Logo DBNL
Beschrijvinghe van alle de Neder-landen (1979)

Beschrijvinghe van alle de Neder-landen

(1979)–Lodovico Guicciardini–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Beschryvinghe van Ghelder.

Ghelder is de stadt (ghelijck voorseyt is) die den gantschen Hertoghdomme den naem heeft ghegheven, ligghende van Stralen twee mijlkens.

 

Byv. [Hier heeft Reynoudt de tweede dies naems het klooster der Vrouwenbroederen ghesticht.]

 

Van hier is gheboren gheweest Gheeraert Mathisius, een seer gheleert man, ende groot aenhangher der leere van Aristoteles. Ter selver steden is oock gheboren Wilhelm van den Velde, Augustijnbroeder, een welgheleert ende eerweerdich Monick, alsoo ghenoech blijckt aen zyne gedruckte boecken: Trithemius schrijft dat dese van Venlo is geweest.

 

Byv. [Int' jaer 1587 in Ianuario heeft Hautepenne de stadt van Ghelder voor Parma inghenomen, die hem ghelevert werdt van een + Schotsman, ghenoemt Payton, ‘twelck aldus toeghinck: Dese Payton was belast mette bewaringe van de stadt int' afwesen van Schenck, ende alsoo hy van Leycester gedreycht was, soo heeft hy om hem te wreecken, met Hautepenne ghehandelt om hem de stadt te leveren, dies hy zijn volck wapende, segghende dat hem sulcks van den Oversten Schenck belast was, die den naesten nacht daer komen soude met zijn peerdevolck, tot eenen aenslach, ‘twelck lichtelijck ghelooft werdt, om dat hy ghewoon was het garnisoen alsoo subytelijcken veel te ghebruycken. Als nu het garnisoen snachts Schenck verwachte, soo heeft Payton Hautepenne in zijn plaetse met alle zijn volck ingebracht: De borghers dat te spade ghewaer gheworden zijnde, hebben te vergheefs wederstandt ghedaen, vele vluchten opt' slot, die nae met rantsoen daer van quamen. Hier verloor Schenck veel schoone peerden, wapenen, ende ander kostelijck huysraet. Int' jaer 1596 den 22 Augusti hebben de + soldaten, die uyt Berck ghekomen waren, begost te mutineren: met de welcke het garnisoen dat te vooren in de stadt was, aenghespannen is, Graef Herman ende alle Bevelhebberen ten stadt uyt dryvende. Dese mutinatie heeft + langhe gheduert: maer eyndelinghe is die met betalinghe ghestilt, ende werden afghedanckt.]

 

+ Stralen is van Wachtendonck anderhalve myle: van waer gheboren was Iacob van Stralen, een vermaert Schryver, daer Trithemius af vermaent; gelijck hy oock noemt eenen Rogier Sicambre Gheldersman, groot schryver van veel dinghen: maer en verklaert zijn Vaderlandt niet.

Venloo light op de rechte handt van den + Maeskant, anderhalve myle van Stralen: ende is een goede ende stercke stadt, ende daer int' jaer 1543 de Hertogh van Cleve sich selven den Keyser quam overgheven: ende daer werdt tusschen hen het verdrach ghemaeckt, daer wy hier nae af spreken sullen.

 

Byv. [Int' jaer 1512 Vrouw Margriete den + Hertoghe van Gheldre oorloghe aenseyde: door dies de stadt Venloo met een groote heyrcracht beleghert werdt, veerthien weken lang: die van Venloo grooten teghenstant doende, ende uytvallen: soo dat aldaer veel Spanjaerden ende Enghelschen verslaghen werden, ende sonder yet sonderlincks uyt te richten het Legher opghebroken werdt. Ende int' jaer 1543 Keyser Karel afgekomen voor Venlo: die vander stadt + versochten bestant voor weynighe daghen, om te hebben advijs van heuren Hertogh Wilhelm, de welcke heur ontsloech van den eedt hem gedaen, op dat zy heur eygen oorboor souden vry doen. Waer door zy heur ondert' gebieden des Keysers overgaven.

Nae dat de Grave by den Prince van Parme + verovert was, soo dede hy het sterck dorp ende huys Arssen door Mansveldt bespringhen, beschieten ende innemen: oock mede de schansse op de Waert teghen over Venlo, om dese stadt alsoo te benouwen. M. Schenck met ontrent hondert peerden meynde daer binnen te gheraecken, maer werdt te rugghe ghedreven. De borgherye bemerckende den aenstaenden noot, Ghecommitteerde uytsonden aen Parma om + te veraccorderen, ende verkreghen goet appointement. Het krijchsvolck mochte met zijdtgheweer daer van trecken: ende s’Conincks garnisoen is daer in ghekomen. Maer die vander stadt hebbende veel insolentien van haer crijchsvolck gheleden by de Italianen ende Duytschen: hebben de Duytsche soo schoon toeghesproken, dat zy met haer hulpe de Italianen uytdreven: + Ende alsoo zy doen de Duytschen oock machtich waren, jaechden zy die oock uyt. Niet te min de borgers sonder garnisoen, de stadt voor den Coninck hielden. Door dies heeft Prince Maurits in het jaer 1597 eenen wel beleyden aenslach op dese stadt voorghehadt, die hem + nochtans misluckte: die borghers op haer hoede zijnde, ende uytslaende die de poorte inghenomen hadden, daer Capiteyn Matthijs Helt ende Schalck doodt bleven. In het jaer 1602

+ kreegh den Eertshertoch met listighe behandicheydt ende schoone woorden, meer krijchsvolck te voete ende te peerde binnen Venlo, daer dat garnisoen geen meester was, ende de stadt geen meester garnisoen hadde willen innemen, ende soo verseeckerde hy die stadt wel voor hem.]


Vorige Volgende