Het getijdenboek van Geert Grote

[Litanie]

Die Letanien

Here ontferm di onser. Criste ontferm di onser³⁾ Criste hoer ons. God uader vanden hemelen ontferm di onser God sone uerloser al der werelt ontferm di onser God heilighe gheist ontferme di onser ⁺ Ghesontmaker der⁴⁾ werelt help ons God hei/lighe driuoldicheit ontferm di onser Heilighe moder gods bid voer ons. Heilighe ioncfrouwe alre ioncfrouwen bid voer ons Heilighe conincinne der hemele. B. Sancta Maria B. Sunte Michael. - B. Sunte Gabriel B. Sunte Raphael B. Alle heilighe enghele ende archanghele -

Alle hemelsche crachten -	B
Sunte^5) iohannes baptista	B
Alle heilighe patriarken ende propheten	B.
Sunte Peter	Bid
Sunte Pauwel	B
Sunte Andries^6)	B
Sunte Jacob	B
Sunte Johan^7)	B
^+ Sunte Jacob	B
Sunte Philips^8	B

3) M, B, 185 hierna nog: here ontferm di (B, 185 -arme di); M onser; in B is dit driemaal later toegevoegd, in 185 driemaal weggelaten.

+ (146^r)

4) M, B, 185 al(le) der; M werelde.

5) M Se; zo vóór alle mannelijke heiligen, vóór de vrouwelijke: Sūte.

6) M -eas, B -ees.

7) Veel later bijgevoegd euangelist; M ewangeliste, blijkbaar ook met een andere hand geschreven.

+ (146^v)

8 M. -ippus.

[p. 146]

Sunte Bartholomeus	bid
Sunte Matheus	bid
Sunte Thomas	bid
Sunte Symon	bid
Sunte Juda	bid
Sunte Mathijs^1)	bid
Sunte Barnabas^2)	bid
Sunte Lucas	bid
Sunte Marcus	bid

Alle heilighe apostelen ende ewangelisten bidt uoer ons.

Alle heilighe discipule des heren bidt uoer ons Alle heilighe onsculdighe kindere die ghedoet worden³⁾ van herodese B

Sunte Steuen^4)	B
^+ Sunte Sixtus^5)	B
Sunte Linus	bid
Sunte Clete	bid
Sunte Clemens	bid
Sunte Cornelius^6)	bid
Sunte Cypriaen	bid
Sunte Laurens^7)	bid
Sunte Vincencius	bid
Sunte Johan	bid
Sunte Pauwels^8)	bid
Sunte Cosma	bid
Sunte Damiaen^9)	bid

Sunte dyonijs mit dinen ghesellen } B Sunte maurijs¹⁰⁾ mit dinen ghesellen } B Sunte Victor mit dinen ghesellen. } B Sunte gereon mit dinen ghesellen } B

Sunte Patrokel	B
Sunte Crisogonus	bid^11)

1) M -ia, B -ias.

2) M -aba.

3) M, B om(me) xm.

4) B stephen.

+ (147^r)

5) M, B sixte.

6) B, 185 -ijs.

7) M louverens, 185 Lourens.

8) M, B, 185 pauwel.

9) In B later bijgevoegd: Se ignati. b.

10) M mauwerijs.

11) Onder aan de blz. veel later Sancte Ignattius, verw. naar S. Damiaen.

[p. 147]

^+ Sunte Fabiaen	Bid^1)
Sunte Crispijn	bid
Sunte Crispiniaen	bid
Sunte Blasius	bid
Sunte Prothasius	bid
Sunte Panthaleon	bid
Sunte Adriaen	bid
Sunte Quirijn^2)	bid
Sunte Marcellijn	bid
Sunte Cyriacus	bid
Sunte Pancracius^3)	bid
Sunte Alexander	bid
Sunte Tyburcius	bid
Sunte Thymotheus	bid
Sunte Romanus	bid
Sunte bonifacius mit dinen ghesellen^4)	bid
Sunte Vite	bid
Sunte Lambert	bid
^+ Sunte Albaen^5)	B
Sunte kiliaen mit dinen ghesellen^6).	B
Sunte Brictius	bid^7)
Sunte Cristoffer	bid
Sunte Abdoen^8)	bid
Sunte Hermes [ghesellen^9)	B
Sunte Eustachius mit dinen
Sunte Theodorus	bid
Sunte Valentijn	bid
Sunte Iorrijen^10)	bid
Alle heilighe martelare	bid
Sunte Martijn	B

