Beschrijvinghe van alle de Neder-landen

Beschryvinghe van Franicker.

Franicker gheleghen in den staet van Westergouw, twee mylen van Leeuwaerden, is een goede ende groote stadt, daer d’Edellieden van desen lande gemeynlijck woonen: ende heeft veel privilegien gekregen, mits dat zy heeft wederstaen ende teghenghehouden het belech der wederspannigen tegen den Vorst van Sassen, die doen ter tijt de Lantsheere was. Van hier is gheboren gheweest ⁺ Ian Vlpius. een seer gheleert man in de drie talen, ghelijck veel wercken die hy geschreven heeft, ghenoech betuyghen.

Byv. [Ontrent den jare 1191 is de ghebuerte ⁺ tot Fraenacker, als oock tot Gods acker, seer vermeerdert gheworden, die nae den eenen Acker, overmits het nu een bevestichde stadt worde, eerst Fraenacker, ende nu Franicker geheeten is: d’ander Acker heeft oock zynen naem behouden, ende heet noch op desen dagh Gods acker. Ende Franicker is een cierlijcke stadt geworden, met een kloeckmoedighe borgerye, die int' jaer 1496 in spijt van Groeningen gewapender hant te velde dorst komen, steden bestormen ende in nemen, met den buyt vertreckende, die van Leeuwaerden vluchten deden, veel Groeningers die voor Hertogh Aelbrecht vluchten ontmoetende versloeghen. Ende als de Gheldersche de Sevenwouden, Gheesterlandt, Staveren, Sloten, Sneeck inghekregen hadden, Franicker belegherden, maer werden dapper afgeweert, ⁺ ende door den Hollanders ontset zijnde, het Legher haest opbreken moest: ende die van Franicker het huys van Igo Galama ende Dirck Walta, met die van Sneeck innamen. In dese stadt is een Vniversiteyt ofte Hooghe ⁺ schole opgherecht by de Staten van Vrieslandt ende toedoen van Graef Willem Lodewijc van Nassouwe, Stadthouder van Vrieslandt, in het jaer 1585.]

Bolswaert een myle van Sneeck, ende drie

+ Ian Vlpius, een Vries.

+ Oorspronck van Franicker.

+ Franicker beleghert te vergheefs.

+ Te Franicker een hooge schole opgherecht.

[p. *123]

FRANICHER.

[p. 167]

van Leeuwaerden, is een redelijcke stadt, met de Duytsche Hanse steden verbonden.

