Het getijdenboek van Geert Grote

[p. 155]

[Vigilie]

(H: Een voerreden vander vigilie -)

⁺Hier beghint die vigilie in duytsche die gheordeniert is to helpene den ghenen die van hene gheuaren sijn in der vrienscap gods int vegheuuer . ende sunderlinghe oec to hulpe der leuender¹⁾ die si lesen . op dat hem inghedruct werde²⁾ die wisse to comende dinghen ende om dat si ghelouen hopen ende minen³⁾ die dinghe in der glorien . ende hem daer to bereyden naken⁴⁾ ende pinen al die ⁺ wile dat haer daghe lopen / Ende op datsi vresen anxten gruwelen ende beuen uoer die menichuoldighe pine anxt ende onsalicheit⁵⁾ die den bosen to comende sijn ende daer om to arbeyden al hoer leuen dat hier vterlike cort is om die⁶⁾ to ontgaen. Ende so een mensche dese dinghe beyde goet in mynnen ende quaet in anxt bet aensien kan ende⁷⁾ kennen ende denken soe hi bet bidden kan ende meer begheert ende meer mynt to bidden voer die ghene die int veghevuer sijn om hoer corte verloesinghe⁸⁾ ende sunderlinghe om to vermeren die ere gods ende to veruullene dat toe comende ⁺ rike aller ghemynder daer⁹⁾ in regnieren sal ende si in / hem ewelike. Aldus helpet dat bidden der leuender¹⁰⁾ den doden ende¹¹⁾ bidden voer die doden¹²⁾ helpet den leuendighen¹³⁾ bereyden ten dode Want also schien¹⁴⁾ die mirakele ende openbaringhe wan¹⁵⁾ een mensche steerft dicwile meer om der leuender¹⁶⁾ wille dan om der doden wille het si in goeden ofte in quaden manieren. Ende sunderlinghe soe salmen dese salme trecken altoes naden sinne der antiffen¹⁷⁾ ende den sin der antiffen sal men sunderlinghe in den salmen merken in desen tiden¹⁸⁾ ende in allen tiden¹⁸⁾ . daer bi ist goet dat men beide voer ende nae spreke ende scriue die antiffen.

+ (158^r)

1) M, 779 leuendegher (-igher), L, 185 (helpen) den leuendighen, B, 106 den leuenden.

2) l. werden (M, L, H, B, 779, 185).

3) l. minnen (M, L enz.).

4) M toe te (ook 185) bereidene (-ene ook H) genaken.

+ (158^v)

5) M -heiden.

6) M, H die pinen, 185, 779 die pine.

7) ontbr. M, 185.

8) verlosenisse L, H, B, 106.

+ (159^r)

9) add. god (M, L, H, B enz.).

10) 185 leuendigher.

11) M, 185 voegen in: to(e), H, 106 dat.

12) M, 185 voegen in: dat.

13) M leuenden.

14) 106, 779 ghesc(h)ien.

15) M, 185 als, 106 want.

16) H leuendigher, 779 -ighen.

17) M, L, H, B, 779 -enen; de 2^de en 3^de keer H evenzo, L -ene, B, 779 -enen, -ene, M -fnen.

18) M, 185 ghetide, gh-en.

18) M, 185 ghetide, gh-en.

[p. 156]

Hier beghint Die Vigilie -

⁺Bidde wi voer die ghelouige doden. Here ghif hem die ewighe ruste ende dat ewighe licht moet hem lichten¹⁾.

+ (159^v)

1) Hier ... lichten ontbr. M, B, 185.

Inuitatorium

Mi hebben ombeuanghen die suchten des dodes . die pijnlike²⁾ seer der hellen hebben mi ombeuanghen

2) M, 185 dro(e)ueghe (-ighe).

