Logo DBNL
Beschrijvinghe van alle de Neder-landen (1979)

Beschrijvinghe van alle de Neder-landen

(1979)–Lodovico Guicciardini–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Beschryvinghe van den Briel.

+ DEn Briel is een goede stadt, welck de eerste plaetse was die onversiens ende onverhoedts (als de Hertoghe van Alva Gouverneur des landts minst daer op dachte oft wachte) ingenomen wert door de gebannen uyt dese contreyen, wederkomende van Enghelandt, daer Hooftman af was die Grave van de Marcke, Heer van Lumey, in het jaer 1572, op den eersten dach van April: welck voorwaer een beginsel is gheweest van groot leedt ende verdriet veel jaren lang duerende, niet alleenlijck voor den Coninck, maer oock voor het gantsch landt: want korts hier + nae zijn Vlissinghen ende Enchuysen oock overghevallen met groote beroerte, grouwelijcke oorloge, benauwtheden ende ellenden daer nae volghende: welck wy in onse Commentarien besonderlijck sullen verklaren, om soo veel dinghen niet t'seffens over hoop te slaen, die wel eenen sonderlinghen boeck behoeven, met de beschryvinghe van dese landen. Binnen dit Eylandt light oock Geervliet, een redelijck + stedeken, met sommighe dorpen. Dit Eylant heeft seer goede ende vruchtbare landouwe, daer wonderlijck goet ende schoon Koren ende ander Graen wast. Oock groeyt hier overvloedichlijck een kruydt ghenaemt Helm, ghelijck den Brem, welck groote wortelen worpt (soo de natuere in alles versiet) waer mede de sandtachtighe Duynen ende Dijcken van Hollandt ende Zeelandt ghehouden ende bewaert worden, dat de windt die niet en bederve oft wech en voere.

Goereede is het tweede Eylandeken, hebbende + een redelijck stedeken met den selven naem, staende van den Briel twee groote mylen.

Het derde Eylandt is Somersdijck, welck + oock Voorn ghenaemt wordt, midts dattet voor Hollandt gheleghen is: het heeft veel dorpen, ende onder ander Somersdijck, welck voortijdts een vernaemde ende seer neerachtighe stadt is geweest: dit dorp alleen is buyten alle d'andere nu teghenwoordichlijck onder de Overheydt van Zeelandt.

Corendijck ende Pierschille, de welcke maecken het vierde ende vijfde Eylandekens, hebben sommighe dorpen met vruchtbaren grondt, ende goede weydlanden, ende meer andere uytnemende saecken. Dese vijf Eylandekens worden al t'samen gheheeten het landt van Voorn: zijn nochtans oprechtelijck Zeelandtsche Eylanden: ende hebben eertijdts begrepen gheweest onder het ghetal ende het ghebiedt van het Graefschap van Zeelandt. Maer gheleden ontrent vijftich jaren, hebben hen; ter oorsaecken van een seecker somme ghelts die zy den Landtsheeren moesten betalen; by accoordt eendrachtichlijck begheven onder de Staten van Hollandt, by de welcke zy van dien tijdt af tot noch toe blyven.



illustratieuitvergroten
BRIEL


Byv. [Onder den byvanck van Hollant telt + den Autheur de Eylanden Noordwaerts, van de welcke de voornaemste, Tessel, Vlielandt, Wieringhen, Vrck, Ens, in de Zuyderzee nu ter tijdt tusschen den Vloeden heur vertoonende, sonder voorder ghewach daer af te maken. De selve zijn tot Eylanden gheworden door het inbreecken der Zee, soo wy verhaelt hebben, voortijdts dat nu een Zee is, wesende groene beemden, bosschagien, ende foreesten, eenige rivieren tot de Zee door de selve vloeyende, by den Chantos van Plinius (soomen vermoeden kan) eensdeels bewoont: soo dat men ontrent over 450 jaren by lande te voet ende te peerde van Tessel af tot Wieringhen (wesende nu drie mylen Zee) conde comen, bewoont by verscheyden volcken. Joncheer Adebolt van Wirle was Regent van een groot deel des landts gheleghen tusschen Staveren ende Medenblick, staende doen onder de Croone des Conincks der Vriesen, als den Conincklijcken stoel tot Medenblick was ontrent drie hondert jaren nae Christi gheboorte. In grooten aensien doen was Kenne Heikens soon van Bennebroeck: van de welcken Kennemerlandt den naem schijnt te voeren. Als doen besat een Heer Gerrit uyt den Wouden Opdijck ende zijn aenkleven, Widenessen ende zijn omvang, onder de regieringhe van Roelandt van Weernesse. Hy bouwde een geweldich Casteel, door den tijdt verdwenen: als oock het Asylum oft vrye plaetse, die in dat quartier noch was in het jaer vier hondert neghenthien, ghelijck te Roome, alwaer die misdadige haren toevlucht namen daer vry wesende, tot dat zy remis verworven.

+ Nu ten tyde het meeste deser Eylanden is Tessel, een seer welvarende ende vermaert Eylandt, alwaer een groot bosch ghestaen heeft, soo voor verhaelt is: eensdeels teghen de wreede baren der Zee met groote Sandtduynen beghaeft, eensdeels met Dijcken teghen de selve beschermt. Hoe wel dat de selve van den Noorden windt ghetercht zijnde, het landt aen eenighe oorden afbreuck doen: het selve aen eenige plaetsen weder aengroeyende. Hier is een seer goede landouwe, soo datter ghevoedt werdt een seer groote menichte van Schapen, die jaerlijck een groote quantiteyt van melck voortbrenghen, waer van soo groene als witte kasen ghemaeckt werden, wesende van eenen besonderen delicaten scherpen smaeck, waer by gheenerley soorten van kasen, oock niet de Parmesaensche, en zijn te verghelijcken. De welcke in verre Landen vervoert ende als een heerlijck present verkocht werden, gheteeckent met een besonder teecken des Eylandts. Waer door dit Eylandt in verre quartieren vermaert is gheworden. Het en heeft geen bemuerde steden. Maer daer is een heerlijcke wel bebouwde Vlecke, onder stadts Rechten ende regieringhe, te weten Officieren ende Magistraten, met eenighe welvarende dorpen, ende een bewalde Schansse beset met Hollandts garnisoen, tot defensie van het selve, teghen de ghene die dat souden willen beschadighen. De inwoonderen des Eylandts heur meest gheneeren met landtbouwerye, wesende al de Landen aldaer (nae Sint Jacobs dagh) voor arme ende rijcke al in het ghemeen.

Eenighe gheneeren heur met visscherye ende Haringvang. Hier worden oock goede Piloten ghevonden, de welcke den Coopvaerders (uyt Oosten ende Westen komende) te gemoete trecken, om de selve behouden in te brenghen, kennende best de ondiepten aldaer. Dit Eylandt gheen kleyne profyten gheniet door de Bootsghesellen, soo wanneer een wyle tijdts onder het Eylandt die Coopvaerders op stroom ligghen, om te verwachten goeden windt om uyt te seylen. Soo dat daer wel by een vergadert een groote Vloote schepen, somtijdts nae den windt, al eer zy konnen uytgheraecken een maent twee ofte drie wachtende. Soo dat somtijdts een schip uyt gheraeckende nae Westen oft Oosten de reyse volbrengt, ende wederkeert, noch de Vlote by een vindende in ghetale vermeerdert. Hier door is het gheschiedt in't jaer 1593, als de Vlote nu wel hondert vijftich schepen sterck was, van de welcke eenighe schepen daer wel achthien weecken lang op stroom gheleghen hadden, soo is op den 24 Decembris savonts by doncker ten neghen uren eenen gheweldighen storm opgheresen, de welcke in andere Landen groote schade gedaen hadde: door den welcken hier twee schepen los van den ancker gheraeckten, tot bederf van de heele Vlote: alsoo zy overmidts de donckerheydt malkanderen niet en konden myden. Waer door vierenveertich groote Coopvaerders schepen versoncken, ende ontrent 1050 Schippers ende Bootsghesellen verdroncken: voorts weynighe daer schadeloos af komende. Soo dat daer was een groot ghekrijs sonder hulpe, ende een groote schade niet om estimeren, voor het gheheele Landt ende den Cooplieden: wesende een merckelijcke straffe des Heeren. Het onweder een weynich opghehouden zijnde, die van Tessel, Wieringhen ende Medenblick alle behulp deden, om te bergen het gheen zy konden, daer eenighe gheen schade by hadden. Dus is Tessel by den bevaren Schippers, als oock het Vlie ende Marsdiep (den naem representerende van de Marsaci) seer wel bekent, oock mede den Cooplieden van dese als oock van vreemde Landen op dese handelende: de welcke seer verheucht zijn, soo wanneer zy verstaen dat hare schepen behouden tot Tessel oft het Vlie inghekomen zijn: alwaer het wat periculeus is om in te komen van weghen de Sanden ende Ondiepten der vedroncken Landen, oft verstoven Duynen. Der welcker Sant aldaer, door Hollandt vermaert is van weghen de uytnemende blanckheydt boven ander Duynsant van Hollandt. Waer door van het selve sandt schepen vol gheladen werden, ende door Hollandt vervoert ende verkocht voor een Reael oft vier stuyvers de tonne, om de huysen daer mede te bestroyen. Ende daer af werdden soo vele schepen gheladen, dat verbodt ghedaen werdt niet te moghen laden aen eenighe custe des Eylandts op seecker straffe, om het landt niet te ontblooten van zyne defensie teghen de Zee. Maer somtijdts die steelwijs noch gheladen werden. Alhier een kloeck ende sterck volck woont, door de goede lijftocht die hier is. Alhier onthouden haer oock een menichte van voghelen die hier voort broeden, ende eyeren legghen. Waer door eenen hoeck des selven Eylandts, het Eyerlandt ghenoemt werdt, alwaer men in menichte de eyeren by een soeckt, onder malcanderen clopt, met sout onderhoudt ende in tonnen slaet, daer men uyt tapt voor de ghene die sulcks begheeren, om struyden daer af te backen, wesende tot een gerief der Schippers.