Byv. [Alsoo langhe jaren de partyschap der Vetkoopers ende Schieringhers, door hooghmoedt gevoedt wert, waer door menich mensch verarmt, ende menige stadt bedorven wert als nu van d’een dan d’ander overrompelt: Bolswaert de smerte oock moest beproeven, doen de Schieringhers de Vetkoopers daer uyt verdreven. Door dies Iuw Iongama met de voorseyde Vetkoopers uyt Bolswaert verdreven, was tot Leeuwaerden, berstende van spijt. Dese ontrent 600 mannen by een versamelt hebbende, ⁺ is met haer den 8 Iulij 1494 recht nae Bolswaert ghetrocken, alwaer hy by eenige favoryten inghelaten werde, daer zy vele van hare partye verslaghen hebben, ettelijcke ghevanghen ghenomen, ende vele zijn gevlucht. Maer ⁺ de Schieringhers weder de stadt belegherden, soo datmen Iuw Iongama moest ontset doen, ‘twelck gheslagen werde: waer door hy met den Schieringers in accoort moeste treden, ende bestant voor ses weken maeckte. De stadt weder ⁺ int' jaer 1496 by Hertoch Aelbrecht van Sassen inghenomen ende geplondert werde. Maer de inwoonders int' jaer 1516 dat Hollandtsche gewelt buyten hielden tot heur voordeel, doen zy by de Gheldersche krijchsknechten beschermt ⁺ werden. Maer de selve krijchsknechten groot gebreck lydende, de Bourgoensche de stadt aenboden voor heur betalinge, ende daer voor 600 Embder guldens ontfinghen, de stadt op den 3 Ianuarij overleverende: waer binnen dat gevonden wert veel Hollants gheschut, by Lange Pier den Hollantschen schepen ontrooft. Maer het garnisoen de stadt verliet, doen het in Hollandt op ontboden werdt teghen Langhe Pier, in het jaer 1518, tot Medenblick dominerende: ende alsoo de stadt weder onder de Gheldersche gheraeckte, wederom beset zijnde met Gelders ⁺ garnisoen tot den jare 1523, doen eenighe borghers met eenighe binnen Leeuwaerden verstant hebbende, uyt s’Keysers name de stadt door Iarich Hottinga deden opeysschen den 26 Augusti, behoudens heur privilegien ende vryheden. Sulcks den borgheren wel aenstaende, en konden in het accoort niet voorderen, door de ballinghen van ander steden ende schipsluyden die aldaer waren. Maer de borgers de soldaten met list tot heur believen kryghende, de scheepsluyden met vijf schepen op Slooten vertrocken, ende op den 6 Decembris wert Iongama voor den Keyser de stadt gheopent. Staende dese leste troublen int' jaer 1572 Graef Ian van Schouwenburg van weghen der ballinghen, tot Bolswaert, Sneeck, Franicker inghelaten werde, ende Staveren belegherde, maer werde door Robles ontset, ende Dockum ingenomen by den Spanjaerden, daer de Walen uytghejaecht waren.]

Sneeck een halve myle van Ilst, ende drie mylen van Leeuwaerden, is een goede stadt, ⁺ ende vaderlandt van Doctoor Hopperus, die met grooter eeren veel boecken heeft gheschreven, ende heeft de geleertheydt t'samen met de vervarentheydt ende wijsheyt, ende is deshalven Raedtsheere in den Secreten Raedt: ende ter wyle ick dit werck volbracht, werdt van den Koninck in Spangien ontboden, ende ghestelt in den selven eerenstaet die de President Tisnack te vooren van zyne Majesteyt hadde.