Venite exultemus

Comet laet ons³⁾ seer verurouwen den⁴⁾ heren laet ons iubilieren gode onsen heilgheuer sijn aenghesichte laet ons te voren begripen mit beliene ende laet ons mit salmen (Glosse in M: Dat is mit loue sanghe) to hem uolhertelike bliscap hebben⁵⁾ Mi hebben ombeuanghen die suchten des dodes die pijnlike⁶⁾ seer der hellen ⁺ hebben mi ombeuan/ghen Want god is groet heer ende groet coninc op alle die ghene die gotlic sijn . want die here en verdrijft niet sijn uolc . want in sine hande⁷⁾ sijn alle eynde van eertriken⁸⁾ . ende hoecheit der berghe siet hi. Die pijnlike⁹⁾ seer der hellen hebben mi ombeuanghen Want sine is dat meere ende dat heeft hi ghemaect ende dat droghe¹⁰⁾ lant heeft hi gheuest comet laet ons hem aenbeden ende laet ons voer gode nederuallen . laet ons screyen voer den here die ons ghemaect heeft . want hi is onse here ende onse god ende wi sin sijn uolc ende schape sijnre weyden. Mi hebben ombe-⁺uan/ghen die suchten des dodes die pijnlike seer der hellen hebben mi om beuanghen Of ghi huden hoert sine stemme uerhardet niet iv herten¹¹⁾ ghelike dat iv vadere mi vertoerden¹²⁾ in den daghe der becoringhe in der woestynen daer mi uwe vadere becoerden ende proueden ende saghen mine werke. Die pijnlike seer der hellen hebben mi ombeuanghen Viertich iaer was ic naest desen gheslechte ende sprac altoes dese dwaelen in der¹³⁾ herten ende sie en bekenden niet mine weghe ende ic swoer hem in minen toerne dat si niet

3) M ons. ons.

4) M, B, 185 ten.

5) M h. uolh. bl.

6) 185 drouighe.

+ (160^r)

7) B siner hant, 185 sinen handen.

8) l. -rike (B, 185; M -rijck).

9) 185 drouighe; evenzo enige malen verderop.

10) M drughe.

+ (160^v)

11) M herte.

12) l. -rnden (M, B, 185).

13) M, B den.

[p. 157]

en solden gaen in mijn ruste. Mi hebben ombeuanghen die suchten ⁺ des do/des . die pijnlike seer der hellen hebben mi ombeuanghen Here gif hem die ewighe ruste . ende dat ewighe licht moet hem lichten¹⁾. Die pijnlike seer der hellen hebben mi ombeuanghen. Mi hebben ombeuanghen die suchten des dodes . die pijnlike seer der hellen hebben mi ombeuanghen. -

+ (161^r)

1) M, B, 185 luchten.

Antiffen.

Ic sal den heren behaghen inden lande der leuender²⁾.

2) B leuendegher.

Salm Dilexi.

Ic minde want die here sal uerhoren die stemme mijns ghehedes Want hi to mi neyghede³⁾ sijn oere . ende in minen daghen sal ic inroepen Mi hebben ombeuanghen die pijnlike seer des dodes ende ⁺ die anxte der hellen / vonden mi Ic vant bedruckenisse ende we . ende den name des heren inriep ic O here uerlose mine siele ontfarmich ende gherechtich heer ende onse god ontfermet⁴⁾ Die here behoedet die cleynen . ic bin ghenedert ende hi uerlosede mi To kier di mine siele in dine ruste . want die here heeft di⁵⁾ guetlic ghedaen Want hi wttreckede⁶⁾ mine siele vanden dode . mine oghen van den tranen . mine uoete van den ualle Ic sal behaghen den heren⁷⁾ inden lande der leuender Here ghif hem die ewighe ruste . ende dat ewighe licht moet hem lichten⁸⁾

3) M neyghe.

+ (161^v)

4) M -rmic.

5) M mi.

6) 185 wtruckede.

7) M, 185 d.h.b.

8) M, B, 185 luchten.

Antiffen

⁺Ic sal den heren behaghen inden / lande der leuender

+ (162^r)

Antiffen

Och mi want mine ellendighe wanderinghe is verlenghet

Salm.

