Beschrijvinghe van alle de Neder-landen

Beschryvinghe van Rotterdam.

⁺ ROtterdam light aen de Mase, op den mont van den vliedt Rotter, daer de stadt den naem af neemt. Robertus Cenalis schrijft dat dit een seer oude stadt is, ende den naem heeft van Coninck Ruther, stichter der selver. Dit schrijft oock Tritemius, ende datse ghesticht is ontrent het jaer 89 nae de gheboorte Jesu Christi onses Salichmakers: ⁺ dat oock de voorghenoemde Heere, wesende de drieentwintichste Coninck van Vranckrijck, hier begraven is. Rotterdam ligt van Schiedam een myle, ende van Goude drie: 'tis een stercke, schoone, wel betimmerde ende wel bewoonde stadt, daer veel lakenen gemaeckt worden: d'Opperkercke gheheeten t'Sint Laurens, is seer schoon ende kostelijck.

+ Outheyt van Rotterdam.
Cenal. lib. 1 rer. Gall. Petioch. 21.

+ Ruther der Francken Coninck stichte Rotterdam.
Tritem. lib. 1 de orig. Francor.

[p. 228]

Dit is het Vaderlandt van den hooghgeleerden ⁺ ende hooghvermaerden Desiderius Erasmus van Rotterdam, die te Basel ghestorven is in het jaer 1536. Soo ick desen boeck vast voleynde is dese stadt een groot ongheluck toeghekomen: want den brandt ⁺ daer in slaende heeft in korte stondt meer dan neghen hondert huysen, ende daer toe veel schepen verbrandt: oock zijnder sommighe menschen doodt ghebleven: waer by de gantsche ghemeynte seer groote schade heeft gheleden: niet te min overmidts den machtighen rijckdom, is de stadt min den in een jaer bykants gheheelijck wederom opghetimmert: ende wordt daghelijcks grooter van neeringhe ende Cooplieden die daer van alle kanten komen.

⁺ Byv. [Dese stadt in het jaer 1488 op S. Elizabeths avont Jonckheer Frans van Brederode innam, ende al die van de Cabeljausche partye waren, gevangen werden ende uyt der stadt verdreven. Om welcker oorsake wille die Roomsche Coninck Maximilianus afquam ende belegherde Rotterdam. Maer die knechten van ⁺ Schiedam, alwaer noch die borghers van de Hollandtsche steden binnen waren, quamen eenen aenslach doen op den borgher, ende wilden die van Haerlem aen: maer die werden ontset van de borghers van de andere steden, soo datter veel knechten ghevanghen ende gheslaghen werden. ⁺ Maer die knechten van Rotterdam Ouderschie innemende voor Delft quamen. De borghers sonder order uytkomende gheslagen werden, soo datter wel ontrent vijftich verdroncken ⁺ ende gheslaghen werden, ende wel hondert ende vijftich goede poorteren ghevangen. Hier nae in het jaer van 1489 den 17 Junij isser een schermutsinge geschiedt tusschen de knechten van Rotterdam, ende den Stalmeester des Roomschen Conincx metten Hollanders: maer die van Rotterdam kreghen de nederlaghe, ende ⁺ daer werdter boven drie hondert gheslaghen, behalven die in de Venen verdroncken, ende seer veel zijnder ghevangen geweest, onder de welcke waren Heer Jan van Naeldwijck Ridder, ende Hendrick van Wits. Na desen is Jonckheer Frans uyt de stadt nae Sluys vertrocken, aldaer weder volck vergaderende, om op Hollant te komen.

