Beschrijvinghe van alle de Neder-landen

Het Hertoghdom van Aerschot.

⁺ DE stadt van Aerschot is gheleghen op den kleynen watervloedt Demere, drie mylen van Leuven, ende oock soo verre van Diest: vier groote mylen van Mechelen, ende van Liere soo veel. Onlanghs gheleden ⁺ is dit een Marckgraefschap gheweest, maer naemaels van Keyser Karel den vijfsten verciert met Hertoghdoms weerdicheydt, meer door de staet ende macht die heur Heeren in't landt van Henegouwe hebben, dan door des Landtschaps eyghen heerlijckheyt: niet te min het is een redelijcke stadt ende een seer oude Banerye. De Heeren van Aerschot ⁺ zijn uyt het doorluchtigh Huys van Croy uyt Vranckrijck ghesproten, uyt welcken stamme veel edele ende vrome mannen zijn gekomen, ende boven al Wilhelm van Croy Heer van Chevre, de welcke tot den eynde zijns levens toe met groot aensien, ende vreedsamelijck den voorseyden Keyser Karel gheregeert ⁺ heeft: die hem den staet in dese landen grootelijck vermeerdert heeft, ende besonder in't landt van Henegouwe, daer nu ter tijdt zijn Neve Hertogh Philips Heer is van veel landen ende heerlijckheden, als van Cimay, Beaumont, ende meer andere: soo dat hy veel jaerlijcx inkomens heeft, ende is Ridder van het Gulden Vlies; ende daer nae vercoren in het ghetal der Raedtsheeren van State.

Byv. [Als der Staten soldaten in't jaer 1578 Aerschot inghenomen ende gepillieert hadden, daer uyt vertreckende, zijn de Spanjaerden daer in gheraeckt, ende hebben de reste na heur ghenomen, ende den brandt voort in dat stedeken ghesteecken.]

Maer want wy hier voor, in de ghemeyne beschryvinge belooft hebben vermaen te maken van het bewindt dat de Heeren van dit landt in heur heerlijckheydt houden, soo willen wy hier, als ter bequamer plaetsen, eer wy voorts varen, onse belofte in't korte voldoen.

Verklarende ten eersten dat dese Heeren den ⁺ oversten Landtsheere, ende de Landtsheere desen Heeren verbonden is met de selve wetten ende voorwaerden, die ghemeynlijck in ander plaetsen de Leenman ende de Leenheere met malkanderen onderhouden. Aldus houdt de Landtsheere dese Heeren in tyden van peys ende van oorloghe in zijn bescherminghe, voorts behelpt hy hem met de selve in't bewindt van dese zyne Provinciale Staten, ende in't regiment van de krijchslieden: Daer teghen dienen ende onderhouden zy hem ghetrouwelijck met ghelijcke vernoeginghe. Aengaende het regiment ende bewindt van heur eyghen heerlijckheden, landen, steden, casteelen ende dorpen van weerden, leven zy midts heur privilegien, wetten ende kostuymen, in sulcke vryheydt, dat zy selve de justitie ⁺ ende alle voorvallende saecken de policie aengaende beschicken ende bedienen. Soo dat de Heere ghemeynlijck anders geen voordeel en heeft in zyne steden ende vlecken, noch de Ondersaten geen andere verbintenisse met

+ Ghelegentheydt der stadt Aerschot.

+ Door wien Aerschot opghericht tot een Hertoghdom.

+ De Heeren van Aerschot gesproten wt Vranckrijck wt het huys van Croy.

+ Die van Croy ghevoordert door den Keyser.

+ Hoe de Heeren haer gouverneren in de Nederlanden.

+ Justitie wordt uytgeeicht door de Edele.

[p. 110]

den Heere, dan Antwerpen met zynen Landtsheere, ⁺ alsoo hier voor gheseght is: In sulcker voeghen dat dese Heeren heur Vassalen ende Ondersaten niet en moghen beswaren met beden, schattinghen oft anderssins, het en zy saecke dat zy't selve verwillighen, met des Konincks oft Landtsheeren toelatinge: daerom moeten zy met heur erffelijck ende ghewoonlijck inkomen vernoeght ende te vreden zijn.

+ Onderlinge plicht des Heeren ende des Vassaels.