Beschrijvinghe van alle de Neder-landen

[p. *226-*227]

VERE

[p. 277]

Beschryvinghe van Vere.

VEre anderssins Canfere oft Campvere genaemt, is de derde bemuerde stadt van dit Eylandt, Noordoostwaerts op den oever der Zee ghelegen, met een watergracht komende van Middelborg, welck een myle van daer is, ende Vlissinghen twee. Vere is met mueren ende vesten omringt gheweest in het jaer duysent drie hondert achtenvijftich. 'Tis een fraey geneerich stedeken, redelijck van koopmanschap, meestendeels door den handel van de Schotsche schepen, die hier besonderlijck haer haven nemen: soo dattet overmidts zyne gaven ende gheleghentheydt den tytel van ⁺ Marckgraefschap heeft: jae de Heere van der Vere heeft van oudts sulck voordeel ende recht, dat hy alleen, sonder bystandt oft toedoen van anderen, het woordt voert in alle raedtslaghen ende handelinghen aengaende de Staten des Edeldoms van Zeelant. Hier ter Vere is een groot ende schoon huys daer alle s'Conincks artillerye, gheschut ende ander krijchsrusting ter Zee dienende bewaert wordt. Dese stadt heeft oock eertijdts den voorghenoemden Admirael aengheghaen: maer hoort nu tegenwoordichlijck toe Marckgrave Maximiliaen van Cruyningen zynen neve, overmidts de redenen hier voor verhaelt.

⁺ Byvoeghsel. [Vere ofte Campvere een seer vermaerde stadt van Zeelandt, heeft haren name ofte oorspronck gekregen door het woordeken Veer, al waer men hier voortijdts placht over te varen op Campen, een dorp in Noordtbevelandt, nu gheinondeert, waer van de selve van sommighe ghenoemt wordt Campveer. Dese stadt is in den jare duysent drie hondert achtenvijftich bemuert gheweest door den Heere van Borssele, ende naederhandt vermeerdert zijnde, is voorsien van heerlijcke ende schoone privilegien. Ende ten tyde van den Edelen Heer Maximiliaen van Bourgoignen gheworden een Marquisaetschap, ende omme de goede situatie der plaetsen, reede ende haven (seer bequame tot navigatie) ghefrequenteert van vele diversche landen ende steden: als naemelijck Spangien, van waer het Suycker eerst uyt de Eylanden van Canarien ghebracht is geweest op den stroom van de selve stadt in den jare 1508: Vranckrijck, waer toe de voornoemde stadt verkreghen heeft het recht van de vrye Crane: Oostlandt alwaer dese Natie frequenterende zijn ghegeven privilegien ende contracten van handelinge ende negotiatie, hier voortijts al eer de steden van Antwerpen ende Amsterdam haer traffijcke ende neeringe hadden: ende ten lesten van Schotlandt, alwaer de selve natie over vele jaren haren stapel van veelderley coopmanschap gehadt heeft, ende t'hans noch heeft.

Voorts is de voornoemde stadt verciert met schoone haringvaert ende visscherye, als gesouten ende stapelvisch ende anderssins, waer van den brandt in diversche Landen ende Coninckrijcken bekent is. Waer mede de borgerye meest onder andere koopmanschappen haer is geneerende, als oock met koopvaerderye naer Spangien, Vranckrijck ende Enghelandt. Ende is oock van ouden tyden de selve stadt voorsien geweest mette residentie van de Admiralen ende Raden der Admiraliteyt van de Nederlanden. Tot welcken eynde is in den jare 1564. van weghen den Coninck van Spangien als Prince ende Heere van de Nederlanden, aldaer ghesticht ende ghebouwet een ghemeyn Arsenael ende Ammonitiehuys, van alle de ammonitien tot de Nederlandtsche Zee ende equipagie behoevende. Boven desen is de borgherye seer civil ende beleeft gheweest ende noch is, door de hanteringhe van de Heeren, die hare woonstede ende residentie gehadt hebben buyten de stadt, op een seer schoon ende wel ghebouwt huys, genaemt het Hof van Sandenburch, nu door den troubel ende oorloghen gheheel gheruineert. Al waer door successie van voorgaende Heeren de voornoemde Heer Maximiliaen eerste Marquis zyne residentie ende heerlijck hof ghehouden heeft, oock wesende te dien tyde Admirael van de Zee. Naer desen heeft de Coninck van Spangien Philips de tweede Marquijs gheweest, ende nae hem heeft de Edel Hoochgheboren Vorst Willem Prince van Orangien, Grave van Nassouw hoochloffelijcker ghedachtenissen, het Marquisaetschap ontfanghen, ende is hier in ghehuldt met grooter blyschap van alle de Gemeente ende Borgherye, in den jare 1581, ende heeft de selve stadt beghaeft met seer vele schoone Privilegien ende hooghe Jurisdictien onder de stadt resorterende, tot neghen dorpen in ghetale, onder de welcke d'Ambachtsheerlijckheydt van Oostcappele de selve stadt in eyghendomme is toebehoorende. Ten lesten naer de aflyvicheydt van den voornoemden Heere prince van Orangien, is zynen sone de doorluchtighe hooghgheboren Vorst Maurits, gheboren Prince van Orangien, Grave van Nassauw, etc. in zyne plaetse ghesuccedeert ende als Marquis der voorseyder stadt ghehuldt in den jare duysendt vijf hondert achtentachtentich, teghenwoordichlijck zijnde Gouverneur ende Capiteyn Generael van de Gheunieerde Provincien, als over Hollandt ende Zeelandt, etc. Admirael van de Zee, eenen Prince door des Heeren ghenade seer deuchtsaem ende victorieux in alle zynen handel van wapenen. De Heere Godt Almachtich verleene hem een langduerich leven tot welvaert deser landen ende zijnder sielen zalicheydt, Amen. Boven dese voorghemelde particulariteyten van dese stadt is oock mede te noteren, dat de Magistraet is van allen ouden tyden teghens die van de Ghereformeerde Religie noyt cruel gheweest, maer heeft de selve altijdts voorghestaen, soo dat zy in het beghinsel van den troubel ende oorloghe van den jare 1572 principalijck met lijf ende goet de Spanjaerden meer dan alle andere omliggende steden met die van Vlissingen wederstaen hebben, ende onder andere verscheyden exploicten ende

