Beschrijvinghe van alle de Neder-landen
(1979)–Lodovico Guicciardini–
Auteursrechtelijk beschermdVerbodt van menigherley dinghen uyt den Lande te voeren.Boven allen desen, heeft de Landtsheere noch veel andere goede ordinantien int' landt, tot zyner Majesteyt ende der Ghemeynen behoudenisse. In den eersten en Ga naar margenoot+ wordt gheenen van zynen Vassalen oft Ondersaten toeghelaten in tyden van oorloghe te gaen dienen op besoldinghe van eenighen vreemden Prince, Vorst oft Potentaet, sonder verlof. En wordt oock in sulcke tyden niet toeghelaten eenighe koopmanschap oft ware in oft uyt vyants landen te voeren: oft handel te dryven met den vyandt: maer de Landtsheere verleent wel sauveconduiten sommighen in sonderheydt van seker coopmans goedt buytens landts te voeren, soo hem belieft, ofte soo hy verwillicht, grootelijck tot zynen profyte. Oock en wordt niet gheoorloft Ga naar margenoot+ noch in tyden van oorloghe, noch van peyse, uyt den landt te voeren eenighe peerden hoogher dan vijfthien palmen: noch gheenerley merryen, kleyne noch groote, te wat tydt dat het zy, sonder besonder verlof. Wt den lande en mach oock gheen Terwe, Koren, Rogghe noch Graen alhier ghewassen, ghevoert worden: maer het vreemde en is niet verboden: noch wapenen, munitien oft krijchsrusting: noch gout noch silver, het zy gantsch in clotte oft in poeder: noch gheldt van gheenerley munte heel oft ghebroken: dan soo veel als de reysende man over wech tot teergheldt behoeft: daer en boven oock gheen Quicksilver, Coper noch Eeren: Maer door gonste ende gaven kan men veel verkryghen. Men laet toe int' landt te brenghen uyt alle ghewesten ende plaetsen allerley coopmanschap ende goedt hoedanich dat zy: in dien het selve oprecht is: Diesghelijck oock allerley munten van goudt ende ontallijcke veel van silver, welcke hier ganckbaer zijn, nae weerde Ga naar margenoot+ ende prijs. Aengaende de rechten der jacht ende voghelrye te landt, ende visscherye in rivieren, laecken ende andere levende wateren, uytghenomen de Zee, die vry is, behooren ghemeynlijck toe den Landtsheer, den Steden, den Ga naar margenoot+ Heeren ende Edellieden, soo verre als heur heerlijckheydt ende ghebiedt streckt: wtghenomen ‘tHertoghdom van Brabandt, welck de jacht aengaende, niet meer en heeft dan vijf Bosschen, te weten, Sonien, Zaventerloo, Grootenhout, Grootenheyst ende Meerdal, daer men niet jagen en mach: Voorts is heel Ga naar margenoot+ Brabandt door vry ende gheoorloft eenen yeghelijcken te jaghen ende te vliegen met hon- | |
[pagina 43]
| |
den ende voghelen; maer niet met netten oft garen; by opentlijcke privilegien; alsoo hier nae noch gheseght sal worden. Over alle dese jachten, visscheryen ende voghelvanghen den Landtsheere aengaende, heeft hy in elck landtschap zijn Officiers, die int' meeste deel der Provincien hem in veelderley manieren profijt doen: Welcke Officieren, besonder over de jacht, treffelijcke mannen zijn: ghelijck in Brabandt de Marckgrave van Berghen, die d’opperste bewindt heeft van alle voornaemste saecken der jacht aengaende: ende voert deshalven onder andere zyne tytelen, den naem van Groot Iachtmeester van Brabandt. Ga naar margenoot+ De voornaemste bosschen des landts hooren oock den Landtsheer toe: die de selve gebruyct niet alleenlijck tot de jacht, maer oock om hout daer uyt te maken voor het volck, waer af hem veel gheldts in komt. Dit is een deel van des Landtsheeren inkomen: d’ander deel van zijn ordinaris inkomen staet op sommighe steden, sloten, dorpen, heerlijckheden, landt ende sandt, meulenen ende andere goeden den eyghen Heere des landts toebehoorende van oudts: welck inkomende goedt in Fransoys ghenoemt wordt Domaine: in Italiaens oft Latijn en weet ick gheenen eyghenen naem te gheven, dan Patrimoniale goeden: hoe wel sommighe de selve heeten willen Dominium. Onder dese goeden zijn oock begrepen sommighe tollen, ende schattingen op coopmanschap ter Zee ende te lande gaende ende komende. Voorts Ga naar margenoot+ oock sommighe kleyne renten, ende heerlijcke rechten in dese ende in andere steden der Provincien: gelijck t'Antwerpen, daer de Lantsheere boven zijn deel van confiscatien, oock in het Munthuys zijn deel heeft: voorts het ghemeyn ghevanckenisse of Steen, welck hy Ga naar margenoot+ verpacht: het recht van de visscherye vercoopt hy den ghenen die hen daer niet gheneeren: oock heeft hy wat rechts in de gemeyn Waghe, daer allerley coopmanschap gheweghen wort: daer en boven het lepelrecht, oft den tol van den lepel int' Graen meten, den welcken, al is hy cleyn, de stadt van hem heeft gecocht hondert duysent croonen ghereedts gheldts. Noch heeft hy sommighe andere kleyne dinghen, die met den grooten al t'samen een treffelijck incomen by brenghen: welck ordinaris ende extraordinaris soo veel bedraeght, Ga naar margenoot+ als een Koninck van Engelandt mocht hebben, eer hy aldaer de Gheestelijcke goederen ende renten inghenomen heeft. Dit zy nu genoech gheseght, om eensdeels te betoonen des Landts ende des Landtsheeren macht, welck by gheschrifte niet breeder in sonderheydt en kan noch en mach verklaert worden. |
|