Totten heren riep ic als ic bedroeft was ende hi uerhoerde mi Here uerlose mine siele van quaden lippen ende uander ualscher tonghen Wat sal men di gheuen of wat mach men di voersetten weder die ualsche tonghen Scharpe pile des machtighen mit uer-

[p. 158]

deuende¹⁾ colen (De glosse naar M 226^v [vgl. blz. 50]: Scherpe pile . dat sin leere ende worde der heilighen . verderuende kolen . dat sin exempele der heter bernender heilighen . die toe uoren crancke of sundeghe menschen waren. Dese mach men setten teghen die walschen tonghen int /227^r/ herte) Och mi want mine ellendighe wanderinghe is uerlenghet ic hebbe ghewoent mit den die in cedars tabernakel woenden . mine siele was alte sere wonende in ellende (De glosse naar M 227^r [vgl. blz. 50]: In Cedars tabernakele heten wonen die bosen . die in duusternisse wanderen. Want cedar is also ueel als dusternisse . Ende cedar was abrahams soons sone uan ysmahel die uan den bosen sade was . ende weder ysaac . dat is weder ⁺ xm.) Mitten die den vrede haetten was/ic vredesom . wanneer ic hem²⁾ sprac soe aenuochten sie mi te vergheues Here ghif hem die ewighe ruste . ende dat ewighe licht moet hem lichten³⁾

1) l. -ruenden (M, B).

+ (162^v)

2) M voegt in: toe.

3) M, 185 luchten.

Antiffen

Och mi want mine ellendighe wanderinghe is verlenghet.

Antiffen

Die here behoet di van allen quade⁴⁾ die here moet behoeden dine siele

4) 185 quaden.

Salm Leuaui.

In den berghen heb ic uerheffet mine oghen . daer mi hulpe van comen sal. (De glosse naar M [zie blz. 50]: Berghen dat sin heilighen . ende enghelen) Mine hulpe comet van den here die ghemaket heuet hemel ende eerde Hie en sal niet gheuen dinen voet in beweghinghe . noch hem en sal niet vaken die di behoet Nu sie ⁺ hem en sal niet vaken noch slapen die / israhel behoet Die here behoet di die here is dine bescherminghe op dine rechterhant Di en sal die sonne nie bernen des daghes noch die mane des nachtes Die here behoet di van allen quade⁵⁾ die here moet behoeden dine siele Die here behoet⁶⁾ dinen inganc ende dinen wtganc van nu hent⁷⁾ in ewicheit Here ghif hem die ewighe ruste ende dat ewighe licht moet hem lichten

+ (163^r)

5) 185 quaden.

6) M, 185 behuede.

7) M tot.

[p. 159]

Antiffen

Die here behoet di van allen quade¹⁾ die here moet behoeden dine siele

1) 185 quaden.

Antiffen.

Oftu die boesheit uerholdes here o here wie sal dat liden moghen

Salm. De profundis

⁺O²⁾ here van den diepen heb ic gheropen to / di . o here uerhore mine stemme Dine oren moeten to horen in die stemme mijns biddens. Oftu die boesheit uerholdes here o here wie sal dat liden moghen Want bi di is ghenadicheit ende om dine ewe verbeyde ic di here In sinen woerde³⁾ heeft mine siele verdraghen mijn siele hoepte in den here Vander mettentijt wachte hent der nacht hoepte israhel in den here. Want bi den here is barmherticheit ende bi hem is oueruolle uerlosinghe Ende hi sal israhel verlosen van al sijnre boesheit. Here ghif hem die ewighe ruste . ende dat ewighe licht moet hem lichten⁴⁾

+ (163^v)

2) ontbr. M.

3) M, 185 wo(e)rden.

4) M luchten.

Antiffen

⁺Oftu die boesheit uerholdes here o here wie sal / dat liden moghen

+ (164^r)

Antiffen.

Die werke dijnre hande en versmae niet.

Salm.