Het tweede Eylandt is Vlielandt, onder het + onder het welcke groeyen die beste Mosselen, door de welcke het selve vermaert ende bekent is. Want de Mosselen die hier ghevangen worden, als oock die in Zeelandt ende te Pettem, die versch zijn ende op behoorlijcken tijdt ghevanghen, worden seer ghepresen: in sonderheydt de kleyne; van de welcke men een goet deel om een kleyn ghelt hebben kan, ende zijn van seer goeden smaeck. Wy verhalen dit een weynich te bree-

der om dat de selve over al niet wel bekent zijn. Vele twyfelen of men die onder de Visschen tellen sal, ende oft daer leven in is, hoe wel zy gapen hebbende weynich fatsoen, in harde schelpen, groeyende aen den grondt, palen oft schepen die langhe op stroom stille ligghen: seer groote gemeynschap hebbende met de Enghelsche Oesters, maer kleynder ende van ander fatsoen. De Zee voedende menigherley soorten van gedierten, by indien de Mosselen daer onder te tellen zijn. Niet te min daer onder ghetelt werdt den Gernaert, de welcke over al oock niet bekent is, wesende een ghedierte der Zee in de lengte van eenen kleynen vingher, hebbende veel pootkens, hem onthoudende by den gront, ende in groot menichte met netten langs den grondt ghevanghen werden, de welcke gesoden ende wel ghesouten voor een present aengericht werden.

+ Het derde Eylandt is Wieringhen, oock mede een seer welvarende Eylandt, op het welcke eenighe welvarende dorpen staen, welckers inwoonders heur met het landtbouwen gheneeren: wesende een seer vruchtbare landouwe, ende seer vermaert, door die Wieringher Weeren, die aldaer soo vet groeyen, ende in menichte aenghevoedt werden: soo dat alle de omligghende steden heur gherief van daer kryghen: welcke by de Vleeschhouwers seer opghekocht werden, ende van seer goeden smaeck zijn. Dit Eylandt treckt oock groot profijt vande Wolle der selver Schapen, die zy daer af scheeren. Dit Eylandt is oock seer vermaerdt door die schoone Hengsten ende Peerden, die zy jaerlijcks opvoeden, ende aldaer soo wel tieren ende gheregiert worden: soo dat die door alle Landen vermaert zijn: de welcke by de Peerdekoopers in de Peerdemarckt tot Valckenburg wesende, boven andere uytmunten, soo dat het een plaisier is om te sien. Dese werden aldaer opghekocht ende vervoert, ende de oude verkocht zijnde, de inwoonders deses Eylants weder jonge Veulens in hare plaetse om op te voeden aenkoopen, ende groot profijt daer door doen. Ghelijck zy oock doen met de Rotgansen, die haer daer ontrent veel onthouden, ende van heur met groote menichten ghevangen konnen werden. Tot bescherminghe des voorschreven Eylants wast daer rontsom een kruyt in het water op de verdroncken gronden, ghenaemt Wier, waer van dit Eylandt ghenoemt is Wieringhen. Dit wordt jaerlijcks opghehaelt ende ghedrooght: waer mede zy heur Dijcken teghen de felle baren der Zee sterck maecken: gelijck oock de omligghende quartieren doen. Dit sackt soo vast in een, dat men met voorhamers dien Dijck nauwelijck van een en soude konnen smyten. Waer door by ouden tyden oock jaerlijcks aldaer verordonneert was eenen dagh om eendrachtelijck ende vyerichlijck Godt te bidden, dat hem soude believen dat het Wier wel mochte wassen tot heur gherief aen den Dijck, tot bescherminge van het landt ende van haer leven teghen de wreede golven der Zee. Ende het heeft Godt belieft, doen hy door den Zeevloedt in het jaer 1570 het landt ghestraft hadde, (want hy de zyne niet en slaet, of hy salft heur weder) dat selve Wier doen ter tijt in soo grooten overvloet aenwies, dat sulck voor een wonderwerck Gods gheacht werdt, soo dat de omligghende inghebroken landen tot reparatie van haer Dijcken (dit wesende de voornaemste stoffe die zy konnen kryghen ende hebben moeten) gheriefs ghenoech kreghen. Dit is weerdt gheremarckeert ende aenghemerckt te werden, tot Godes eere ende lof. + In het jaer 1427 voor Wieringhen den strijdt gheviel tusschen Jonckheer Willem van Brederode, van weghen Vrouw Jacoba, ende de Borgoensche, met assistentie van Amsterdam, Haerlem, Hoorn, Enchuysen, alwaer Jonckheer Willem met veel volcks ghevangen, ende tachtentich mannen onthalst werden. Daer is oock in dit quartier het kleyn Eylandeken, teghen die + groote Zee aenligghende, Grinse ghenaemt: kleyn in begrijp, maer wel vermaert door de Grinsche Schapekasen, te kennen gevende den uytmuntenden aert der Landouwe van dit Eylandt. De selve niet wesende in minder estime dan de Tesselsche kasen, gehouden voor sonderlinghe presenten. Waer door neersticheydt ghedaen werdt om het selve te moghen behouden, vergheleecken by een kostelijcke kleynodye.

Soo oock midden in de Zeevloeden de twee Eylanden Vrck ende Ens tot een verwonderinghe + van Godes wonderlijckheden heur vertoonen, ende door Godes goetheydt vanden inwoonders der selven bewoont werden, wesende van goeder natuere ende bequaem om de selve te voeden. De inwoonders zijn meest van een gheslachte voortgheteelt, by eenighe die voortijdts heur begheven hebben om de selve te bedijcken ende bouwen, aldaer onder malkanderen ghehylijckt ende vermenichvuldicht, ghewent zijnde te leven buyten het geselschap van andere menschen, niemandt aldaer vernemende, dan als de schepen uyt Hollandt nae Vrieslandt seylende, aldaer somtijdts by nachte op ancker ligghen.]

Hollant is over al seer volckrijck ende wel bewoont: de mans zijn hier gemeynlijck seer groot, wel ghemaeckt, wel ghestelt, ende straf: maer grootelijck verschillende in beleeftheydt ende borgherlijcke zeden van heur Voorsaten in ouden tyden: want al zijn die doen onbeleeft ende ongheschickt gheweest, ghelijck de Schryvers melden, soo zijn dese nu teghenwoordichlijck seer beleeft, gheschickt, verstandich, borgherlijck ende ghezedich. Want soo haest als ghy in de steden komt, ende het volck, ende de gemeyne ende besondere huysen aensiet, soo en siet ghy voor ooghen anders niet dan beleeftheydt ende borgherlijcke ghezedicheydt. Maer voorts te gaen tot in de huysen, ende allerley huysraedt, have, gheschicktheydt ende fraeyheydt van alle dingen te aenschouwen, is sonder twyfel groote ghenoechte ende verwonderinghe: want voorwaer in sulcker voeghen en is dies ghelijck niet veel in de gantsche wereldt. Dit heb ick Keyser Karels des vijfden Foriers selve hooren seggen, de welcke met zyne Majesteyt bykants door gantsch Europa hadden ghereyst: ende hebben t'alle landen ende steden (soo elck wel weet) in alle huysen gaende, alle dinghen beter ende vryelijcker moghen sien, dan andere. Gaet dan voorts tot in de winckelen, besiet de ghemeyne werckplaetsen: gaet op haer schepen: eyndelijck aensiet haer dijcken, dammen ende hoofden die zy maecken, niet alleenlijck tot behoudenisse des Eylandts, maer oock tot bewaernisse van veel steden ende besondere plaetsen: aensiet over al soo veel slooten ende grachten met handen gemaeckt, niet alleen tot noodtsaeckelijckheydt, maer oock tot gherieffelijckheydt: aenmerckt heur manieren van beemden ende weyden te onderhouden, hoe het water van den eenen sloot in d'ander loopt tot inde Zee toe, welck van alle

zyden overmidts de vloedt der Zee ende de leechde des landts overvloedich is. Dit allerwege wel aenschouwt hebbende, sult ghy alle dinghen met seer wonderlijcke ende onghelooffelijcke konste ende behendicheydt van ghereetschap ende van handen te wercke sien gaen: soo dat men hier te lande duysentderley fraeye konsten mocht leeren. De Hollantsche vrouwen zijn seer schoon ende wit, seer moedich ende gheestich, ende ghemeynlijck soo arbeytsaem ende ghewillich, dat zy meestendeel mans arbeydt ende werck doen, ende gaen besonderlijck met de koopmanschap om.