Byv. [De stadt van Sneeck int' jaer 1417 ⁺ meestendeel afbrande: ende men meynt dat doen aldaer den principalen originalen brief van Karel de Groote, inhoudende de privilegien van Vrieslandt, verbrant is. Die van Sneeck int' jaer 1492 om heur stadt nieuwe machten ende bolwercken deden maecken, om heur selven te defenderen van de Ooster tot de Noorder voort toe, wesende van der Schieringers factie. Door ⁺ dies zy die van Groeninghen teghen trocken tot Barrahuys, maer de nederlaghe kryghende, met die van Groeninghen in compositie traden. Doen de Gheldersche in Vrieslandt veel steden innamen, onder de selve ooc de stadt Sneeck was. Door dies de Bourgoensche int' jaer 1517 de selve belegherden. Maer de Gheldersche wederstant doende, het Leger op brack, overmits dat het beghost te doyen. De Grave ⁺ van Meurs Stadthouder van wegen des Hertoghs van Gheldre over Vrieslandt, vont goet, tot verseeckeringhe der stadt, aldaer een blockhuys te bouwen, om alsoo vreemt garnisoen in de stadt te kryghen ende tot zijn voornemen te komen. Het welck by den favoryten der Bourgoensche vernomen zijnde, soo zijn zy gelijckerhant op het Raethuys tot den Cancelier ⁺ ghecomen (alsoo van weghen des Hertochs van Geldre het Hof van Vrieslandt tot Sneeck ghehouden werde) ende hebben den Raedt verjaecht, des stadts sleutelen tot heur genomen, ende de sloten doen veranderen. Den Gouverneur aldaer ghekomen zijnde om informatie te nemen van desen oproer, vermaende heur tot alle ghehoorsaemheyt, ende heur weder des stadts sleutelen afeyschte. Waer op zy hem antwoorden: dat zy dat wel wilden doen, met conditie dat hy haer soude ter hant stellen de 24000 gulden die zy aen de Gheldersche ten achter quamen: oft in meerderinghe der somme bestellen vijftich last koorn: alsoo de borgerye overmits de groote dierte ende ghebreck van gelde, van hongher starf, oft middelen soude ramen waer door de borghers den kost souden moghen winnen. Waer op zy hem weynich tijts om hem te beraden gaven. Door dese spytighe antwoorde de ⁺ Gouverneur voort' hooft gheslaghen, int' heymelijck, aengetrocken hebbende zijns dienaers kleedinge in een kleyn praemken met een kint op zynen schoot ende een vrouwe beneffens hem, ter stadt uyt trock nae Slooten: oock mede de Cancelier ende zijn dienaers al heymelick vertrocken. Doen een Ioncker Michiel Hertsteyn opgeworpen werde, die knechten aennam: dies hem verbodt van weghen den Gouverneur gedaen werde. Waer over de Capiteyn ende eenighe soldaten ghestoort, vol ende droncke op het Raethuys komende, riepen slaet doot, slaet doot: waer door alarm in de stadt zijnde, Hertsteyn met de zyne in de kercke vluchte, daer hy daechs daer nae uytraeckte, ende eenighe ghevanghen ghenomen werden. De Staten des landts arbeyden om vrede tusschen de stadt ende den Gouverneur te maken: maer overmits de groote partyschap in de stadt, die niet en kon ghevallen. Waer door over al verbodt ghedaen wert eenighen toevoer die van Sneeck te doen, oft met heur te handelen. Maer doen Carel in het jaer 1522 selve in het land quam, ende voor Landtsheere ghehult wert, de Gheldersche uyt den lande doen vluchten, ende dese stadt oock mede aen den langh ghewenschten vrede gheraeckte.]

Ilst staende van Slooten een myle, en heeft geen stadtmueren oft vesten int' ronde, maer alleenlijck diepe grachten.

Byv. [Onder stadts rechten ende privilegien staet ooc Ilst, alsoo genoemt na de oude Stins, Ilestins.]

Sloten ligghende aen den boesem oft in-

+ Iuw Iongama crijcht Bolswaert in.

+ Beleghert by de Schieringhers.

+ Ingenomen by Hertogh Aelbrecht.

+ Aende Bourgoensche ghelevert.

+ Ghevallen onder de Geldersche, gheeft haer over aen de Bourgoensche.

+ Hopperus een Vriese.

+ Grooten brandt tot Sneeck.

+ Die van Sneeck hebben de nederlage tegen die van Groeningen.

+ Misvertrouwen tusschen den Grave van Meurs ende die van Sneeck.

+ Oproer tot Sneeck.

+ Graef van Meurs heymelijck vertreck.

[p. 168]

>ham der Zuyderzee Zuydtwaerts, is van Staveren anderhalve myle.

Byv. [Sloten van ouden tyden een sterckte, ⁺ binnen de welcke de Schieringhers in het jaer 1420 belegert werden: maer Hertogh Ian van ⁺ Beyeren heur ontset dede, veel Vetkoopers werden verslaghen, sommighe ghevangen, de reste vluchten. Ende int' jaer 1486 de Schieringers haer alhier sterck ghemaeckt hebbende, werden wederom van de Vetkoopers beleghert, die zy vromelijck afweerden. Maer Sloten wert een van de principaelste sterckten oock van de Geldersche Vriesen: soo dat de Grave van Meurs hem aldaer tot den lesten toe onthielt tegen de Bourgoensche, tot dat hy (ontset ontbrekende) de stadt int' jaer 1522 verliet.]

Laet ons nu voortvaren tot de Zeesteden.

