, Doctoor, Raedtsheere des Conincx, ende Commissaris van Financien, Jacob Rouard hoogh gheleert in de Rechten, noch een jonck man, Dominick Lampson seer geschickt ende aerdigh Poete, Jan Casenbroot Heer van Backerseel gheleerdt ende deuchtrijck Edelman, ende deshalven seer aenghenaem ende wel ghesien by den Grave van Egmondt. Maer boven al vertoont hem Marck Laurin, Heer + des edelen ende vrybaren dorps van Watervliet, wel gheleerdt ende vroom Edelman, de welcke boven alle andere zyne vermaerde daden een seer schoone Librye vergadert heeft: ende oock met groote neersticheyt ende costen versamelt een ongelooffelijcke menichte schooner ende ouder Medalien oft Munten van goudt, silver ende koper: jae oock niet alleenlijck met gunste, maer oock metter daet gantschelijck gheholpen ende gevoordert den konstigen steecker, schilder ende antiquarius Hubrecht Goltzius Wirtsborger van Venlo, de welcke met een wonderlijck opset van sinne, door des voorseyden Laurins behulp ende beschick, Hooghduytslandt, Vranckrijck ende Italien heeft doorwandelt, om t'alle kanten vlytichlijck te soecken ende te versamelen alle drucken ende beelden van oude Medalien, die hy eenighsins by Vorsten, Heeren ende andere Edellieden met goeden middel heeft konnen vinden: ende ten eynde van achthien maenden wederom ghekomen zijnde te Brugghe by zynen gunstigen Heere, met sulcken schat, is voorts op des voorseyden Edelen Laurins coste beneerst de selve stucken in druck te stellen + om alle liefhebbers door de gantsche werelt dies deelachtich te maecken: welck voorwaer een seer heerlijck werck ende lofweerdigh t'allen tyden is. Oock is Guido Laurins broeder een seer gheleerdt ende wel gheschickt man. Maer naedemael wy hier wat vermaens hebben ghemaeckt van de Medalien, + soo en sullen wy niet laten sommige andere van dese landen te noemen, de welcke groote ghenoechte hebben in dese Medalien met hoopen te soecken en te vergaderen t'alle kanten: ende willen ten eersten stellen Heer Jaspar Schets, hier voor dickmael verhaelt, Doctoor Maes, ende Abraham Ortelius, al t'samen t'Antwerpen geboren: voorts Jacob Susius Heer van Grisennort, Christoffel van Assonville Raetsheere van den Secreten Raet ende van State, Levin ver Beke Aertsdiaecken van Brabandt, Carel Langre Canonick van Sint Lambrecht te Luyck, Arnout van Wachtendonck Canonick van Sint Bartholomeus te Luyck, Wilhelm Ronche, Lambrecht Lombard, Anthonis Morillon, ende zijn broeder Maximiliaen, Michiel Becke, Jan Vivien, ende meer andere, besonderlijck in des voorseyden Hubrechts Goltzius werck ghenoemt, tot welcken ick my om der kortheydt wille bedraghe. Te Brugghe zijn de vrouwpersoonen soo schoon, lieffelijck, sober + ende matich, als t'eenigher stede van dese landen. In de stadt van Brugghe houdt hem meestendeels de Opperbailliu van Vlaenderen, + de welcke bykants de selve officie heeft als de Drossaert van Brabandt: maer dese Bailliu is van meerder weerde ende aensien. Nu ter tijdt bedient desen staet Ferdinand

de la Barre Schildtknape, Heer van Moucheron ende van andere dorpen, een wel gheschickt Edelman. Oock wort in d'edele stadt van Brugghe ghehouden den hooghweerdighen Raedt ende de Heerlijckheydt van het Vrye, welck wy hier nae sullen beschryven.


Vorige Volgende

Over dit hoofdstuk/artikel

plaatsen