+ (147^v)

1) M, B, 185 hebben hierna op een nieuwe regel: Se (Sunte) sebastiaen. ln B werd later hierbij gevoegd: S ponciaen. Verdere dgl. toevoegsels vermelden wij niet.

2) M quierijn.

3) M, B, 185 na thiburcius.

4) m.d.g. ontbr. M, B; 185 bonifaes.

+ (148^r)

5) M -anus.

6) m.d.g. ontbr. M, B, 185.

7) Deze regel ontbr. B, 185.

8) M, B, 185 -on.

9) Behoort bij de volgende regel; m.d.g. ontbr. M, B, 185.

10) gecorrigeerd; M Se ioriaen Se yuo; B Svnte Jorijs Svnte Ivo; 185 Jorijs; jvo veel later er bij geschrven.

[p. 148]

Sunte Siluester	bid
Sunte Gregorius	bid
Sunte Ambrosius	bid
Sunte Augustinus^1)	bid
Sunte Iheronimus	bid
Sunte Antonijs	bid^2)
^+ Sunte Benedictus	Bid
Sunte Bernart^3)	bid
Sunte Nycolaus	bid
Sunte Leo	bid
Sunte Paulinus	bid
Sunte Hilarius	bid
Sunte Eusebius	bid
Sunte Ysidorus	bid
Sunte Remigius	bid
Sunte Germaen	bid
Sunte Vedastus^4)	bid
Sunte Vrbaen^5)	bid
Sunte Maximinus	bid
Sunte Willibrort^6)	bid
Sunte Franciscus	bid
Sunte Dominicus	bid
Sunte Seuerijn	bid
Sunte Galle	bid
^+ Sunte Materne	Bid
Sunte Hubert	bid
Sunte Cunibert	bid
Sunte Seruaes	bid
Sunte Lebuijn^7)	bid
Sunte Ludger	bid
Sunte Odulf^8)	bid
Sunte Damaes	bid

1) M, 185 -tijn.

2) Veel later bijgeschreven: Sante luidolphus Sante ierasmus. Blijkbaar verwijzen hiernaar de kruisjes achter Theodorus en Iorrijen.

+ (148^v)

3) M barnardus.

4) M -te, B, 185 -t.

5) Voor urb. M baue. B baue.

6) Later bijgevoegd: ielys; M heeft, na wilbort, gelijs; B voegde gelijs later toe.

+ (149^r)

7) M lebewijn.

8) M. -olf.

[p. 149]

Sunte Adelbert^1)	bid
Sunte Rabboet	bid
Sunte Seuerus	bid
Sunte Arnulf	bid
Sunte Symeon	bid
Sunte Felix	bid
Sunte Ansbert	bid
Sunte Lodewich^2)	B
Alle heilighe confessoren . [dats^3) die beliers gods]	B
Alle heilighe moniken ende heremiten . b.
^+ Sancta^4) Agnes	Bid
Sancta Felicitas	bid
Sancta Perpetua	bid
Sancta Petronilla^5)	bid
Sancta Agatha .^6) b.	Sancta Lucia B
Sancta Cecilia	bid
Sancta Tecla	bid
Sancta Dorothea	bid
Sancta Appollonia	bid
Sancta Cristina	bid
Sancta Anastasia	bid
Sancta Columba^7)	bid
Sancta Margareta^8)	bid
Sancta Benedicta	bid
Sancta Scolastica^9)	bid
Sancta Walburch^10)	bid
Sancta Gheertrud^11)	bid
Sancta Maria magdalena^12) b
^+ Sancta maria van egipten	B
Sancta Helena

1) M adelbaert, B, 185 adelb(ert).