Hollandt en heeft nu soo veel Edeldoms niet alst wel plach ter tijdt van de oude ende eyghene Graven. Want het is seer ghemindert door veel oorsaecken, ende sonderlinck midts dat d'Edellieden haer tot koopmanschap hebben begheven. Niet te min hier zijn verscheyden treffelijcke Heeren ende Edelmannen ghenoech, die op haer inkomen ende renten een edel leven leyden, der welcker vele hen tot studeren begheven. Het ghemeyn volck gaet meestendeels om met koopmanschap, vee, schipvaerdt, ende visscherye, ontfanghende van alles seer groot profijt. In't kort gheseyt, dese kleyne Provincie is gheweldichlijck groeyende ende bloeyende in deuchden, rijckdom ende alle voorspoedt. Ende ghelijck Niclaes Niclaessen wel boerdelijck seydt: Hier en is noch landt noch oock water soo kleyn, het en brenght groot profijt ende ghewin in't ghemeyn. Jae oock de dorre Sandtberghen + ende Duynen der Zee gheven groote menichten van Konynen ende andere gedierten. Ende dat meer is, behalven het onghelooffelijck ghetal van menigherley Watervoghelen diemen hier daghelijcks vanght, soo wordt hier een groote menichte van goede Eyeren, die de Watervoghelen legghen, vergadert, daer Julius Cesar oock vermaen af maeckt, soo dat + men de Eyeren ende Voghelen uyt Hollandt in veel verscheyden plaetsen, besonderlijck te Antwerpen, met vrachtschepen ende schuyten sendt, heel ende rouw, ghesoden ende ghesouten, met sulcken ghewin, dat veel Edellieden ende andere een goedt deel van haer jaerlijcks inkomen daer af maecken. In somma + wel aenmerckende de groote menichte van soo veel goedts, als kase, botter, vleesch, visch, vogelen, kieckenen ende eyeren, voorts oock beesten, torven, lijnwaet, laecken, welck uyt dit vruchtbaer landt over al ghevoert ende vertiert wordt met seer groot gherief ende gewin van soo veel schepen ende schipvaerders, soo mocht men Hollandt wel te rechte heeten den schat, ende den horen der overvloedicheyt van Nederlandt.

+ Dit landt in ouden tyden, als de voorghenoemde Baton de listen ende laghen van zyne Stiefmoeder ontvliedende, het selve eerst in nam, is heel onghebouwt ende onbewoont gheweest: maer hy ende zyne naekomelinghen hebben't ghenoech ghebouwt, betimmert ende langhen tijdt bewoont. Daer nae ist met gheweldt inghenomen ende overheert van de Britannen, die dat voortijdts hebben ghebouwt, ende d'ingheseten tot beleeftheydt ende ghezedicheydt ghebracht, grootelijck tot haren profyte ende gherieve. Want ghelijck de Schryvers, ende sonderlijck Cornelius Tacitus verklaert, soo hebben de Roomsche Keysers tot oorloghen ende tot bewaernisse van haren eyghen persoon, hen seer beholpen met den dienst der Bataviers ende Hollanders, de selve bevindende altijdt seer sterck, vroom ende ghetrouw: in der voeghen dat de voorseyde Tacitus in het leven van Agricola, ende + andere, van hare vromicheden ter tijdt van Keyser Titus gedaen, dese woorden spreeckt: ,,Alleenlijck door de vromicheydt van de Bataviers ende Tonghersche zijn de Britannen van de Romeynen overwonnen. Ende de Schryver Xiphilinus verhaelt uyt den treffelijcken + Historyeschryver Dion dese woorden tot lof der Hollanders: De Ruyterye der Bataviers, onder Keyser Adriaen, hoe wel zy met heur wapenen beswaert waren, hebben de Danouwe overgheswommen, ende de Sarmaten soo verbaest ghemaeckt door dit wonderlijck werck, dat zy den Keyser Adriaen onderdaen zijn gheworden. Plutarchus prijst oock der Batavieren vromicheydt ter oorloghen, segghende: De Bataviers zijn onder de Duytsche de beste Ruyters te peerde, woonende in't landt dat de Rijn met zijn water omcinghelt.,, Door welcke deucht ende vromicheydt de Bataviers soo hooch geacht ende + verheven zijn gheweest by de Romeynen, dat zyse vrienden ende broeders haers Rijcks hebben gheheeten. Gerard van Nimmegen schrijft hoe dat by zynen tyde eenen steen onder de aerde gevonden is niet verre van Leyden, met dit naevolghende gheschrift: Imp. Caes. L. Septimius Severus Aug. & M. Antonius Caes. Coh. xv. Vol. Armamentarium vetustate collapsum restituerunt sub Val. Pudente leg. Aug. Pr. pr. curante Caecil. Bator. Prae. Gens Batavorum amici & fratres Romani Imperij. Aldus hebben de Romeynen dit landt beseten totter tijt toe dat Meroveus Coninck der Francken, in het afgaen des Roomschen Rijcks, uyt Hooghduytslant in Gallien treckende, sich selven Heere daer af heeft ghemaeckt, in het jaer 449, soo Paulus Emilius schrijft. Als doen begost Hollandt + den Franschen Coningen onderdaen te worden. Maer onlancks daer nae ist van de Denen ende andere waeghhalsen meestendeels inghenomen. Voorts ter tijdt van Pipin ist gantschelijck wederom ghekomen onder het Rijck der Fransoysen: in der voeghen dat Karel de Caluwe, Keyser ende Koninck van + Vranckrijck (soo de beste Schryvers betuyghen) dit landt ten lesten tot een Graefschap ghemaeckt heeft in't jaer 863: ende de Heerlijckheydt eygentlijck ghegheven Heer Dirck geboren uyt den Konincklijcken stamme der + Fransoysen, die d'eerste Grave van Hollandt is gheweest: ende ghaf hem daer en boven oock een deel in Vrieslandt. Des voorseyden Dircks gheslacht heeft gheregneert tot de aflyvicheydt + van Jan den eersten dies naems,

welck de sesthiende Grave was. Dese Lantsheeren zijn seer vrome ende dappere mannen gheweest, die niet alleenlijck haren staedt en onderhielden, maer grootelijck vermeerderden, ende kreghen daer toe noch andere Landen. Ghelijck Dirck de tweede die de Westvriesen, hem wederspannich ghevallen, temde ende bedwong: ende maeckte zyne Heerschappye tweemael grooter in dese Provincie. Wilhelm de eerste maeckte sich selven Heere van Zeelandt, in het jaer 1203. Ende Wilhelm de tweede wert Coninck van Room in het jaer 1268, de welcke groote victorie ende seghe hadde, meest teghen de Vlaminghen, die goedt recht meynden te hebben aen + Zeelandt: maer werdt eyndelijck in Westvrieslandt, dat nu een deel van Hollandt is, om den hals ghebracht, strydende teghen de wederspannighe Vriesen. Naederhant heeft Graef Floris de vijfste, zijns Vaders doodt strenghelijck ende grouwelijck ghewroken, de Vriesen alsoo quellende ende benouwende, dat hyse wederom onder zijn jock bracht. Na Jan de eerste, Floris des vijfden sone, om dat hy sonder lijflijck hoir sterf, is gekomen Jan + Jan de tweede, Grave van Henegouwe, als sone van Aleyde, des voorseyden Coninck Wilhelms suster: waer door Hollandt, Zeelandt ende Vrieslandt gebracht zijn aen het Graefschap van Henegouwe. Nae Jan den tweeden volchde Wilhelm de derde: nae desen Wilhelm de vierde, zijn sone, die in het jaer 1332 verklaert werdt Grave van Henegouwe, Hollandt, Zeelant, ende Heere van Vrieslandt. Ende want hier oock manlijck hoir + ghebrack, soo is Lodewijck van Beyeren, Paltsgrave van den Rijn, ende Roomsch Keyser, getrouwt hebbende Margriete dochter van Wilhelm den vierden, in het besit gekomen. Nae Lodewijck, zijn sone Wilhelm de vijfste, ende nae desen, Albrecht zijn broeder: Nae Albrecht Wilhelm de seste, in't jaer 1404, de welcke een eenighe dochter hadde Jacoba genaemt, een seltsame ende wonderlijcke vrouwe, die haer leven meestendeels met twist ende oorloghe overbracht. Zy hadde vier + mans: d'eerste was Hertogh Jan van Touraine, Coninck Carels des sevensten van Vranckrijck broeder, de welcke niet langhe en leefde: de tweede Hertogh Jan van Brabandt: de derde Hunfrid van Clocestre, Coninck Hendricks van Enghelandt broeder: de vierde Franck van Borsel, een Edelman uyt Zeelandt. By gheen van dese mans en kreegh Vrouw Jacoba kinderen: deshalven de heerlijckheden Hertogh Philips van Borgondien, + den Goedertieren (die alreedt in het besit was midts verdrach met Jacoba ghemaeckt) by versterffenisse sonder twist toegekomen zijn: ende dat met recht ende reden. Want Margriete zijn moeder was Hertogh Albrechts van Beyeren dochter, ende des voorseyden Wilhelms des sesten Graefs suster. Aldus is gheschiedt in het jaer 1435, dat Henegouwe, Hollandt, Zeelandt ende Vrieslandt ghekomen zijn aen het Huys van Borgondien, ende daer nae voorts aen het Huys van Oostenrijck: ghelijckerwyse als de andere Nederlanden hier voor beschreven, ende nae noch te beschryven. Over het landt + van Hollandt, mede van Zeelandt ende Vtrecht, is Gouverneur voor den Coninck van Spangien, de Prince van Orangien.