Ic sal di belien here in al minen herten wanttu heues ghehoert⁵⁾ die woerde mijns mondes (de glosse naar L 257^v: Want in /258^r/ dien dat god enen mensche inwendichliken ghenaket ende hoert sine inwendighe woerde siins inwendighen mondes daer van ende daer om wort een mensche in sinen herten beliende den here ende louende) In der tieghenwoerdicheit der enghelen sal ic di singhen . ic sal anebeden to dinen heilighen tempel . ende sal belien dinen heilighen namen Op dine ontfarmherticheit⁶⁾ ende dine waerheit .

5) M, 185 uerhoort (oe).

6) M ontfermicheit.

[p. 160]

wanttu ghegroet heues bouen alle namen dinen¹⁾ heilighen. (De glosse naar M 230^r: Bermherticheit ende warheit . sin alle die weghe /230_v/ godes sprect een ander salme . in ontfermicheit maket god sine ghemynden uan den sunders. Ende in der warheit so ueruollet hie al dat hie hem louet . ende uerclaert si menichuoldelic. Ende mit desen seluen weghen ghae wi weder tot gode ende belijen hem . ende andraghen al onse ghoet ende onse verdienst . ende dat wi ontfermen conen . of der warheit leuen . of kennen . of spreken conen dat belijen wi . ende andraghen²⁾ der waerheit ende der bermhertichet godes. In den dat hie sinen heilighen dat is xm . uerhoghet heuet bouen /231^r/ alle namen in hemel in eerde oft in die³⁾ helle. Wante in xo is uolheit alre bermherticheit⁴⁾ ende waerheit) In welken daghe dat⁵⁾ ic di inrope so uerhore mi du salst vermenichuoldighen die doghet in mijnre sielen Di belien here ⁺ al die coninghe der eerden . want / sie hebben ghehoert die woerde dijns mondes. (De glosse naar M 231^r: Beide werlike ende gheestlike coninge⁶⁾ . mer sonderlinge die ghestlike coninge . die in hem . den vyant der werlt . ende des vleys⁷⁾ uerwonnen hebben) Ende solen singhen in den weghen des heren . want groet is die glorie des heren. Want die here is hoghe ende siet an die nederen . ende die hoghen kent hi van veers (De glosse naar M 231^v: Die weghe . dat sin bermherticheit ende waerheit In deen⁸⁾ weghen solen si singhen ende smaken grootheit der glorien gods ende dat die heer hoghe is ende dat hie hem kiert ten nederen ende ten⁹⁾ oetmodighen . ende uan dien die¹⁰⁾ hooch willen wesen is hie ueer . ende kent se uan ueerst¹¹⁾) Ist dat ic wandere in midden¹²⁾ der bedruckenisse du salst mi leuendich maken ende bouen den toern mijnre viande wt reckedestu¹³⁾ dine hant . ende dine rechterhant maket mi beholden Die here salt uerghelden voer mi . here dine ontfarmicheit in ewicheit en versmae niet die werke dijnre hande Here ghif hem die ewighe ruste ende dat ewighe licht moet hem lichten.¹⁴⁾

1) M dine.

2) L a. wi.

3) ontbr. L.

4) L ontfarmicheit.

5) ontbr. M.

+ (164^v)

6) L. w.c.e. gheestelijke.

7) L die werelt ende dat vleysche.

8) L Ende inden.

9) L totten.

10) ontbr. L.

11) L veers.

12) M in mits, 185 int mids.

13) B wt reked., 185 wtruck.

14) De afwijkende leestekens van M (schrijver 3) verving ik door punten; zo ook op enige andere pagina's.

[p. 161]

⁺Antiffen

Die werke dijnre hande en versmae niet

+ (165^r)

Antiffen

God dijnre goedertierenheit bidde wi dattu weerdighen willest toe gheuene hem¹⁾ lichte ende rustelike woninghe.

1) M uerwerdeghen wilste hem toe gheuen (evenzo 185, -weerdi-, wilt, gh-ne verlichte).