2) ontbr. B, in 185 zijn anesbert en lodewic veel later toegevoegd.

3) M, 185 dat sijn. De glosse ontbr. in B; in 185 is ze later doorgeschrapt.

+ (149^v)

4) B, 185 overal svnte, sunte.

5) M, 185 -nella.

6) M -ate, 185 -ata.

7) M -omba.

8) M -ieta.

9) In B hierna ingevoegd: Svnte barbara.

10) M -orch.

11) M -ude, B gher-.

12) M, B hierna: Sunte martha; in 185 deze in pl. v. Maria magd., die hogerop voorkomt.

+ (150^r)

[p. 150]

Sancta Afra
Sancta Vrsula^1)
Sancta Brigida
Sancta Katherina
Sancta Praxedis
Sancta Aldegont^2)
Sancta Clara
Sancta Elizabeth

Alle heilighe ioncfrouwen ende weduwen . ende al die hem hebt³⁾ ontholden in reynicheit van leuene biddet voer ons

Alle heilighen . biddet voer ons Wes ghenadich . spaer ons here Wes ghenadich . verloes ons here Vanden quaden vianden . ver-⁺loes / ons here Van allen laghen des viants . verloes ons here Van⁴⁾ allen schadeliken becoringhen verloes ons here Van enen quaden eynde ende uan den gaedoet⁵⁾ ende onuersienden doet . verloes ons here Vanden ewighen dode verloes ons here. Van der helscher pinen . verloes ons here. Van dinen toerne verloes ons here Van allen quade⁶⁾ van binnen of van buten verloes ons here Van allen quaden behaeghen ons of⁷⁾ onser goeder werke . verloes ons here. Van dunken dat wi yet / goets⁸⁾ wt ons seluen hebben . verloes ons here. Van den dat wi ons meer goedes to gheuen ende myn ⁺ quades / dan wi hebben . verloes ons here. Van den dat wi ons trecken ouer onse⁹⁾ gheliken ende¹⁰⁾ gheliken ons den hoghen . of¹¹⁾ dat wi ons enighen menschen ghelike trecken of holden in doechden . verloes ons here Van den dat wi ander lude doghet¹²⁾ ende goede werken niet so en verhoghen ende weerdighen noch so en mynnen ende breyden ende louen als wi solden . verloes ons here Van alre achtersprake yemans quaet to breyden . of yemans goet to vermynren . verloes ons here Van allen hoghen smake of hoghen wetene bouen ⁺ dan onse mate is verloes ons here Van allen houerdighen sub/tilen schine in gheestelicheit verloes ons here. Van aller hartwillicheit

1) B, 185 af(f)ra na vrsula.

2) ontbr. M, B, 185.

3) M hebben; voor ende ... ons hebben B, 185 alleen: b.

+ (150^v)

4) M Vor.

5) M, B, 185 g(h)aen dode.

6) M, B, 185 quaden.

7) B, 185 ons selues of, M ons selfs ende.

8) M yets ghoet.

+ (151^r)

9) M ons (gh-e), B onsen.

10) M, B, 185 of.

11) M, B, 185 ende.

12) M doechde, B, 185 doghede.

