Beschrijvinghe van alle de Neder-landen
(1979)–Lodovico Guicciardini–
Auteursrechtelijk beschermdHoe de Staten versamelt worden: ende hoe men met hen handelt ende overkomt.Als de Landtsheere oft zijn Stadthouder de Staten des landts wil versamelen, om eenighen eysch te doen van ghelde oft andere hulpe ende bystandt, oft om eenighe andere treffelijcke saecken voor te houden, als van nieuwe schattinghen, beden ende tollen in te setten, oft oock nieuwe Wetten te maecken: soo stelt hy hen met eenen sendtbrief eenen sekeren dach, om hen te vinden ter plaetsen daert' hem belieft, meestendeels te Bruyssel, om dat daer ghemeynlijck het Hof Ga naar margenoot+ is, ende om dat de Brabanders gheen raedtslaghen en houden van eenighe saecken, buyten het Hertoghdom van Brabandt, soo wy hier nae noch sullen verklaren: Ten welcken ghesetten dage alle de ontbodene Staten ende die daer moeten wesen, tevoorschijn comen sonder faute: oft in dien zyt' langher uytstellen, worden wederom ontboden op een boete Ga naar margenoot+ van gheldt, kleyne oft groote, nae den eysch der saecken: ende verschynen aldus nae dat zy ghedaeght zijn. De Staten die te Bruyssel ghewoonlijck komen, zijn van dese naervolghende Landen: Ten eersten van Brabandt, van Vlaenderen, van Artoys, van Henegouwe, van Valencijn, van Rijssel, van Donay ende Orries: die van Hollandt, van Wtrecht, van Zeelandt, van Namen, van Doornick, ende Tornesis: ende eyndelijck die van Mechelen. Ander Staten des landts, als van Ghelderlandt, Overijssel, Ga naar margenoot+ Vrieslandt ende Lutsemborg, midts besonder verdrach ende privilegien die zy hebben, worden ontboden (in dien de saecken niet uytnemelijck swaer en vallen) valt heuren besonderen Gouverneur, van weghen des Landtsheeren der selver Provincien, ende overkomen met hem. Dese Staten zijn ghemaeckt van drie ordenen; ghelijck op zijn Ga naar margenoot+ eyghen plaetse besonderlijck verklaert sal worden: Den eersten is den Gheestelijcken staet, den tweeden den Edeldom, den derden de Hooftsteden. Van dese Staten komen alleenlijck de voornaemste Leden ende personagien daer toe gheordineert, oft senden heure Commissarissen: hoe wel sommighe verbonden zijn selve in persoon te komen, behoudelijck in noodtsaeckich ende oprecht beletsel. Maer alle de Landen en hebben dese ordinancie ende ghewoonte niet: want die van Brabandt, Henegouwe, Artoys, Namen ende Zeelandt, senden Commissarissen van alle drie de Staten, te weten, voor de Gheestelijckheydt de Abten: voor Ga naar margenoot+ den Edeldom de Hertoghen, Marckgraven, Princen, ende andere Banerheeren ende groote Edelmannen: ende voor de Hooftsteden, eenen Borghemeester, twee oft drie Schepenen, ende eenen Pensionaris van heur stadt, weynigher oft meer, nae den eysch der saken. | |
[pagina 44]
| |
Ick segge dat de Abten komen voor de Geestelijckheydt, want zy gheestelijck zijn: maer Ga naar margenoot+ zy komen met der daedt voor haar selven: na dien dat d’andere geestelijcke persoonen noch met hen, noch met de Generale Staten niet te doen en hebben: want zy meestendeels maer niet al, vry zijn van desen. Vlaenderen Ga naar margenoot+ sendt alleenlijck Commissarissen voor den staet van heur vier leden: ende dese staet heeft authoriteyt ende macht gantschelijck alleen voor alle de drie Staten der Provincien te moghen beraden ende besluyten. De ander twee Staten, te weten, den Edeldom ende de Gheestelijckheydt; midts die oock daer toe ontboden worden; moghen senden, in dien hen belieft, heur Commissarissen, om te besien oft de vier leden onder malcanderen yet onbedachtelijck verwillighen tot heuren achterdeele in sonderheydt: ende sulcks ghewaer wordende, moghen hen daer teghen stellen, midts bewysende by goede redene heur schade ende achterdeel: Maer ghemeynlijck en valt gheen teghenstel oft wedersprake op het gene dat de voorseyde vier leden eendrachtichlijck verwillighen. Hollandt