Beschrijvinghe van alle de Neder-landen

Het Marckgraefschap des Heylichs Rijcks.

HEt Marckgraefschap des Heylichs Rijcx, so Cornelius Grapheus schrijft, is inghestelt van Keyser Justiniaen: maer d'ander segghen noch eer. Jan Aventijn ⁺ een treffelijck Hooghduytsch Historyeschryver vertelt dat Vtil, Theodons des Vorsten van Beyeren broeder, overmits zijn deuchden, ghestelt is gheweest door Theodorijck, eerste Koninck der Francken, op't gheweste des landts, begrepen tusschen de Schelt, de Mase, den Rijn ende de Zee, om't gewelt der Denemarckers te wederstaen, die ter selver tijdt de Zee ende het landt afliepen ende beroofden, ende werdt deshalven gheheeten Overste van d'Antwerpsche marcken oft palen, die doen ter tijdt d'uyterste eynden des

+ Aventinus lib. 3. Annal.

[p. 109]

Roomschen Rijcks waren: welcke staet ende ⁺ weerdicheydt in Duytsch geheeten wort, Marckgraefschap, alsoo hy seght. Jan de Maire bewijst oock dat dit Marckgraefschap inghestelt is langhe voor de tyden van Justiniaen, ende ghenoemt het Marckgraefschap des Heylighen Rijcks op de Schelde, beghinnende bykants in het midden van de stadt van Valencijn, ende alsoo voorts streckende langs desen waterstroom tot Antwerpen, ende van daer tot de Zee toe. Van't bescheet des selven Marckgraefschaps worden noch hedendaechs twee voornaemste dingen te Valencijn ghesien: het een is de Keyserlijcke Sale, de welcke eenen Provoost ende ander Officieren heeft daer ghericht houdende: het ander is de vryheyt, wel verre in een deel van der stadt streckende, ghenoemt de Banlieux: Desen vrydom is soo groot, dat oock de doodtslaghers van alle landen, daer t'alle tyden vryelijck mogen blyven ende woonen, ghelijck hier naer verklaert sal worden. De voorseyde Maire vertelt, dat d'eerste Marckgrave die desen staet zynen kinderen erffelijck achter heeft ghelaten, (sulcks door ghenade van Keyser Justiniaen verworven hebbende) is gheweest Anselbert een Roomsch Senateur, nae den welcken Arnout zijn sone in het ⁺ selve bewint ghekomen is. Paulus AEmilius schrijft dat dit Marckgraefschap is ingestelt gheweest van Otto den tweeden Keyser, ontrent het jaer 973, ende tot houwelijck goedt ghegheven der Koninghinnen Gherberie zynen Moeyen, Konincx Lottaris van Vranckrijcks Moeder: ende onder het selve Marckgraefschap stonden begreven Nivelle, Leuven, Bruyssel en Antwerpen merckelijck by name: welcke ghedenckenissen ende schriften gheenssins teghen malkanderen en luyden, aenghesien dat Vorsten ende Landtsheeren de Staten veranderen, vermeerderen ende verminderen nae heur beliefte, ghelijck zy dickwils hebben ghedaen met het Hertoghdom van Lotheringhe: ende hier door komt dat de Historyeschryvers somtijdts de nieuwe verstellinghe, voor een nieuwe instellinge des staets nemen, ende die niet den eersten maer den lesten voortsteller toeschryven. Hoe dattet is, zy komen al t'samen wel over een, dat Antwerpen de Hooftstadt van't Marcgraefschap des Heylighen Rijcks is: alsoo dat noch van dien tijdt af de edele heerlijckheydt van dese stadt merckelijck blijckt. Eyndelijck komen de voorseyde Aventijn ende Maire wel over een, dat dit Marckgraefschap ten lesten ghekomen is tot Angise Pipijns des tweeden Vader, welcke Angise (ghelijck voor verklaert wordt) d'eerste Hertogh van Brabandt is gheweest, van welcken naermaels d'andere Hertogen van Brabandt in dit edel Marckgraefschap vervolghens zijn ghekomen.

+ De selve Aventinus treckt dit in twyfel.

+ Paul. AEmil. lib. 3.