+ (151^v)

[p. 151]

ende onghelatenheit ons¹⁾ eyghens willen . verloes ons here Van aller gheesteliker ende wereltliker houerdien verloes ons here Van allen toerne ende toernicheiden . verloes ons here Van nide ende van hate ende bitterheiden ende alle²⁾ mismoghen op onsen euen menschen . verloes ons here Van ydelen ghebere³⁾ ende ydelen schine mit leuene ende⁴⁾ mit clederen of mit goede of mit woerden ende van allen dinghen die gheen nutte in god inbrenghen. Verloes ons here Van allen oncuysschen werken . ende / ⁺ oncuysschen gheuoelen. Verloes ons here Van allen oncuysschen sien ende oncuysschen⁵⁾ horen Verloes ons here Van aller quader ende oncuysscher of ydelre of⁶⁾ onnutter gheselscap. Verloes ons here. Van allen menschen ende van allen dinghen die ons hinderen of van trecken van dinen weghen⁷⁾ of van di. Verloes ons here Van allen onreynen ghedachten. Verloes ons here Van aller vleischeliker neyghinghe ende werltliker begheerte. Verloes ons here Van alre onreynicheit liues ende sielen . Verloes ons here Van ⁺ ghiericheit van droefheit in tijt/liken dinghen. Verloes ons here Van traecheit laeuheit ende coltheit onses herten onses willen ende onser werken . verloes ons here Van drincken van eten⁸⁾ sonder noet to voele to duerbaer toe leckerlic of to lustelike . verloes ons here Van onbedachten onnutten of schadelike⁹⁾ woerden. Verloes ons here Van onser groter duysternisse tot gode ende tot allen hemelschen dinghen. verloes ons here Van onser groter onwetenheit ende onkundicheit ons selues ende des weghes to gode in bescheydenheit. Verloes ons here Van onser groter onstedicheit¹⁰⁾ ende crancheit ⁺ onser werke onses states ende onses ghe/penses verloes ons here. Van onser onrechter meyninghen. verloes ons here. Vanden dat god niet gheeert ende niet¹¹⁾ ghelouet en wort van ons als wi solden . verloes . ons . here. Vanden dat wi al¹²⁾ onsen staet lijf ende siele ende goet ende werke ende ghepense niet en trecken ende setten puerlike ende nentlike¹³⁾ to gode ende tot siner ere. verloes ons

1) ontbr. M, B, 185.

2) M, B, 185 allen.

3) M -eren.

4) M, B of; ontbr. 185, evenzo de 2 volgende of's.

+ (152r)

5) ontbr. M.

6) M, B, 185 ende; 't vorige of ontbr. 185.

7) M, 185 weghe.

+ (152^v)

8) M, B, 185 V. eten v. drin(c)ken.

9) l. -ken (M, B, 185).

10) M onsta-.

+ (153^r)

11) ontbr. M, B, 185.

12) ontbr. B, 185.

13) M enichlic (wellicht gecorrigeerd), B, 185 eyntlike.

[p. 152]

here Van onser groter versumenisse ende ontbliuen in allen desen. verloes ons here Van al¹⁾ onsen groten sunden. Verloes ons here Bi den dattu gheboetscapt wordes marien ende mensche wordes . verloes ons here Bi den dattu to²⁾ quamest ende gheboren wordes . ver-⁺loes ons here Bi dijnre / dope ende dijnre vasten . verloes ons here Biden heilighen cruce ende dijnre pine. Verloes ons here Bi dinen dode ende dattu begrauen wordes . verloes ons here Bi dijnre heiligher opuerstandnisse . ende verclaerde³⁾ eerlike³⁾ hemelscher vaert . verloes ons here Bi den troestere den heilighen gheist verloes ons here Bi verdienste alle dijnre heilighen . verloes ons . here. In den daghe des gherichtes. verloes ons here. Wi sondere . wi bidden di hoer ons Wi bidden di dattu ons inwendighen ende wtwendighen vrede gheues hoer ons Wi bidden di dattu ons gheues ⁺ gherechte biechte . waren rou/we ende verghifnisse ende aflaet van al onsen sunden hoer ons. Wi bidden di dattu alle kerstene lude die du heuest uerloest mit dinen heilighen blode willest toe di keren⁴⁾ ende in dinen dienste hoeden⁵⁾ ende bewaren . hoer ons - Wi bidden di dattu ons willest gheuen leuen in tijt ende in ewicheiden ende ghesontheit in⁶⁾ siele ende in⁶⁾ liue nae onsen behoeue⁷⁾ ende tot diner eren hoer ons Wi bidden di dattu ons dinen dienres in dinen dienste wilst minnentlike beholden ende ontholden hoer ons Wi bidden di dattu den staet der heiligher kerken in allen ⁺ dinen dienste meren wilst in heilichey/den ende in ghetale . ende dattu den pawes . keyser bisscopen⁸⁾) priesters ende al macht⁹⁾ gheestlic ende werltlic ende alle wijsheit ende alle die di dienen . al begheuene lude man ende wijf . ende die ghehele kerstenheit behoeden willest¹⁰⁾ vander viande stricke ende verloesen van allen quaden¹¹⁾ . hoer ons - Wi bidden di dattu alle die ghene¹²⁾ die ons goet doen ende hebben ghedaen weerdich wils wesen te gheuen dat ewighe leuen . hoer ons. Dattu den sieken gheistlic ende lijflic ghesontheit wilst gheuen als sies behouen tot hore salicheit wi bidden di hoer ons Dattu ⁺ die gheistlic ende lijflic gheuanghen sijn wilst uerlosen ./ wi bidden