Onser vrouwen sanc -

Mine siele grotet²⁾ den heren Ende mijn gheist heeft sich hoghe verurouwet in god minen heyl. Want hi heuet anghesien die oetmoedicheit sijnre deernen . siet daer van solen mi selich heiten alle ghebuerten Want hie heuet mi groete dinghe ghedaen . die machtich is ende sijn heilyghe name Ende sijn barmherticheit is van gheslechte ⁺ tot ghe/slechten den die hem ontsien. Hie heuet macht ghedaen in sinen arme . hi heuet verstroyet die houerdighen van ghedancke³⁾ sijns herten Hi heuet afghesat die machtighen van den stoel ende hi⁴⁾ heuet ghehoghet die oetmoedighen Die hongherighen heuet hi veruullet⁵⁾ mit goeden ende die rijken lyet hi ydel Hie heuet ontfanghen israhel sijn kint hem ghedachte sijnre barmherticheit Alse hi ghesproken heeft tot onsen vaderen⁶⁾ . abraham ende sinen gheslechte van beghinne Here ghif hem die ewighe ruste ende dat ewighe licht moet hem lichten⁷⁾

2) M grote, 185 maect groet, B groet.

+ (165^v)

3) M, 185 -ancken.

4) ontbr. M.

5) M gheuollet.

6) M uader.

7) M luchten.

Antiffen.

⁺God diner / goedertierenheit bidde wi dattu weerdighen willest toe gheuene hem⁸⁾ licht ende rustelike woninghe

+ (166^r)

8) M, 185 verwe(e)rdeghen (-ighen) wilst(e) hem to(e) gheuene; dan 185 verlichte.

Die eerste nocturne.

Antiffen

Here mijn god minen wech wise toe rechte in dinen aenghesichte.

[p. 162]

Salm -

Here mit dinen oren vernym mine woerde . ende binnen verstae minen roep Denke in die stemme mijns ghebedes mijn coninc ende mijn god Want to di here sal ic beden¹⁾ ende vroe morghens salstu uerhoren mine stemme Vroe morghens sal ic an di staen ende sal sien . wanttu en bist niet die god die die boesheit wil. Noch ⁺ die bose en sal niet bi di wonen noch / die ongherechten en solen²⁾ niet bliuen uoer dinen oghen Du heues ghehaetet alle die boesheit werken ende du salst verliesen alle die loghene spreken Den³⁾ man der blode ende den droghenachtighen sal die here mit mismoghene vlien . mer ic in die menichuoldicheit dijnre ontfarmicheit (Glosse naar M 234^v: Man der blode . dat is de manslachteghe man. Of die al na den blode ende vleysche leuet ende werket) Ic sal ingaen in dijn huys ende sal anebeden to dinen heilighen tempel in diner vrese Here leyd mi voert in diner rechteruerdicheit⁴⁾ om mine viande ende wise toe rechte in dinen aensichte minen wech Want in horen monde en is die waerheit niet oer herte is ydel (Glosse ⁺ naar M: dat is der vyande monde) Hoer kele is een open / graf sie wrachten bedriechlike⁵⁾ mit horen tonghen . god oerdele sie (De glosse naar M 235^r [ontbr. L; wel in 778]: Dat ordel . ende of uallen en sal men niet spreken mit begherren mer als toecomende denken) Sie moten van vallen⁶⁾ van horen ghedachten nae der menichuoldicheit hoers afkierens van di soe verdrijf sie want sie di here vertoernden. Ende alle die hopen⁷⁾ in di⁸⁾ solen uerbliden in ewicheiden . sie solen hoghe uervrouwen ende du salst wonen in hem Ende grote glorie solen in di hebben alle die dinen name minnen . want du salst ghebenedien den gherechten Here du heues ons ghecroent als mit enen schilde dijns goeden willen . Here ⁺ ghif hem die ewighe ruste . ende dat ewighe licht moet / hem lichten

1) 185 bidden.

+ (166^v)

2) M. -chte en sal.

3) B Een.