Byv. [In den jare ons Heeren 863 is Coninck Carel de Caluwe van Vranckrijck ghekomen + in Brabandt, in een dorp gheheeten Bladelle in de Kempen, om aldaer een alghmeyne daghvaert te houden, in de welcke hy Dirck den jongsten soon van Sigibertus Prince van Aquitanien, gaf het heele landt van Hollandt ende een deel van Vrieslant, ende maeckte hem den eersten Grave van Hollandt. Dese hadde een ouder broeder Walgerus gheheeten, Graef van Teysterbandt, dat is Tiel, Bommel, Arckel, Heusden, Altena, Vianen, Cuenburch, Bueren, Leerdam, Asperen, Hoeckelom totter ouder Masen toe. Dese Dirck was een vroom ende kloeck Ridder, die veel schoone feyten van wapenen ende schoone victorien verkreghen hadde: door dies Lodewijck Coninck van Germanien hem beghifte met de Graeflijckheyt van Zeelandt. Hy dede oock een groot houwelijck, trouwende Genam Pipijns dochter, + by de welcke hy wan Dirck den tweeden zijn erfghenaem, die zynen Vader begroef tot Egmont, in het houten Clooster, dat hy ter gedachtenisse van S. Aelbrecht ghefondeert hadde, voor Maechden van Sint Benedictus oorden. Dese in zijns Vaders plaetse Grave van Hollandt gheworden zijnde, bedwanck ende bracht onder zyne ghehoorsaemheydt de Vriesen, de welcke rebelleerden ende Alckmaer ende het Clooster tot Egmondt hadden verbrandt: het welck hy weder dede opbouwen van steen, dat zijn Vader van hout hadde doen maecken: + hy versette oock die Nonnen, ende dede daer in komen Monicken van S. Benedictus oorden, stellende die Nonnen op een plaetse ghenoemt Binnenbroeck, daer zy uyt storven. Hy hadde ten houwelijcke des Conincx Lodewijcx dochter van Vranckrijck, geheeten Hildegaert, daer hy aen wan Egbert Bisschop van Trier, Aernout die nae hem Grave werdt, ende een dochter Alijt oft Erlinde ghenoemt. De selve ghestorven in het vijfentachtichste jaer zyner regieringhe, in't jaer 998 den sevensten Meye, werdt in het voorseyde Clooster by zynen Vader begraven. Zijn sone Aernout is in zijn stede ghekomen, de welcke alle die tijdt dat hy regierde hadde eenen stadighen strijdt teghens de Vriesen, die onder zyne subjectie niet staen en wouden. Ende in het vijfste jaer zyner regieringhe, een machtich heyr versamelt hebbende, om die Vriesen onder zyne ghehoorsaemheydt te brenghen, werdt by een dorp Winckel geheeten, verslaghen in het jaer 993 den achthienden Octobris, + ende tot Egmont begraven. Hy hadde te wyve Luydtgaerdt des Keysers Theophaens dochter, byde welcke hy wan twee sonen, Dirck die nae hem Grave werdt, ende Zyphrid van den welcken die van Brederode hare afkomste reeckenen. Dirck de derde van dien name, nae zijns Vaders doodt de vierde Grave, begeerde mede ghehoorsaemheydt ende huldinghe van de Vriesen, maer zy hebben het hem gheweyghert. Waerom hy tot een ander ende bequamer tijdt dat simuleerde, ende veynsde zynen toorne ende wraeck van zijns Vaders doodt te doen. Hy nam te wyve Withilden Hertoge Otten dochter van Sassen, ende Keyser van Roome, by de welcke hy hadde twee sonen, Dirck den oudtsten die zijn Vader succedeerde, ende Floris den jongsten Grave van Oostvrieslandt,

ende nae zijns broeders doodt oock Grave van Hollandt. De selve Dirck voerde eerst oorloge teghen den Bisschop van Vtrecht, den welcken hy in den tweeden strijdt ghevanghen nam, ende + sette hem tot Iselmonde. Daer nae nam hy voor zijns Vaders doodt te wreecken in Vrieslandt. Waer toe hy van den Keyser Hendrick de tweede assistentie kreegh, de welcke hem sont den Hertoghe van Lorreynen Govert metten Baerde: nemende oock mede met hem den Bisschop van Vtrecht Adelbolt, die noch zijn ghevanghen was: ende is alsoo met eenen grooten heyrlegher in Vrieslandt ghetrocken: alwaer, als hy den Vriesen eenen bloedighen slach soude leveren, soo is eene verbaestheyt ende schrick onversiens onder de Hollanders gekomen, sonder datmen wiste de oorsaecke waerom, die van selfs beghosten te vluchten. Het welck de Vriesen siende, hebben de Hollanders vervolcht; alwaer de Hertogh van Lorreynen ghevanghen wert: ende de Bisschop ontquam uyt den handen der Hollanders, ende ghinck over metten Vriesen, die hy tot alle rebellicheydt teghen desen Graef Dirck informeerde ende sterckte. De welcke binnen Haerlem ghecomen, heeft weder versch volck vergadert om weder eenen strijdt te vechten teghen den Vriesen, ende als hy ontrent Heyligherlee ghekomen was, quam hem stoutelijck metten Vriesen te ghemoet Bisschop Adelbolt. Daer gheschiede eenen grooten swaren strijdt, ende die Grave heeft in het eynde de overhandt ghehouden, ende hadde de victorye, daer veel Vriesen gebleven zijn, ende die Bisschop ontquam met groot perijckel zijns lijfs, ende die Hertoghe quam weder over uyt der Vriesen handen, sonder vreese oft eenich rantsoen. Dit gheschiedt wesende, quam de Grave met zynen gantschen Legher in Vrieslandt, brandende ende roovende al haer dorpen ende huysen, ende versloech een ontallijck volck. Ende alsoo het landt onder zyne ghehoorsaemheyt ghebracht hebbende, quam weder in Hollandt met groote seghe ende victorie. Daer nae in ruste sittende, + is hy ghetoghen na Jerusalem, om dat graf ons Heeren te besoecken: ende in Hollandt weder ghekomen van zyne pelgrimagie uyt het Heylich landt, is eyndelijck ghestorven in het jaer 1039, nae dat hy sesenveertich jaren gheregeert hadde: ende werdt met grooter eeren ende triomphen tot Egmondt ghevoert, ende by zyne ouderen begraven. Dirck die vierde van dien name, werdt nae zijns Vaders doodt die vijfste Grave van Hollandt ende Zeelandt, ende regeerde seer vromelijck, maer hy en hadde wijf noch kinderen. Dese werdt tot Dordrecht met eenen venijnden pijl doorschoten, van eenighe + der favoryten des Bisschops van Ceulen, wiens broeder hy onnooselijck tot Luyck in een steeckspel doodt ghesteecken hadde, waer van de strate noch des Graven straetken ghenoemt wordt. Ende dese Grave is nae twee daghen van dese quetsuere ghestorven op den vijfthienden Meye in het jaer 1048, als hy dat Graefschap neghen jaer gheregiert hadde, ende is tot Egmondt by zyne Voorsaten begraven. Hem is in de regieringhe ghevolght Floris d'eerste zijn broeder, die seste Grave van Hollant ende Zeelandt, ende oock Heere van Oostvrieslandt: hy hadde te wyve des Hertoghen van Sassen Heymans dochter, geheeten Geertruyt. Daer hy by wan Dirck, die nae hem Grave was, Aelbrecht, Floris ende Pieter, met een dochter gheheeten Machtelt. Dese Grave bespronghen zijnde van de + Bisschoppen van Ceulen ende van Luyck, die noch niet en hadden vergheten haers broeder doot, in een steeckspel door Dirck de vierde omghebracht, ende quamen neder in Hollant met een groot machtich heyr van volck. Graef Floris dit vernemende, is ghetrocken binnen Dordrecht, ende door den raedt eenes ouden Edelmans, dede vele graven ende putten heymelijcken maecken, ende liet die weder decken met hoy, stroy, zoyen ende gras, daer zyne vyanden henen komen souden, om datmense niet sien noch bekennen en soude: In welcke graven ende putten als de vyanden aencomende ghevallen + waren, is haer Graef Floris teghen getrocken, ende vele van haer verslaghen hebbende, heefter vele gevangen genomen, onder de welcke was de Grave van Leuven, die hy daer nae (groot rantsoen betaelt hebbende) los heeft ghelaten. Dese victorie hadde Graef Floris tegen zyne vyanden op Sint Odulfs dagh des morghens in den dagheraet. Maer soo verre is het van daer geweest dat dese victorie den Bisschop van Ceulen verschrickt heeft, dat hy in het jaer 1062 met eenen gheweldigen heyrleger in Hollandt + is weder ghekomen, stichtende roof ende brandt, om alsoo te wreecken dat verlies dat hy in voorleden jaren geleden hadde. Grave Floris dit vernemende, is zijn vyanden stoutelijck te ghemoet ghegaen met een groote menichte: ende daer ist tot eenen swaren strijdt gekomen. Elck toonde hem die vroomste te wesen, maer die Hollanders hebben in het eynde der vyanden + heyr doorghebroocken, slaende daer op soo grouwelijck, dat zy die vlucht namen: ende de Grave behielt de victorie. Maer nae dese overwinninghe seer vermoeyt van den strijdt, heeft hy hem neder ghelecht om te rusten des middaeghs onder eenen Wilghen boom met alle zijn heyr, in een dorp gheheeten Hemert: alwaer die Grave Harman van Cuyck, die voorvluchtich + was gheweest in den strijdt, is onversienlijck komen vallen op Grave Floris ende zijn vermoeyt ende slapende heyr, ende heefter vele verslaghen, waer onder oock Graef Floris was, de welcke tot Egmondt begraven werdt. Nae zijn doodt regeerde in Hollandt zijn weduwe Geertruyt Heymans, des Hertoghen van Sassen dochter, van Dirck haer oudtste soons weghen, die noch jonck was. Nae welcke tijdt, te weten in het jaer 1063, nam zy ten houwelijcke, met consent van de Edelen van Hollandt, Robrecht die Vriese, een vermaert vroom Ridder. Maer Govert met den Bult, Hertoge van Lorreynen, Brabandt ende Ardenne, quam met eenen + machtighen Leger in Hollandt in het jaer 1071, ende heeft Robrecht voorseyt met wijf ende kinderen uyt Hollandt verdreven, ende regierde dat landt met gheweldt vijf jaer lang. De voorseyde Govert wesende tot Antwerpen, wordt sittende op een privaet, van eene van + Jonckheer Dircks knechten van Hollandt, genoemt Gijsbrecht, van onder op met een Gavelijn in zijn lijf ghesteecken, ende dede hem van stonden aen voeren tot Maestricht, daer hy in Martio ghestorven is. Nae wiens doot, Dirck aen het Graefschap weder geraeckt zijnde, heeft hem sterck gemaeckt, om weder te verkryghen zijn Vaderlijcke erve, ende heeft in het jaer 1076 met zynen Stiefvader Robrecht de Vriese vergadert een groot machtich heyr van volck. Hy versloech het volck van den Bisschop van Vtrecht, + den welcken hy dwang hem op te geven in zynen handen, het heele landt van Hollant, met het slot van Iselmonde goetwillichlijck resignerende: hy bedwong oock die rebellerende + Vriesen, ende bracht Vrieslandt onder zijn ghehoorsaemheydt. Ende nam korts daer nae te wyve Withilde Hertoghe Fredericks dochter van Sassen, daer hy by wan Floris die na hem Grave werdt, ende een dochter genoemt Machtelt, Hertoghinne van Orliens. Hy sterf in het