1) ontbr. M, B, 185.

2) ontbr. B.

+ (153^v)

3) M, B, 185 -er.

3) M, B, 185 -er.

+ (154^r)

4) M bekeren.

5) B behoeden, 185 behueden.

6) M, B, 185 an; ende ontbr. B.

6) M, B, 185 an; ende ontbr. B.

7) M, B, 185 beho(e)uen.

+ (154^v)

8) B, 185 biscop(e) ende.

9) M alle machte; alle ook B, 185.

10) B, 185 wilst(e) behoeden(ue).

11) B quade.

12) B, 185 d(i)en ghenen; M al, B allen.

+ (155^r)

[p. 153]

di hoer ons Dattu alle bedroefde herte wils na horen behoue¹⁾ tot dijnre ere troesten²⁾ . wi bidden di . hoer . ons. Dattu ons wils leyden totten ewighen leuen . wi bidden di . hoer . ons. Dattu al ghelouighe sielen ende al mijnre vrende ende die mi goet ghedaen hebt³⁾ . ende al die in diner minnen ghestoruen sijn wils uerlosen wt pine des vegheuuers ende gheuen dat ewighe leuen . wi bidden di hoer ons Dattu wils weerdich wesen ons te horen . wi bidden . di . hoer . ons. Soen gods wi bidden di . hoer . ons. Lam gods die afnemes die sunden der werelt . spaer ons here⁴⁾. Lam godes die afnemes die sunden der werelt . verloes ons here Lam godes die / ⁺ afnemes⁵⁾ die sunden der werelt . gif ons vrede. Criste hoer ons. Here ontferm di onser Criste ontferm di onser Here ontferm di onser.⁶⁾ Pater noster. Vader onse. Ende en inleit ons niet in becoringhe Mer uerloes ons van quade Amen. Here uerhoer mijn ghebet . ende mijn roepen come to di.

1) M, B, 185 beho(e)uen.

2) M, B, 185 (willest M) tr. ende verbliden.

3) M, B, 185 hebben.

4) ontbr. M, 185; in B later toegevoegd.

+ (155^v)

5) M -names.

6) onser ontbr. 3 maal 185; in B 3 maal veel later toegevoegd.

Collecte.

Wy bidden di here uerhore bede⁷⁾ der innigher menschen lide mitten sunden der ghener die di belien ende bijchten . op dattu goedertieren ons gheues verghifnis ende⁸⁾ vrede Bi onsen heren ihesum cristum Amen.

7) 185 die bede.

8) M, B, 185 te (toe) g(h)ader ende.