+ Privilegie van den Marckgrave van der Vere.

+ Oorspronck der stadt van der Vere.

[p. 278]

aenslaghen van oorloghe te water ende te landen ghedaen, voornaementlijck met hunne Capiteynen te water die stercke Vlote van Berghen gheweldelijck overwonnen ende ter neder ghebracht inden beginne van den jare duysent vijf hondert achtentachtentich de gheweldighe Vlote van Spangien mede helpen ter neder brenghen, waer van hunne Capiteynen beneffens andere grooten prijs ende eere behaelt hebben.

De Polders benoorden der Vere binnen vier hondert jaren bedijckt van den stroomen grooten afbreuck lyden, out Armuyden is over langh afghespoelt: ende ontrent den jare duysent vier hondert eenentachtentich weder met den vingherlinck het landt verseeckert werdt. Maer sedert dien tijdt tusschen ter Vere ende Oostdijck, soo grooten schor ende landt aenghegroeyt is ende aengroeyt, soo dat men soude konnen vermoeden tot aen Armuyden het selve te moghen aengroeyen.

⁺ Het gheslachte ende de afkomste van Borssele, bysonder uyt de linage van der Vere gesproten, van het beghin af dat Zeelandt uyt het geweldt der Denen bevrijdt is gheweest, d'edelste, machtichste ende rijckste van Zeelandt altoos gheweest zijn, ende heur afkomste ghereeckent hebben uyt een Heere Vranck, Hertoghe van Suaben, Vader van Lupold de tweede, Capiteyn Generael over Zeelandt verordonneert van den Keyser Lodewijck, alwaer hy de Denemarckers van daer verdreven hebbende, hem onthouden heeft, ende is aldaer ghetrouwt, ende was de eerste Heere ende Fondateur van de stadt van Borssele, nu ter tijdt gheinondeert. Hare naekomelinghen van dien tijt af in Zeelandt gheresideert hebben, tot dat nu ten tyde dat heerlijck geslachte in manhoir gheheel verloopen wesende, van s'moeders zyde in de erffenisse ghesuccedeert is Adolf van Borgoignen, de welcke werdt Heere van Beveren ende van der Vere. Nae hem quam zijn sone Maximiliaen, wiens oudtste suster was Vrouw Anna van Bossu en Cameragie; zijn suster Jaqueline werde Vrouw van Cruningen, ende die jongste Antonette Hertoghinne van Aerschot. Heer Reynout van Brederode ende Heer Wolphaerd van Cloetinghen, van Margriete, dochter van Heer Wolphaerd van Borssele voortghekomen zijn. De Heere van Borssele metten Zuylen in het wapen, van de oude afkomst zijn, oock Heer Gerrit van Culenborg ende zijn naekomelinghen.]

Daer nae komt Domborg: ende vast hier by light het heerlijck Paleys met den seer lustighen Hof van Westhoven, toebehoorende den Abt van Middelborg. Tusschen Vlissinghen ende Armuyden staet den punct van ⁺ Rammeken, recht Zuydtwestwaert: waer daer staet het Slot Zeeborg, onlancks ghemaeckt door Keyser Karel den vijfsten, om den inghanck vande riviere op die zyde te bevryden.

+ Oorspronck van't Huys van Borsele in Zeelant.

+ Zeeborg door den Keyser Karel de vijfste ghebouwt.