jaer 1092 den sesthienden Augusti, ende werdt tot Egmont begraven. Nae hem is aen de regeringhe ghecomen Floris de tweede zijn sone, ende de achtste Grave gheworden. Hy was gemeenlijck gheheeten die Vette, ende was een frisch, vroom ende heerlijck Prince, groot van statuere, seer vreedsaem, ende uyter maten milt teghen den armen, een yeghelijck behulpelijck ende niemant schadelijck. Hy hadde tot eenen wyve Petronelle Hertoghe Dircks dochter van Sassen, daer hy by wan Dirck die nae hem Grave werdt, Floris toeghenaemt de Swarte, ende Symon, met een dochter ghenoemt Hadewijck. Zijn Vrouwe stichte het Clooster van Reynsburg. Hy bekrijchde de Vriesen, ende bedwanck + haer ghenade te begheeren, ende in een eeuwich accoordt met hem te treden. Daer nae keerde hy weder in Hollandt, ende nae dat hy zijn landen in groote ruste ende vrede eenendertich jaer lanck hadde geregeert, is hy overleden in het jaer 1123 in Martio. Daer nae is Dirck de seste zijn sone de neghenste Grave van Hollandt gheworden: De welcke nam tot eenen wyve Sophie Otten dochter Paltsgrave opten Rijn, daer hy by wan Floris die nae hem Grave wert, Otte Grave van Benthem, Baldewijn Bisschop van Vtrecht, Dirck Domproost, Pelgrim Burggrave, ende drie dochters. Hy hadde noch een bastaert soon ghenoemt Robrecht. De voorseyde Grave de Vriesen rebelleerde t'onderghebracht hebbende, ende hem met den Bisschop van Vtrecht versoent, is in het jaer 1138 als Pelgrem tot Jerusalem ghereyst, ende des anderen jaers weder door Italien over Roome komende, van den Paus verwerf privilegien voor de Cloosters van Egmont ende Reynsburg. Hy is ghestorven in het jaer 1163, als hy veertich jaer lang gheregeert hadde ende in't Clooster tot Egmondt begraven. Floris de derde zijn soon is nae zynen Vader de thiende Grave gheworden. Hy trouwde Ade des Conincks Hendricks dochter van Schotlant, waer by hy wan Dirck die nae hem Grave werdt, Willem Grave van Oostvrieslandt, Floris ende Robrecht, met vier dochteren. Hy hadde veel te doen in zynen tijdt. De Vriesen die in Hollandt gevallen + waren, ende Alckmaer vechtender hant inghenomen, ende verbrandt hadden: oock de Kennemers berooft, heeft hy bedwonghen met hem + in accoordt te treden: heeft oock met gheweldigher handt die drie Eylanden Tessel, Wieringhen ende het Vlie onder zyne subjectie gebrocht, ende nam van hen allen dier in woonden onder die conditie des vredes vier duysent Marc silvers. Oock mede kreegh hy weder het landt + van Walcheren dat zijn Voorouders ontweldicht was van Philips Grave van Vlaenderen. Dese Graef Floris op den Sarazenen met vele andere opgetrocken in het jaer 1190 is tot Antiochien ghestorven ende begraven in het + sevenentwintichste jaer zyner regieringhe. Ende zijn sone Dirck de sevenste van dien name werdt elfste Grave, in zijn stede. Hy hadde tot eenen wyve Adelheydt des Graven van Cleve Dircks dochter, daer hy by hadde twee dochteren, te weten Adelheydt ende Ade. De eerste werdt tot eenen man ghegheven, Jonckheer Hendrick van Gheldre, ende starf sonder kinderen, die ander werdt ghegheven door des moeders raedt Grave Lodewijck van Loen, ende werdt daer nae Gravinne van Hollandt. Dese het Graefschap verkregen heeft inden jare 1195 als die Vriesen Hollandt bestoockten, ende die Grave van Vlaenderen met gewapender hant in Zeelandt quam, om Walcheren te bevechten. Derhalven siende dat hy van twee zyden bespronghen wert, heeft zijn heyr by rade zyner Heeren in twee partyen ghedeelt, ende is met dat een deel in Zeelandt teghen die Vlaminghen ghetoghen, ende liet Adelheydt zijn wijf die Gravinne dat ander deel om daer mede te trecken op die Vriesen. Dit aldus geordineert wesende, ginck Graef Dirck te schepe ende quam in Zeelandt, daer hy teghens den Grave van Vlaenderen eenen heftighen strijdt vocht, ende + jaechde hem met kracht uyt Zeelandt. Die Gravinne ginck oock met haer volck van Egmont tot Alckmaer, om de Vriesen te bedwinghen. Die zy oock verjoech ende in de vlucht + sloech. Mede in't jaer 1196 sloech de selve Grave, den Grave van Gheldre ende holp hem op + de vlucht, van den welcken hy vele gevanghen kreegh, waer onder eenighe Edele waren. Hy voerde oock oorloghe teghen den Hertoghe van Brabandt, ende quam met gheweldiger handt in s'Hertoghenbosch den sesten Septembris, ende + vinck aldaer des Hertoghen van Brabants broederen. De Grave meynende met de ghevanghenen in Hollandt te trecken, den Hertoge ter hulp hebbende de Bisschoppen van Ceulen ende van Luyck ende andere, vervolchde hem, om hem zyne ghevangenen weder te benemen. Graef Dirck dit vernemende, heeft hem tot Heusden vertoeft, alwaer eenen veldtslach viel, inden welcken die Grave van Hollandt gevanghen + werdt. Maer korts hier nae werdt die pays ghemaeckt tusschen den Grave van Hollandt ende den Hertoghe van Brabandt, ende die Grave gaf den Hertoghe voor de schade die hy hem ghedaen hadde, twee duysent Marck silvers. Ende in den jare 1203 werdt Grave Dirck tot Dordrecht sieck, ende is ghestorven, + nae dat hy derthien jaer hadde geregiert, ende werdt tot Egmont begraven. Ada zijn eenige dochter is nae haers Vaders doodt gheworden die twaelfste Gravinne. Zy trouwde den Grave van Loen, tegen den danck ende consent vande Heeren van den lande ende van haren Oom. Waer uyt groote beroerten in Hollandt zijn opgheresen, de welcke nauwelijcks na vele moordt ghestilt zijn geweest. Zy en regeerde maer een jaer, ende ghestorven sonder kinderen, is tot Middelborch begraven. Willem d'eerste van dien name is gheworden die derthiende Grave, de welcke langhe te vooren Grave van Oostvrieslandt hadde gheweest. Hy hadde te wyve Alijt Grave Otten dochter van Gheldre, daer hy by wan Floris die nae hem Grave wert, Otto Bisschop van Vtrecht, Willem, ende twee dochters. Van hem zijn ettelijcke Casteelen zyner vyanden ghedestrueert gheweest: ende die Bisschop van Vtrechts broeder Grave Gerrit van der Are heeft het vyer inde stadt van Dordrecht geschoten, ende de selve verbrant. Maer niet langhe hier nae worden Grave Willem ende die Bisschop van Vtrecht vereenicht, alsoo dat Graef Willem den Bisschop geven soude voor de schade die hy hem ghedaen hadde duysent ponden. De selve verstaen hebbende de doodt van Hendrick Coninck van Schotlandt zynen Oom, door de welcke hy meynde dat het Coninckrijcke van rechts weghe hem toequam, heeft een Vlote versamelt, met de welcke hy in Schotlandt ghecomen, aldaer landen, steden ende sloten wan: maer ghehoort hebbende dat Hollant door Grave Lodewijck van Loen met vyer ende sweert verwoest werdt, om niet te verliesen het seecker ende verkregen Graefschap voor een onseecker Coninckrijck, t'schepe gegaen, is met seghe weder in Hollandt ghekomen, ende heeft den Grave van Loen daer uyt ghedreven. Dese Willem is ghestorven in het jaer 1223, als hy + de Graeflijckheydt van Hollandt ende Zeelant hadde gheregeert neghenthien jaer, ende tot