Dese stadt, staende dese voorleden troubelen, van een stedeken dat voortijdts wel wat ongemacx gheleden heeft, een rijcke machtighe stadt gheworden is, voornaemelijck t'sedert het vertreck der Spanjaerden, die de selve in het jaer 1572 den negenden Aprilis inghenomen hadden. Als de Grave van Bossu siende dat de Geusen niet en wilden uyt den Briel vertrecken, ende vreesende dat zy wel eenighe steden meer souden komen in te nemen, nae Rotterdam getrocken was, begheerende daer in ghelaten te zijn. Die borghers hebben hem alsulcks metten eersten afgheslaghen, daer na als hy langhe ⁺ aenghehouden heeft, om daer door te moghen passeren met zynen volcke, soo is hem ten lesten gheconsenteert, dat hy soude passeren ende zijn volck met een Rot t'eenemale, maer zy hebben de borghers de poorten onder dat pretext overweldicht, ende vele der selver omghebrocht ende vermoordt, op den neghenden Aprilis 1572. ⁺ De Spanjaerden dese stadt inghenomen hebbende, trocken nae Delfshaven, welck die van den Briel inghenomen hadden, de welcke zy by nachte overvielen, doodtslaende ende verjagende, ende namen ende pillieerden de plaetse ende omliggende dorpen. De Grave van Bossu ende de Spanjaerden meynden haren setel van de oorloghe tot Rotterdam te maken, ende hebben van daer Schoonhoven voor haer verseeckert, ende ander tochten ghedaen. Maer als zy haer ten lesten van de ander steden omringhelt ⁺ vonden, soo hebben zy den 21 Julij Rotterdam verlaten, eenige dorpen afbrandende, ende trocken na Haerlem, daer die van Amsterdam haer meynden in te helpen, 'twelck haer miste. Nae het vertreck der Spanjaerden Rotterdam haer gheleden schade vergheten heeft door goet welvaren, als aldaer den meesten koophandel des landts ghedreven wierdt sonder meer te smaecken de smerte der oorloghe, waer door nu meest de Coopvaerders aldaer uyt Oosten ende Westen arriveerden. Waer door die stadt ende borgherye groot profijt ende welvaren ghenooten hebben. Soo dat die stadt in allen hoecken voltimmert werdt met seer groote hooghe huysen, tot gherief van den Coopman, om haer waren te moghen oplegghen. Deses stadts welvaren oock vermeerdert is door het qualijck varen van Brabant ende Vlaenderen, veel rijcke Cooplieden derwaerts haer wendende, soo dat die stadt langs de nieuwe haven een groot gedeelte met seer cierlijcke timmeragie uytghestelt moest werden, d'oude stadts vesten afbreeckende, soo dat zy nu onder de machtichste steden van Hollandt kan getelt werden, door de koopmanschap, scheepreederye ende scheepmakerye welvarende, Hulcken, Raseylen, Boots, Haring Buyssen een groot getal daer t'huys behoorende, aenbrenghende uyt der Zee seer groote profyten, soo dat het een treffelijcke Coopstadt van Zuydthollandt wel mach ghenoemt werden: alwaer voortijts onder den Dijck een deel schamele visschers huyskens pleghen te staen: waer beneffens een Casteel was, dat nu is vergaen, ghenaemt Bulghersteyn: maer nu een wel bemuerde ende bewalde stercke stadt gheworden is: langs de Dijck is een schoone ende heerlijcke strate, daer beneffens noch andere straten ende grachten met twee bequame Havenen voor de schepen die niet en willen liggen op stroom. Zy heeft tot haer Marcktveldt een heerlijcke wyde overwelfde brugge over de Mase, alwaer dat staet het beeldt van den seer vermaerden Erasmus, aldaer by de Kercke van Sint Laurens opghevoedt. Voorts heeft dese stadt alles dat tot een heerlijcke stadt behoort. Hebben oock een plaetse voor de Cooplieden te vergaderen ghemaeckt, ghemeynlijck Borse ghenaemt.]

Schiedam light by de Mase, op een vlietende waterken ghenaemt Schie, welck dese stadt den naem gheeft: ende is een halve myle van Vlaerdinghen.

Byv. [Schiedam wordt ghenoemt van den ⁺ Dam welck de Mase scheyt van de riviere Schie ghenaemt, van de welcke oock Schielandt ende Oudeschie den name hebben ghekreghen: welcke riviere met de wateringhe Goude rontsom Schielandt loopt, soo dat het genoechsaem een Eylandt is. De inwoonders oock houden dat het Casteel Rivier ghenoemt, het welck die van Matenes gheerft hebben, door gifte van de Graven van Hollandt, nu dicht onder Schiedam gheleghen heeft op het Eylandt van de Mase, soo blijckt by der Landtsheeren privilegie de Schiedammers noemende inwoonders der Riviere. Dit stedeken is oock welvarende door de scheepreederye, alwaer veel Haring-Buyssen jaerlijcks toegerust werden. Veel van de borghers zijn scheepvarende volck, de stadt wel gheleghen zijnde op de Mase, hebbende een

+ Waer Erasmus van Rotterdam ghestorven is.

+ Brandt tot Rotterdam.

+ Rotterdam ingenomen door den Heere van Brederode.

+ Beroerte tot Schiedam tusschen de soldaten ende borghers.

+ Die van Rotterdam nemen Ouderschie in.

+ Die van Delft gheslaghen.

+ Nederlage van die van Rotterdam.

+ Grave van Bossu mette Spanjaerden nemen gewellijck Rotterdam in.

+ De Spanjaerden nemen Delfshaven in.

+ Rotterdam verlaten van de Spanjaerden.

+ Van waer den naem van Schiedam komt.

[p. *184-*185]

ROTTERDAM.

[p. *188-*189]

Ciuitas Mons Geertrudanus sicuti erat dum occuparet' ab excelent: sua Mauritio de Naβou Anno

[p. 229]

langhe Haven. Het Lijndraeyen aldaer seer goet is: ende aldaer altoos ghenoech te doen is met netten teghen de Haringvaert te maecken ende te stoppen. Beneffens dese stadt de Casteelen Spieringhout ende Spania gheweest zijn, by dese voorleden troubelen afghebrandt. Een halve myle vande stadt men tot Vlaerdinghen komt. Men seyt dat oudt Vlaerdinghen gheweest is d'alderoudtste stadt van Hollandt, alwaer den tol was van de goederen de Mase op ende af komende, maer met het Casteel Slavenborg door de Mase afgheloopen is.]