Collecte

⁺Ontberme⁹⁾ di onser ontberme⁹⁾ di onser barmeliker¹⁰⁾ men/schen du barmelstichste¹¹⁾ heilighe¹²⁾ driuoldicheit . ende uerghif ons alinghe al onse uersumenisse ende sunden die wi ghedaen hebben voer dijn aenghesichte ende voer dine enghele . vermits verdienste ende inropen ende bede alre heylighen die wi eren of¹³⁾ daer wi hoecheit¹⁴⁾ of feest van¹⁵⁾ holden in der kerken . ende die wi hoer namen nv¹⁶⁾

+ (156^r)

9) B 2 maal ontbarme, M ontfarme, ontferm, 185 ontf(ar)me.

9) B 2 maal ontbarme, M ontfarme, ontferm, 185 ontf(ar)me.

10) ontfermherteliker.

11) M ontfermhertighe, B, 185 barmhertighe (185 b'm-).

12) ontbr. 185; in B veel later toegevoegd.

13) M ende.

14) l. hoechtijt (M, B, 185).

15) M of.

16) ontbr. B.

[p. 154]

ghenoemt hebben. Goedertieren driuoldicheit uerloes ons nv¹⁾ ende onse olderen mit al onsen broederen . ende susteren . ende allen gheminden van allen quaden²⁾ gheleden . teghenwordich . ende to ⁺ comende. Verloes ons van den dode ten leuen . van duyster/nisse ten lichte . vander hellen ten hemelen³⁾ . van quaden⁴⁾ ten goeden⁴⁾. van onwetenheit to wetenheit van al onsen sunden tot waren⁵⁾ berouwenisse . van al onsen laster tot uolcomenen⁶⁾ dogheden van allen laghen des viandes totter hemelscher medicinen ende tot diner gotliker bescherminghen . vermits aen ende inroepen dines driuoldighen names vader ende⁷⁾ soen ende heilighe gheist . want wie oetmodelike ende ghetruwelike dinen name inropet hi sal ghesont werden. Daer omme so bidde wi . ende eysschen di oetmodelike ⁺ ende ghetrouwelike dattu deleghest ende verghetes al onser / sunden . vermits bede ende verdienste alre heilighen dat⁸⁾ ons to hulpe comen die enghelen archanghelen ende princen ende⁹⁾ moghentheiden crachten ende alle¹⁰⁾ heerlicheiden . die tronen . cherubin ende seraphin . die patriarken profeten ende apostelen . die mertelaren confessoren ende ioncfrouwen . die heilighe bisscopen ende¹¹⁾ priesters ende heilighe dyacone ende alle die in der kerken of in enicheit of¹²⁾ erghen anders¹³⁾ gode minnen ende al die in cristo liden . ende alle heilighe wisen ende berouwende¹⁴⁾ menschen ende alle heilighen bidden¹⁵⁾ uoer ons dat wi moten vercrighen een ewich leuen Bi / ⁺ onsen heren ihesum cristum in¹⁶⁾ den¹⁶⁾ hemelen¹⁶⁾ die mitten vader ende den¹⁷⁾ heilighen gheist leuet ende regniert van¹⁸⁾ ewicheiden¹⁸⁾ in ewicheiden Amen

[Later, waarschijnlijk in de 16^de eeuw, is een stukje bijgeschreven, beginnend: die dese vier punten aen hem heeft die machs te vreden staen, - niets met het getijdenboek te maken hebbend.]

1) ontbr. B, 185.

2) B quade.

+ (150^v)

3) M hemele.

4) B, 185 -de 2 maal.

4) B, 185 -de 2 maal.

5) M, B, 185 -waerre.

6) M, B, 185 -men.

7) ontbr. M, B, 185.

+ (157^r)

8) M, B, 185 Ende (ende) dat.

9) M, B, 185 die in pl. v. ende.

10) ontbr. M, B, 185.

11) ontbr. M, B, 185; M heilige.

12) ontbr. B.

13) B, 185 anders ierghen.

14) M -den

15) M biddet.

+ (157^v)

16) ontbr. B.

16) ontbr. B.

16) ontbr. B.

17) B mitten.

18) M in ewicheit.

18) M in ewicheit.