Harlinghen ghelegen op den oever van de Zee Westwaerts, een myle van Franicker, heeft een seer sterck slot met garnisoen, ende heeft een seer goede haven.

Byv. [Inden jare 1234 soo wert aen de Westzyde ⁺ van Almenum, een ghebuerte ghebouwt, de welcke tot een stadt wert, ende stadts privilegien kreegh; ende wert nae de Stins Harliga, Harlinghen ghenoemt, overmits veel huysen, van des Stins oude ruyne gemaeckt werden: als oock van de oude muraille van de Stins Harnsaes, die oock daer ontrent gheleghen hadde ende gheruineert was door den inlandtschen twist. Waeromme eenighe de stadt ⁺ Harns wilden ghenoemt hebben: maer den naem van Harlinghen zy behouden heeft. Dese stadt welvarende werdt, door dies dat zy een schoone diepe vaert hadde door Dirxhorne, tot aen Vlielandt ende Texel. Ende de diepte neffens Vlielandt, noch Monicken sloot heet, om dat de Leecke van de Abdye tot Lunkercke die opgheschoten hadden: de welcke haren uytganck hadden tot op Vlielandt, alsoo men tot den jare 1411, met een raster van Harlinghen tot op Schellinck, ende van Holwert tot op Amelandt mochte gaen.

Dese stadt opghebouwt, weder int' jaer 1472 ⁺ verbrandt, dan zy wert haest weder vernieut, uyt oorsaecke van hare goede gheleghentheydt op de Zee. Alhier die van Groeninghen in het jaer 1496, hebbende Vrieslandt onder heur ghebiedt een Blockhuys deden maecken, ende ⁺ stelden een ingheboren van Groeninghen daer in tot Casteleyn, ‘tselve met alle munitie van oorloghe ⁺ versiende. Maer die van Franicker daer in niet vernoegende, den 4 Augusti in den morghenstont de stadt beklommen ende innamen. De borghers vluchtende op het Blockhuys, teghenstant deden, soo dat die van Franicker, als zy de stadt gepillieert hadden, vertrocken zijn. Die van Groeninghen om heur leet te wreken belegerden het huys van Doecko Hettes Hemmema, welck zy met ghewelt innamen. Ende die van Bolswaert belegherden het huys tot Pingom, maer die van Franicker ontsettent. ⁺ Int' jaer 1579 den 2 Februarij wert het Casteel oft Blockhuys tot Harlinghen beleghert ende opgheeyscht, ende de soldaten die daer op lagen hebben dat oock sommighe daghen tegens gehouden, somtijts met het groot gheschut in de stadt schietende: Maer als zy ghesien ende ghelesen hebben sekere brieven aen hen ghesonden, soo hebben zy dat Blockhuys op den 5 Februarij ghewillichlijck opghegheven, ende het wert oock gheheel gheraseert: ende daer wert in dit jaer oock de nieuwe haven met haer sluysen gemaect, ende de stadt versien met bollewercken, die te vooren daer niet gheweest en waren.]

Worckom is op de selve zyde der Zee Westwaerts, ontrent een myle van Bolswaert.

Byv. [De Schieringhers int' jaer 1494 oock ⁺ mede de stadt van Worckom innamen op den 9 Novembris, ende de selve teghen het ghewelt der Vetkoopers met uytlandtsche knechten besetten, op den omlanders groote schade doende ende gheweldt op den huysman bedryvende. Waer door de Woutmuyden ende Geestlanders met ghemeender hant Takezijl toewierpen, op datter gheen vreemde knechten meer int' landt souden komen. Ende als de stadt gheraeckt was onder het ghebiedt van den Hertoghe van Gheldre, soo heeft de Grave van Meurs als Stadthouder des Hertoghs, tot Worckom een ⁺ sterck Blockhuys doen maken. Maer de Gheldersche beleghert zijnde, ende heur ontset ontbreeckende, de stadt ende sterckte overgaven, de welcke dien schoonen hooghen tooren, waer op de schepen in zee seylden, deden afbreken.]