Reynsburch in het Clooster begraven. In zijn stede is ghekomen Floris die vierde zijn soon, die veerthienste Grave. Hy nam te wyve Machtelt, Hertoghe Hendricks dochter van Lottringhen ende van Brabandt, by de welcke hy wan Willem zynen naevolgher Grave van Hollant, ende oock daer nae Coninck van Roome, Floris, ende twee dochters. Dese Grave Floris is seer vermaert geweest om zyne Ridderlijcke ende manlijcke daden. Die Gravinne van Clermont van zyne vromicheyt verhoort hebbende, heeft haren man gebeden dat hy tournoy spelen soude in stellen; wel vermoedende dat Graef Floris metten zynen daer komen soude. Daer wordt eenen dagh voor dese spelen ghestelt. Op den welcken als oock Floris, om wiens wille dit alles gheschiedt was, ghekomen was: die Gravinne verblijt zijnde is in een venster gaen ligghen om Graef Floris te sien tournoyen: welckers vromicheyt als zy dickwils prees, de Grave van Clermont vermoedende dat zijn Vrouwe op Grave Floris verlieft was, heymelijck al stille van zyne Walsche Ridders versamelt hebbende, is op de tournoyplaetse ghekomen, + ende heeft Grave Floris (die nergens van en wiste) omghebracht. Zijn lichaem werdt tot Reynsburch in het Clooster ghebracht, ende aldaer begraven. Hy was noch in zynen bloeyenden tijdt, ende hadde dat Graefschap van Hollandt in grooter eeren twaelf jaer langh gheregiert. Hy liet achter eenen sone van ses jaren, Willem, den welcken het Graefschap van Hollandt tot zynen mannelijcken ouderdom bewaert is gebleven, onder de Vooghdye ende bescherminghe van zynen Oom Otto, Bisschop van Vtrecht, ende is die vijfthiende Grave gheworden. Tot zynen jaren ghekomen zijnde, nam hy te wyve des Hertoghen dochter van Bruynswijck, gheheeten Elizabeth, daer hy eenen soon by hadde geheeten Floris, die na hem Grave werdt. Dese edele Grave meer die wapenen + als het gout beminnende, noch onghebaert zijnde, ende nauwelijcks twintich jaren oudt, Coninck van Roome verkooren werdt. Ende Coenraet Bisschop van Ceulen heeft hem met grooter eeren ende triomphen binnen der stadt van Aken gesalvet ende ghekroont tot eenen Roomschen Coninck. Dese Prince in't jaer 1253 door boden ende brieven verwitticht zijnde dat die Gravinne van Vlaenderen, genoemt swarte Margriete eenen heyrlegher vergadert hadde om het landt van Walcheren in te nemen ende te berooven, heeft zynen broeder Floris met ghewapende mannen derwaerts gesonden, om de Gravinne te wederstaen. Het is gheschiedt, dat niet verre van Middelborch de twee heyrleghers aen den anderen zijn ghekomen. Desen slach was soo bloedich voor den Vlaminghen, die daer van den Hollanders verslaghen werden, dat zy tot den enckelen toe ginghen in den bloede. De Coninck Willem ghehoort hebbende dat die Vlaminghen soo groot een nederlaghe hadden ghehadt, terstondt in Zeelandt overvarende, heeft de overghebleven Vlaminghen die hem teghen quamen ende om ghenade baden uyt zyne ingheboren goedertierentheydt altesamen in ghenade ghenomen. Doch hy dedese ontkleeden ende sontse al naeckt over in Vlaenderen, de welcke pluchten groen Erweten ende andere groende kruyden, ende vlochten die te samen, ende bonden die om hare lendenen, ende bedecten alsoo hare schamelheden, ende zijn alsoo in Vlaenderen ghekomen. Aldus de Vlamingen overwonnen hebbende, soo heeft Willem van den Paus Innocentio in Italien ontboden tot Genuen, de Keyserlijcke wapenen ontfangen. Van daer is hy in Hooghduytslandt ghereyst, alwaer hy in alle steden, dorpen ende casteelen met grooter eeren ontfanghen is gheweest. Hier en tusschen verwitticht zijnde, dat door de rebellicheydt der Vriesen de ruste van Hollandt beroert wert, met een groote heyrkracht weder ghekomen, heeft tweemael teghen den vyandt gestreden: eens t'zyner eerster aenkomsten; ende verwan doen die hem onghehoorsaem gheweest waren. Item daer nae den 27 Januarij als die wateren bevrosen waren, ende men alomme over het ijs reysen mochte, wederom in Vrieslandt ghetoghen zijnde, is + doodt ghesmeten geweest eer den strijdt begonnen was, als hy nu 29 jaer in de regieringe geweest hadde: ende is in een Boeren huys tot Hoochwoude begraven, in het jaer 1255. Floris de vijfste van dien naem zijn sone is hem ghevolcht in het Graefschap, ende die sesthiende Grave geworden, een kint van een half jaer. Heer Floris zijn Oom Coninck Willems broeder, Drossaert van Hollandt was zijn Voocht: Ende nae zijn doodt Hendrick Hertoghe van Brabandt zijn oudt Ooms soon, de welcke om de overdaet zyner dienaers onweerdelijck uyt Hollandt verdreven zijnde, werdt Otte Graef van Geldre tot Momber ghekoren. Dese Graef Floris ontrent seventhien jaer out zijnde, heeft een groot machtich heyr tegen de Vriesen doen vergaderen, om die weder te brenghen tot zyne onderdanicheydt, ende met krachte daer uyt te halen zijns Vaders gebeenten, ende die in Hollandt te brenghen. Die Vriesen stelden hen ter weer, ende quamen tot Veronen op die Gheest, ende daer gheviel eenen strijt daer vijf hondert + Hollanders verslaghen worden: waer door de Hollanders achterwaerts toghen, ende namen die vlucht tot Heyloo toe, alwaer weder eenen strijdt geviel, want die Hollanders versch volck ghekreghen hadden, ende daer werden ontrent + acht hondert Vriesen gheslaghen. Grave Floris nae eenighe jaren met eenen heyrlegher in Vrieslandt wederghekeert, ende ghetoghen in een dorp ghenoemt Schellingwoudt, daer hy van den Vriesen victorie hadde, tooch voort in een dorp gheheeten Hoochtwoude, daer hy den Vriesen vromelijck aenghevochten heeft, ende + versloecher ontrent ses hondert Vriesen, behoudende die seghe ende overhandt. Op den selven tijdt heeft hy het doode lichaem zijns Vaders, welck tot dien daghe verborghen was geweest, door't wysen van eenen ouden man gevonden, ende laten voeren in Zeelandt tot Middelborg in der Abdyen, ende lietet daer seer heerlijck begraven. Dit gedaen zijnde, hadde hy voorgenomen teghen de Vlaminghen (overghevaren in Zeelant + om Walcheren te winnen) te stryden, maer eer het daer toe quam, is Hertoge Jan van Brabandt haestelijck in Zeelandt ghekomen, ende heeft eenen vasten vrede gemaeckt in deser manieren. Als dat Grave Floris te wyve nemen soude, Beatris des Graven Gwyen dochter van Vlaenderen, ende daer mede souden zy goede vrienden blyven, ende elck soude trecken in den zynen, het welck alsoo is gheschiedt. Wt dese Beatris heeft hy geteelt vele kinderen, de welcke jonck ghestorven zijn, uytghenomen die outste Jan ghenoemt, die Grave nae zynen Vader werdt. Dese Grave dede maken veel kostelijcke Hoven ende Ridderlijcke wooninghen: daer hy met Heeren ende Ridderen, Vrouwen ende Jonckvrouwen plach te hoveren, vlieghen ende jaghen, ende Ridderlijcke oeffeninghen van steken ende tournoyen te hanteren. In't leste zijns levens, meer uyt spijt als door begeerlijckheyt, heeft hy de huysvrouwe van Gerrit van Velsen vercracht, die hy te vooren seer verheven hadde. Dese daet als zy onverdraghelijck scheen te we-