sendt alleenlijck Commissarissen voor de twee Staten, van den Edeldom ende van de Steden: wat dese toestaen oft verwillighen, daer is de gantsche Ga naar margenoot+ Provincie mee te vreden. De Staten te Bruyssel wesende, en versamelen ghemeynlijck niet al t'samen by een: maer d’een Provincie voor, ende d’ander nae, in een seer groote Sale des Konincklijcken Paleys: daer in des Gouverneurs teghenwoordicheydt, de President oft een ander Raedtsheer van State, in des Landtsheeren naem d’aenspraecke doet van zijn begheere, voornemen ende noodtdruft, met goede redene ende beleefde woorden. Dan Ga naar margenoot+ nemen de Staten oft de Ghedeputeerde tijdt ende beraedt om te antwoorden: ende alsoo ghebruyckende heur termynen ende ceremonien, gheeft elck lidt schriftelijck antwoorde voor zijn selven. Indien de Landtsheere niet te vreden en is, soo soeckt hy met veel redenen Ga naar margenoot+ ende rechten, die te brenghen tot zynen wille ende begheere: want nae d’inhout van heur privilegien, en mach hy niet uytrichten dan met goede redene: want ‘ten is hier het ghebruyck niet, ghelijck in ander landen, te segghen, Sic volo, sic jubeo: soo wil ickt' hebben, soo ghebiede ickt': jae al waert' dat alle d’andere yet verwillicht hadden, soo mocht een stadt alleen, als Antwerpen, het selve inworpen ende breecken: want de Staten oft heur Leden, verwillighen ghemeynlijck met sulcken bespreke, dat alle d’ander Staten gelijckelijck voor heur deel mede ‘tselve verwillighen. Deshalven ghemeynlijck van noode Ga naar margenoot+ is, dat niet alleen de Staten, maer oock heur Leden eendrachtichlijck t'samen overcomen int' besluyt: Waer door dickwils gheschiedt, niet teghenstaende alle bewysinghe, dat overmidts ‘tverschil der meyninghen niet met allen verwillight en wordt, vant' ghene dat de Koninck begheert: ende moet in desen ghevalle paciencie hebben, sonder meer daer af te spreken, verwachtende op eenen anderen tijdt beter bequamicheydt. Maer als hy ghesedich ende beleeft is, ende zijn volck wijs ende wel bedacht, al ist dat somtijdts de saecken wat langachtich aenloopen; soo overkomen zy altoos minnelijck met malkanderen tot elcke vernoeghen. Wanneer dan de voorseyde Staten eendrachtichlijck, des Landtsheeren begheerte int' heel oft in deel verwilligen: soo ist al seker ende vast: ende wordt ten behoorlijcken tyde volkomenlijck te wercke gestelt. Ist dat hy begheert, ende hem sulcx verwillicht is, soo soeckt men raedt met zyne Ga naar margenoot+ meyninghe ende toelatinghe om dese penninghen op te lichten: Alsoo dat met den thienden penninck van de goeden, of met vermeerderinghe van beden ende schattinghen voor een wyle tijdts, oft met nieuwe insettinghen oft anderssins, na uytwysen van plaetse, tijdt ende gheleghentheydt, dese verwillinghe voor den Landtsheer ghelijckmatichlijck opghebracht ende voldaen wordt, door middel van de ordinarisse ende gewoonlijcke taxen. Den Gheestelijcken staet, te weten de Abten; betalen heur deel particulierlijck oft in sonderheydt: maer dit verandert somtijdts, nae het landt ende nae d’ordinancie. De Staet van Ga naar margenoot+ den Edeldom ende vande Steden, mits heur vereeninghe ende intereste onder malkanderen, betalen t'samen. Brabandt, welck van weghen de oudtheydt ende weerdicheydt des Hertoghdoms voor alle d’ander gaet, betaelt voor zijn deel den gulden ‘tstuck tot twintich stuyvers Brabandts, oft veertich grooten Vlaems, bedraghende een halve Italiaensche kroone. Vlaenderen overmidts zyne groote macht, betaelt in stede van guldens van twintich stuyvers ofte veertich grooten, guldens van vierentwintich stuyvers, oft achtenveertich soodanighe grooten: Ende alsoo voorts betalen d’ander Staten van ghelijcke nae de voorzeyde ghewoonlijcke taxen, welcke nemmermeer en pleghen verandert te worden, ten ware dat den eenen oft den anderen Staet eenighe nieuwicheydt over quame. |
|