Hindeloopen light oock aen de selve Zee, een halve myle van Workom.

Byv. [Hindeloopen schijnt den naem te behouden te hebben uyt den loop der Hinden, ⁺ derwaerts uyt het bosch van Creyl, ende uyt een vlecke oock mede in het jaer 1254 onder stadts privilegien ende rechten gheraeckt is. De Bourgoensche Hindeloopen seer sterck gemaect hadden ⁺ teghen den Ghelderschen aenstoot: maer Langhe Pier nam het met gheweldigher hant in, in den name van den Hertogh van Gelder.]

Staveren op de Zee Zuydwaerts, in den inganck vanden boesem der Zuyderzee, effen op het gheweste nae Hollandt gheleghen, een halve myle van Hindeloopen, is eertijdts een seer machtighe, volckrijcke, ende gheweldige stadt van ghebiedt gheweest, meer dan eenige stadt in gantsch Vrieslandt: ende het schijnt dat daer ghewoont heeft het volck ghenoemt van Plinius Sturij: maer de overvloeden ⁺ ende stormen der Zee hebben hier dicwils sware schade ghedaen, ende het gheluck vermindert: niet te min het is nu teghenwoordichlijck noch een redelijcke stadt, ende met de Duytsche Hanssteden verbonden. Diesghelijck zijn oock alle de voorghenoemde Zeesteden redelijck goet ende sterck.

Byv. [In Vrieslandt voor de outste stadt gestelt wert Staveren, de welcke men meynt ⁺ ghebouwt gheweest te zijn, in het jaer der Wereldt 3970, het eerste jaer nae de gheboorte onses Heeren Iesu Christi. Den oorspronck van den naem der stadt toegheschreven wert Stavo eenen Afgodt der inwoonders doen ter tijt, die dese stadt alleen, sonder meer andere aen te bouwen voor heur sterckten, ende daer heuren toevlucht namen in tyde van noot. Metter tijt grooter aengebouwt, ten lesten van veel Zeevarende volck bewoont werde, waer door dese stadt eenen goeden name kreegh, ende onder de Hanse steden oock ghetelt wert. Welckers inwoonders veel schepen ter Zee toerusten, ende d’aldereerste door de Sont de Noordsche landen versochten. Door dies by den Denen heur privilegien ghegunt werden, dat de schepen van Staveren van dien tijdt af, alder eerst voor andere schepen aldaer ⁺ souden moghen vertollen:Den Tollenaer ghehouden zijnde de schippers van Staveren voort te helpen voor alle andere, al laghen daer vijf oft ses hondert schepen. Soo wanneer het Christen gheloove oock mede hier te lande vruchtbaer was, soo heeft Odulphus die voor een heylich man, onder den menschen gherekent is geweest, tot Staveren ghesticht een klooster van

+ Sloten beleghert.

+ Wordt ontset.

+ De buerte van Almenum tot een stadt ghemaect, ende wordt Harlinghen genoemt.

+ Welvarentheydt van Harlingen.

+ Harlinghen verbrandt.

+ Blockhuys ghemaeckt tot Harlinghen.

+ Harlinghen ingenomen ende gherooft voor die van Franicker.

+ Het casteel van Harlinghen werdt ingenomen ende afghebroken.

+ Worckom ingenomen by de Schieringhers.

+ Blockhuys tot Worckom ghemaeckt.

+ Oorspronck van Hindeloopen.

+ Hindeloopen sterck ghemaect by de Bourgoensche, wordt ingenomen door Langhe Pier.

+ Plin. lib. 4. cap. 15.

+ Staveren wanneer gebouwt, ende van waer den naem komt.

+ Staveren gheprivilegieert int' vertollen.