sen, soo hebben vele teghen hem gheconspireert, Gerrit van Velsen ende Herman van Woerden des verkrachten Vrouwen Vader, de voornaemste van dese conspiratie zijnde. Buyten Vtrecht + dan den Grave ghegrepen hebbende, als zy gehoort hadden datter veel volcks op de beene was om den Grave te verlossen, soo heeft de Grave van Gerrit van Velsen eenentwintich + doodtlijcke wonden ontfanghen, ende is alsoo deerlijck ghestorven, nae dat hy Hollandt ende Zeelandt tweeenveertich jaer geregeert hadde. Gerrit van Velsen is op Croonenborg gevlucht, al waer hy beset zijnde ende ghevanghen, in alle + wreetheydt met zijn Complicen om den hals is ghebrocht gheweest, zyne misdaet oock mede zijn vrienden hem tot den neghensten graet bestaende boeten moesten, uyt den lande verjaecht, ghebannen, hare goederen geconfiskeert. Hier door veel edele gheslachten door armoede tot niet vergaen zijn. Des Graven inghewant tot Alckmaer begraven, zijn lichaem ghebalsemt tot Reynsborch by zijn huysvrouwe Beatrice vervoert werdt. In zijn stede quam Jan zijn sone, ende werdt die seventhienste Grave. Hy was ghetrouwt met Elizabeth des Conincks + van Enghelandt dochter. Dese uyt Engelandt (overmits zijns Vaders doodt) herwaerts over ghekomen ende Grave ghehult, bedwanck de rebellerende Vriesen, ende die van Vtrecht. Maer is in het vierde jaer zyner regeringhe tot Haerlem in den jare 1300 ghestorven, sonder + wettighe kinderen achter te laten, ende werdt tot Reynsborch begraven. Door zijn doodt verviel die Graeflijckheydt op Jan de tweede van dien name, als naeste erfgenaem van zijns moeders wege, die een dochter van Floris de vierde was. Soo dat dese Grave van Henegouwe, Hollant, Zeelandt, ende Heere van Vrieslandt was. Hy + trouwde Philippe des Graven van Lutzenburg dochter. Maer die Keyser Aelbrecht van Oostenrijck actie door het oproyen van Heer Jan van Renesse op de voorseyde Graeflijckheyt pretendeerde, als aen het Rijck vervallen, maer en + konde niet uytrechten. Desghelijcks oock niet Gwye Dampier uyt Vlaenderen, Zeelandt te water ende te lande bevechtende. Maer werdt door hulpe van de Vlote van Philips des Conincks van Vranckrijck ghevanghen, met veel + groote meesters tot zyne hulpe ghekomen, om Zierickzee te belegheren, op Duyvelandt roovende. Alwaer wel verdroncken ende verslaghen + werden ontrent thien duysent Vlaminghen. Maer die Grave in dese victorie seer verblijt, is + ghestorven in het jaer 1305, nae dat zy zyne landen vijf jaer gheregiert hadde, ende is tot Valencijn begraven. In zijn stede is zijn sone Willem (toeghenaemt de Goede) de neghenthienste Grave gheworden. Hy hadde te wyve Graef Carels van Valoys dochter, by de welcke hy wan Jan die jonck starf, Willem Grave van Oostervant zijn naekomer, ende Lowijs: Margriete, Johanna, Philippe ende Elizabeth. Dese Graef dede in het eerste zyner regeringe een kostelijck Hof beroepen binnen Haerlem, daer vergadert waren twintich Graven, hondert Baroenen, ende duysent Ridderen, met ontellijcke veel Vrouwen ende Jonckvrouwen, ende dit Hof duerde een heele weke lanck, ende worde met uytermaten kostelijckheydt ghehouden. Daer nae wert dese Grave tot Stadthouder der Roomschen Rijcx + verkoren. Hy dede een yeder goet recht, soo dat hy niet ontsien heeft uyt Hollant tot Valencijn te ontbieden eenen Bailliu die van eenen Lantman beklaecht was, dat hy teghen zynen wille + een Koe vermanghelt hadde: den welcken hy metten sweerde dede rechten, selve den Beul hoe wel hy sieck van lichaem was het sweert der Justitie ghevende. Niet langhe daer nae is hy in het drieendertichste jaer zyner regeringe gestorven, ende tot Valencijn begraven. Na hem is Graef Willem zijn sone ghevolght, ende de twintichste Grave geworden. Hy hadde te wyve ghenomen by zijns Vaders tyden, Joanna die oudtste dochter van den Hertoghe van Lotteringhe, Brabandt ende Lutzenburch, by de welcke hy geen kinderen en hadde. Dese Grave verstaen hebbende dat de Coninck van Spangien vele oorloghen hadde teghen die ongeloovighe des Coninckrijcks van Granaten, is hy + met een Armade overghetrocken tot hulpe van den Coninck van Spangien, om Granaten te veroveren uyt het ghewelt der ongheloovigen, alwaer hy groote eere begaen hebbende, reysde nae Jerusalem, ende het Heyligh graf ons Heeren versocht hebbende, keerde weder met grooter eeren ende blyschap in zijn landt. Hy trock oock in Pruyssen om teghen de ongheloovighe + aldaer te stryden: alwaer hy zyne vromicheydt metter daet bewesen heeft. Daer nae heeft hy de stadt van Vtrecht voorgenomen aen te vechten: maer door tusschen spreecken van sommighe zyner Edelen is daer eenen vrede tusschen den Grave ende de stadt ghemaeckt met dese conditie, dat vijf hondert borgers van Vtrecht souden uyter stadt komen met blooten voeten ende hoofden voor des Graven tente, hem te voete vallende, ende hem biddende ootmoedelijck om ghenade. Dit gheschiede in het jaer 1345. Maer in het selve jaer is hy in Vrieslandt ghetrocken + om dat te bestryden: doch alsoo zijn heyr sonder ordonnantie aldaer aenghekomen was, zijn volck gheslaghen zijnde, werdt onbekent omghebracht. En thien daghen daer na, soo reysde over in Vrieslandt Heer Martijn, Commandeur van Sint Jans Heeren te Haerlem, om te soecken het lichaem van den Grave, het welck ghevonden hebbende, hy dede brenghen in een Clooster by Bolswaert, gheheeten dat oude Clooster. Het welck daer nae tot Valencijn ghevoert is, ende aldaer begraven. Nae desen is ghevolght zyne suster Margriete des Keysers Lodewijck van Beyeren huysvrouwe, die eenentwintichste Gravinne; de welck met een schoon gheselschap van Heeren in Hollandt afkomende, heeft haren sone Willem dat selve + overghegheven om te regeren, met dese conditie: Dat hy zyne moeder jaerlijcks een seecker somme van penninghen gheven ende betalen soude: ende by faute van betalinghe dat zy het soude moghen weder eysschen, ende tot haer nemen als te vooren. De goederen die de Vriesen tot dien tyde in Hollandt hadden, om de doodt van haren broeder Willem te wreecken, heeft Margriete opentlijck verkocht. Die van Vtrecht is bestandt van ettelijcke maenden ghegheven gheweest. Dese saken uytghericht hebbende, is de Keyserinne na Beyeren weder ghekeert. Ende daer en tusschen en hebben die van Vtrecht niet stille gheseten, ende het bestant uyt zijnde, zijn zy teghen de verwachtinghe van allen, met eenen Legher in Hollandt ghevallen. Maer dese beroerte is terstont onderdruckt geweest. Daer nae heeft Willem zyne moeder Margriete, die uyt Beyeren weder ghekomen was, het Graefschap weder gegeven. Na welcke veranderinghe die oorloghe welcke de Hollanders teghen die van Vtrecht gheluckelijck ghevoert hebben, gevolght is. Ontrent dese tijt zijn in Hollandt opghestaen twee schadelijcke + factien der Hoecks ende Cabeljaus. Van der Cabeljauscher partye welcke Willem den sone toeghedaen waren, zijn gheweest die Overste Heer Jan van Arckel, Heer Jan van Egmont, Heer Gerrit van Heemskerck, met meer ander

Heeren ende knechten. Van der Hoecx partye de moeder favoriserende, waren de overste Heeren Dirck van Brederode, Heer Philips Burggrave van Leyden ende Heer van Wassenaer, Heer Jan van der Lecke ende Polanen, Heer Jacob van Binchorst, met meer andere Heeren, Ridderen ende Schiltknechten. Die Cabeljaus + sonden hare Ghedeputeerde aen Willem van Beyeren, der Keyserinnen sone, die doen in Henegouwe was, begheerende ende versoeckende dat hy in Hollandt soude komen, om dat regiment des landts aen te nemen: vastelijck onder haer besloten hebbende dat zy voortaen in geener manieren langher van zyne moeder gheregiert en wouden wesen. Hoe wel hy dat metten eersten weygherde, nochtans en lieten zy niet af, tot dat hy eyndelijck is gekomen, alwaer hy van haer voor heur Heere ende Prince aengenomen werdt. Waer door inlandtsche oorloge ende seer vele jammers ontstaen is. Want de Keyserinne dit vernemende, was uytermaten seer gram op haren soon ende die Heeren ende steden van Hollandt, ende schreef aen haren sone om de selve weder te hebben. Maer siende dat zy daer mede niet met allen en voorderde, heeft zy vergadert eenen uytghelesen hoop volcks van wapenen, om te stryden teghens haer eyghen soon: ende is met eenen grooten hoop van schepen (wel toeghemaeckt om te vechten) gecomen in Walcheren, by der stede van der Vere. Waer teghen Hertogh Willem verghadert heeft veel volcks uyt Hollandt, ende is t'schepe ghegaen, ende met heyrkracht ghekomen in Zeelant, om teghen zijn moeder te stryden. Dese twee aen malcanderen komende, werdt daer seer dapper + ghevochten, ende aen beyde zyden bleven veel dooden, ende daer verdroncker veel, ende in het eynde wan die Keyserinne den strijdt, ende Hertoghe Willem vluchte in Hollandt. Ende dit gheschiedde in het jaer 1351. Hertoghe Willem in Hollandt ghekomen zijnde, heeft seer ghearbeyt om weder volck van wapenen te vergaderen, ende hulpe ende bystant van versch volck gecregen hebbende, heeft zijn moeder plaetse ende dagh gheleyt om weder teghen malkanderen te vechten op die Mase. De Keyserinne als een kloeckmoedighe Princesse, niet twyfelende van + de tweede overwinninge, trock hare sone tegen. Ende daer is eenen grooten bitteren swaren strijt begonnen, dat geschrey klam op ten Hemel, ende zy vielen stoutelijck aen malkanderen, vromelijck vechtende om die overhandt. Daer werdt ghehoort een vreesselijck geluyt inder lucht van het roepen ende ghekrijs, dat borsten der armborsten, 'tgheklanck der sweerden, 'tbreken der lancien, het afgryselijck werpen der steenen, ende dat scheuren der schilden. Daer werdender vele aen beyde zyden verslagen. Ende eyndelijck worde + der Keyserinnen heyr seer vermoeyt, ende ginck t'onder. Het welck de Keyserinne siende is haestelijck achterwaerts ghetogen uyten stryde, ende ghevlucht in Enghelandt tot haer suster de Coninginne. Dese slach ende bloetstortinghe was soo groot, dat die Mase drie daghen lanck daer nae ebbede ende vloeyde root wesende van den bloede datter ghestort was. Hy gheschiedde in het selve jaer, ende ten lesten wort daer een verdrach + van vrede gemaeckt tusschen de Keyserinne ende haer soon. Als dat die Keyserinne soude besitten haer leven lanck dat Graefschap van Henegouwe, ende Hertoghe Willem haer soon soude gerustelijck hebben ende houden dat Graefschap van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslandt. Ende de Keyserinne leefde hier na vijf jaer lanck, ende zy starf in Henegouwe, ende leyt te Valencijn begraven. Aldus is Hertoghe Willem van Beyeren die tweeentwintichste Grave gheworden. Hy hadde te wyve Machtelt Hertoge Hendricks dochter van Lancaster uyt Enghelandt, maer zy en hadden geen kinderen te samen. Hy voerde oorloge tegen den Bisschop van Vtrecht, + zijn landt beroovende ende afloopende. Tusschen de welcke door tusschenspreken van eenige Heeren pays gemaeckt is. Dese Grave uyt Engelandt (daer hy Eduwaert Coninck van Engelandt versocht hadde) weder t'huys gekeert, is + korts daer nae gheheel buyten zijn sinnen gheworden, in den sevenden jare zyner regieringe. Ende worde geset in vaste hoede ende bewaernisse, in de welcke hy sat ontrent neghenthien jaer, tot dat hy sterf sonder kinderen achter te laten, ende werdt tot Valencijn begraven. In desen tijdt soo is daer weder van nieuws onder de twee partyen een groote tweedracht opghestaen. Want die Cabeljaus begheerden tot eenen Voocht te setten Vrouwe Machtelt, Hertoghe Willems huysvrouwe: maer alsoo de selve geen kinderen en hadde by haren man, soo koren die Edele van der Hoecks partye, tot eenen + Voocht der landen Aelbrecht Hertoge in Beyeren, broeder van den selven Willem. Ende die Heeren ende steden van Henegouwe bleven mede by deser verkiesinge. Dese Aelbrecht die van + Delft rebellerende bedwong ende heur mueren afbrack, als zy Polanen ende Binckhorst verdestrueert hadden, ende in den Haghe de ghevanckenisse opghebroken, de ghevanghenen tot Delft mede voerende. Noch uyt zijns broeders naem den Hertogh van Geldre Eduwaert in't jaer 1365, ende die van Vtrecht in het jaer 1374 tot accoordt bedwong. Aelbrecht nae het overlyden van zynen broeder heeft het volle gebiedt ghekreghen, ende is de drieentwintichste Grave geworden. Terstont daer na is daer twist ende + tweedracht geresen, tusschen Hertoge Aelbrecht ende Grave Willem van Oestervant zynen soon: om dat de Vader Aelbrecht oordeelde ende verwees, als verbeurt te hebben lijf ende goet, ettelijcke Heeren ende Edellieden, die beschuldicht waren geweest te zijn de voorneemste autheurs van de moordt van Jonckvrou Alijt van Poelgheest, Hertogh Aelbrechts Concubine, in den Haghe vermoort. Want Grave Willem hadde dese Heeren lief, ende hieltse in grooter weerden, ende solliciteerde ende versochte aen zynen Vader, dat hy dese Edele mannen des feyts ende moorts ontschuldich woude houden. Maer die Hertoge en woude daer niet na hooren in geender manieren, waerom die Grave van Oestervant toornich worde, ende scheyde met eenen erren moede van zynen Vader, ende is daer nae in Vranckrijck ghetrocken by den Coninck Carel de seste: alwaer hem verweten wiert dat de + Grave Willem zijn outoom niet alleen in Vrieslandt overwonnen en was gheweest, maer lach noch begraven onghewroken in zyner vyanden landt, tot groote schande van zyne vrienden ende andere zyne naesaten. Waer van hy zynen Vader verwittichde, hem seer ootmoedelijc biddende dat hy alsulcken schande van hem ende van zijn geslachte wilde laten wech doen. Hertoch Aelbrecht dit hoorende, nam vastelijc voor dat hy selve in Vrieslandt soude gaen, ende weder halen het lichaem van zynen Oom Graef Willem met zyne wapen, ende wrake doen over zyne doodt. Niet langhe daer nae de sone met den Vader versoent zijnde, soo ginghen zy t'samen met een machtich heyr om de Vriesen te bestryden. In het welcke waren hondert ende tachtentich duysent gewapende mannen, waer mede zy in Vrieslandt door die Cuyndert toghen. Ende verscheyden reysen de Vriesen gheslaghen + hebbende, zijnde selve eyndelijck onder volle gebiedt gecomen, ende leverden het lichaem