[p. 169]

de Reguliers orden, het welck stont aende Westzyde der stadt, tot den jare 1419, wanneer het gheraeckte op der stadts Zuydteynde. Daer na de stadt verbranden, het klooster tot Heemlon geraeckte, buyten de stadt, tot dat de Zee te nae quam, de welcke het selve heeft verslonden. Int' jaer 910 soo weder tot Staveren afbrande ons Lieve Vrouwen Kercke met derthien huysen op het Westeynde: de tooren mede door eenen stormwindt omviel. Dan die schade was haest gherepareert. Dese stadt is een schoone ⁺ ende vermaerde koopstadt gheweest tot den jare 1199 toe, aldaer wesende den stapel ende koophandel van gheheel Vrieslant: zy leefden over sulcks in alle weelde ende voorspoedt, soo datse uyt dertelheydt schier niet wisten watse deden, zy lieten haer stoepen ende lenen voor de deuren vergulden. In somma deden alles wat haer behaechlijckheydt op ghaf, waeromme zy oock by velen, de verweende kinderen van Staveren ghenoemt werden. Maer als zy nu tot den oppersten graedt ghekomen waren, haest ten val ghekomen zijn, welck toegheschreven wordt de dertelheydt van een rijcke Weduwe, de welcke ⁺ op Dantzijck een schip bevracht hadde, met bevel dat de Schipper tot zijn last aldaer innemen soude de beste ware die als dan te bekomen was. De welcke overmits hy niet beters als Weyt ofte Tarwe daer wiste te kryghen, heeft hy daer mede zijn schip gheladen, ‘twelck brenghende tot Staveren, haer seer mishaeght heeft, dat hy niet beters brochte, segghende had hyt' tot Backboort ingenomen, hy soudet stracx in het aensien van haer, weder tot Stuerboort uytwerpen, ‘twelck soo gheschiet is. Ende terstondt mirakeleuselijck een hoogh Sant voor des stadts diepte opwelde, soo datter nae dien tijdt gheen meer gheladen schepen met volle vracht aen komen en konden. Ende dit wort over sulcks noch op desen teghenwoordighen dagh het Vrouwen Sant ghenoemt. Ende aldus is des stadts koophandel ende gheheele fleur vervallen. Hoe wel dat noch redelijck welvaren behouden heeft, ende nae dien tijt menighe avontuere onderworpen is gheweest, door de partyschap der inlanders, is de factie vande Schieringhers ende Vetkoopers. In het jaer ⁺ 1292 Graef Floris om de Oostvriesen onder zijn ghebiet te kryghen, Staveren belegherde, het welck ontset ontbreeckende, met accoort onder zijn ghewelt quam, de welcke heur privilegien bevestichde ende vermeerderde: ende Hertoch Aelbrecht dat Blockhuys aldaer dede maken. In het jaer 1420 aldaer wel vijf hondert huysen afbranden, waer door de stadt seer verkleynt wert, ende Sint Olofs klooster buyten ⁺ de stadt gheraeckte. Maer de stadt weder onder den Vriesen met ghewelt ghekomen, in het jaer 1398 wederom van Grave Willem van Hollandt beleghert werdt, om alsoo eenen inghanck op Vrieslant te hebben, ende kreegh de stadt met compositie in. Waer inne de Vriesen niet wel vernoeghende, int' jaer 1414 het selve beleghert hebben: maer ghedefendeert by Hollants garnisoen, haer ontset ghedaan werde. Ende doen eenen vasten vrede besloten was in Vrieslant int' jaer 1422 tusschen de Wester ende Zuyderzee: waer door geboden wert allen den krijchsknechten te vertrecken uyt Vrieslant: De krijchsknechten daer in niet vernoemende, heuren spot met het accoort hielden. Door dies het ghemeyn landt Dockum ende Emmerzijl belegerde, zy de bolwercken inhoudende tot dat die overghegheven werden. De Oostersche knechten haer betalinghe eysschende, Staveren, Hindeloopen ende Worckum in het jaer 1423 plonderden, ende bedorven, al eer zy uyt den lande vertrocken. Doen den Hertogh van Gheldre in Vrieslant door zijn krijchsknechten het meestendeel vant' landt verovert hadde: soo heeft hy oock het casteel van Staveren doen besetten. Maer als de Hollandtsche schepen die in het jaer 1516 over ghekomen waren om Leenwaerden te ontsetten, met alle gheweldt voor Staveren aenquamen: soo hebben de Geldersche de stadt ende sterckte verlaten, ende werden weder met Bourgoensche beset. In het jaer 1580 het casteel van Staveren overghegheven zijnde in de macht der Gheunieerde Staten, soo hebben de selve goet ghevonden het selve af te worpen, het welck in Februario volbracht is. Maer Staveren weder by den Malcontenten inghenomen werde, de welcke op Vrieslant ⁺ groote schade deden. Waer door het door Sonoy van weghen der Generale Staten is beleghert gheweest, als de Malcontenten ghedronghen werden uyt Vrieslant te vertrecken, ende Staveren noch inghehouden wert. Maer d’Overste Reyn Dekama van zijn soldaten gevanghen ghenomen zijnde, de stadt in het jaer 1581 onder het ghebiedt van Sonoy overghelevert werdt.]

Maer laet ons, d’ander achterlatende, wat spreken vant' Eylandt Schellinck, hier voor verhaelt, welck Noordwaerts ghelegen is op 54 graden van breydde, effen int' midden op ⁺ Vrieslandt ende Hollandt, met sommige dorpen ende seer grote weydlanden vol beesten: ter welcker plaetsen veelderley visch ghevanghen wordt, ende onder ander groote menichte ⁺ van Zeehonden, die seer goet zijn, besonder int' deech geleyt, ende oock seer bequaem om traen te maecken. De maniere soo dit volck dese visschen vanght is te belacchen ende wel ⁺ te aenmercken, ende geschiedt aldus. Zy verkleeden ende vermommen hen eensdeels soo vreemdelijck, dattet beesten schynen te wesen, ende alsoo gaende ter Zeewaerts ter seecker uren als zy weten dat dit gedierte hem komt vermaecken ende spelen in de vrye locht op den oever ende opt' landt, laten hen sien aldus ⁺ ghekleedt, ende vermomt, al danssende ende springhende (siet doch hoedanige vonden dat de menschen vinden!) gelijck als die een batement speelt: tot welck schouwspel dese Zeehonden komen geloopen met groote genoechte ende kortswyle: ende dese Danssers achterwaerts deysende al huppelende met genoechte betrecken allenskens dese visschen wel verre opt' landt: daer en tusschen spannen d’andere visschers heur netten ter bequamer plaetsen achter dese Zeehonden: ende alst al wel beschickt is, soo schudden zy heur vreemde kleedinghe uyt, ende komen den Zeehonden naerder, de welcke door vervaertheyt achterwaerts wijckende om nae de Zee te loopen, vallen plompelijck in dese netten: Soo dat in deser manieren seer groote menichte ghevangen wordt tot der visschers profijt. Hier sullen wy nu voort stellen de beschryvinghe van het landt ende den staet van Groeninghen, als naeghebuere ende verselschapt met Vrieslandt.

+ Voorspoet ende het afnemen van Staveren.

+ Hoe Staveren is vermindert geworden.

+ Staveren beleghert by Graef Floris ende overghegheven.

+ Wederom beleghert ende overgegeven aen Grave Willem.

+ Staveren ghewonnen by Sonoy.

+ Het eylandt van Schellinck rijcke in vee.

+ Zeehonden ghevanghen in het eylandt van Schellinck.

+ Maniere vande Zeehonden te vanghen.

+ Vermakelijcke wyse vande Zeehonden te jaghen.