van Hertoghe Aelbrechts Oom, het welck tot Valencijn getransporteert ende begraven werdt. In het jaer 1402 ghing Graef Willem in zynes + Vaders naem met een heyrkracht in de Heerlijckheydt van Jan van Arckel, de welcke weygherde reeckeninghe te doen van thien jaren van de Hollandtsche ontfanghen penninghen, daer en boven die van Hollandt quelde: den + welcken hy vervolchde ende binnen Gorichom belegherde, tot dat hy ootmoedelijck ghenade versocht. In het jaer 1404 sterf de seer doorluchtighe + Prince Aelbrecht Grave van Hollandt, na dat hy zyne landen sesenveertich jaer geregiert hadde. Hy werdt in den Haghe op het Hof in der Capellen begraven. In zijns Vaders stede is ghehult gheweest zijn sone Willem die vierentwintichste Grave, ten houwelijcke hebbende des Conincx Carel de sevenste dochter, de welcke sonder kinderen overleden zijnde, tot het tweede houwelijck hem begaf met Margriete de dochter van Hertoge Philips van Borgondien, daer hy een eenighe dochter by wan Jacoba ghenoemt. In het jaer 1405 Jan van Arckel den vrede ghebroken hebbende ende het accoort dat hy ghemaeckt hadde, Graef Willem weder optooch ende overweldichde Gaspaern, ende de Casteelen Hagensteyn ende Eversteyn, die hy in zyne teghenwoordicheydt dede destrueren. Ende in het jaer 1409 wederom tot Luyck zynen broeder Jan invoerde, die daer uyt verdreven was. + Daer werden wel veertich duysent van de Luyckenaers verslagen. Ende hy sondt eenighe Capiteynen in de stadt van Luyck, die daer binnen een groote moordt deden. Ende daer en boven werden zy verwesen te gheven die somme van twee hondert ende twintich duysent Fransche kroonen. Dese by accoort ghemaeckt met Reynout + den Hertoghe van Gheldre ende Jan van Arckel, de heerlijckheden van Gorichom ende Arckel aende Graeflijckheyt van Hollandt verkreech. Hy sterf den lesten dagh van Mey in het jaer 1417, na dat hy die Graefschappen van Henegouwe, Hollandt, Zeelandt ende Vrieslant derthien jaren lang gheregeert hadde, achterlatende een eenighe dochter Vrouw Jacoba, weduwe des Hertoghen van Tours. Hy wert met grooter triomphen ende feeste tot Valencijn begraven. In zijn stede is ghecomen zijn dochter Jacoba. De welcke trouwde haren tweeden + man Hertoge Jan van Brabant, met den welcken zy niet en konde accorderen, ende scheyde haer van hem: waer door zy haer vrienden tot vyanden maeckte: doen zy daer en boven troude den Hertoghe van Clocester Coninck Hendricks broeder, ende van hem verlaten, weder + met Franck van Borsselen heymelijck trouwde. Waer door Philips Prince van Borgondien haer neve ende erfghenaem in tijts na de Graeflijckheyt stondt. Ende hier door is den inlandtschen twist van de Hoecks ende Cabeljaus weder ontsteecken, die Hoecks Vrouw Jacoba helpende, de Cabeljausche meer haer vyanden favoriserende. Waer door inlandtsche oorloghe ontstaen is, tot dat Vrouw Jacoba gedrongen werdt de Graeflijckheden aen haren neve te resigneren, dies soude zy trouwen Heer Franck + van Borsel met sulcker conditien: waer't saecke dat zy kinderen te samen kreghen, die souden als dan succederen ende volghen in de voorseyde Graeflijckheden. Ende des soude die Hertoghe Heer Franck gheven dat Graefschap van Oestervant, ende der Hertoghinne die heerlijckheden ende landen van Voorn, metter stede van den Briele, ende die heerlijckheydt van Zuydtbevelandt, mettet landt van der Tholen, ende voort alle die tollen des landts van Hollandt ende Zeelandt. Door dit accoordt werdt haer houwelijc bevesticht, ende de voorseyde Franck van Borsele wert Grave van Oestervant. Daer nae in het jaer 1436 sterf dese Princesse Vrouw + Jacoba, als zy die Graefschappen in groot verdriet gheregeert hadde negenthien jaren lanck: ende werdt met grooter eeren ende triomphen in den Hage begraven, sonder kinderen achter te laten. Philips die eerste van dien name Hertoge Jans soon van Borgoignen is Grave geworden overmidts vrye resignatie van Vrouw Jacoba de leste Gravinne van Hollandt, van het Huys van Beyeren. Ende na dat zy sterf sonder kinderen, als erfgenaem ende wettelijck successeur van Vader ende Moeder, succedeerde in de voorseyde Landen. Ende was alsoo Hertogh van Bourgoignen, Brabant, Limburg, Grave van Vlaenderen, Artoys, Bourgoignen, Henegouwe, Hollandt, Zeelandt, Heere van Vrieslandt, Salines ende Mechelen, Marckgrave des Heylichs Rijcks. Hier nae verkreegh hy noch by koope dat Hertochdom van Lutzenburch, ende meer andere Graefschappen ende Heerlijckheden. Aengaende zyne successeurs, siet onder de Hertoghen van Brabandt, die daer nae oock Graven van Hollandt ghebleven zijn.

Het landt van Hollandt is op dit pas de machtichste ende meest contribuerende Provincie van alle de Vereenichde Nederlanden, de welcke tegens den machtichsten Potentaet van Christenrijck onghelooffelijcke sommen van penninghen ter oorloghen jaerlijcx (geduerende de voorleden oorloghen) opgebracht heeft, noch daer en boven seer prospererende, met alle haer steden ende volck in allen onghelooffelijcken voorspoedt; als by hare fortificatien, vergrootinghe van hare steden, bouwinghen, schepen, amonitien van oorloghe, ende de groote heyrleghers die zy te velde hebben ghebracht, blijckt ende ghebleken heeft. Zy timmeren meer schepen dan eenighe ander landen. De menichte van kostelijck Hollandts lijnwaet is uyter maten groot, soo fijn ende kostelijck, dat men somtijdts stucken heeft gevonden van vijfentseventich ellen langh, ende maer ontrent drie pondt ghewichte weghende, die men in Spangien voor neghen Ducaten de Vara vercocht heeft.]

 

Hier mede hebben wy ghenoech gheseyt van dit weerdich landtschap. Laet ons nu vervolgens voortvaren nae d'andere, om een eynde van ons verhael te maecken.


Vorige Volgende

Over dit hoofdstuk/artikel

plaatsen