4) l. rechtu. (B, 185); M gherechtichet.

+ (167^r)

5) M -ieghenlic, 185 -ieghentliken.

6) 185 af uallen.

7) M hoopten.

8) M di die.

+ (167^v)

Antiffen

Here mijn god minen wech wise to rechte in dinen aenghesichte

[p. 163]

Antiffen

Kier di omme here ende wttrecke mine siele . want hie en is in dode niet die diner ghedenken sal

Salm. Domine

Here in diner verbolghenheit en straffe mi niet ende in dinen toerne en berespe mi niet. Ontfarme di mijnre here want ic cranc bin . make mi ghesont want alle mine ghebeente sijn mede ghestuert Ende mine siele is alte seer ghestuert . mer du here wo¹⁾ langhe Kier di omme here ende trecke wt mine siele make mi ghesont ⁺ omme dine barm/herticheit Want ten²⁾ is in den dode niet die dijnre ghedenken sal ende wie sal in der hellen dijnre belien Ic hebbe ghearbeit in minen suchten ic sal mijn bedde wasschen op elke nachte mit minen tranen ic sal beghieten³⁾ mijn ghespreyde bedde Mijn oghe is van verbolghenheit seer ghestuert . ic bin ueroldet onder al minen vianden Gaet alle van mi⁴⁾ die boesheit werken want die here heuet verhoert die stemme mijns screyens Die here heuet verhoert mine bede . hie heuet mijn ghebet ontfanghen Alle mine ⁺ viande moeten hem schamen . ende vele seer / weerden ghestuert . si moten omghekiert werden⁵⁾ ende schamen hem⁶⁾ seer snellike Here ghif hem die ewighe ruste ende dat ewighe licht moet hem lichten⁷⁾.

1) M, B, 185 hoe.

+ (168^r)

2) M, B, 185 hi(r) en.

3) B doerghieten.

4) B, 185 van mi alle.

+ (168^v)

5) M werden omme gh-d werden.

6) ontbr. M.

7) M luchten.

Antiffen.

Kier di omme here ende wttrecke mine siele . want hi en is in den dode niet die diner ghedenken sal

Antiffen.

Op dat hi sulc stont als een lewe niet en gripe mine siele als hie niet en is die sie uerlose noch beholde.

Salm. Domine deus.

Here mijn god in di heb ic ghehopet beholt mi van alle den die mi ueruolghen ende uerlose mi . Op dat hi sulc stont als een lewe

[p. 164]

⁺ niet en gripe mine siele . / als hi niet en is die sie¹⁾ uerlose noch²⁾ beholde Here mijn god is³⁾ dat ic dit hebbe ghedaen . is³⁾ dat⁴⁾ boesheit is in minen handen Heb ic⁵⁾ weder ghegolden den die mi quaet weder doen so sal ic to rechte van vallen ydel van minen vianden (De glosse naar L 265^r [zie Moll 55]: Dese salme is zwaer ic wils w wat beduden daer hi seghet heb ic oen dat weder ghegolden die mi quaet weder doen dat is te uerstaen heb ic hem weder quaet ghedaen die mi voer guet quaet hebben ghedaen so van ualle ic billichliken⁶⁾ ydel dats onmachtich ende uerwonnen van mynen vianden Dit en spreket die salme niet zwerende ende vlokende hem /265^v/ seluen Want onder vele manieren van zweren so is zweren mit vloken hem seluen dat zwaerste zweren als of een mensche sprake heb ic dat ghedaen so mote mi lede ghescien Mer ic spreke hier wat den uollencomen mensche dunket in dien dat hi hem seluen richtet wat hem na sinen duncken toe rechte comen solde en volghede hi xm niet na inder volcomenheit dat hi niet allene die hem quaet⁷⁾ daden weder guet en dade Mer oec die hem quaet daden nadien dat hi hem goet ende gonst ghedaen hadde of hi dien /266/^r quaet weder ghedaen heuet so tughet hi ende duncket hem dat hi te recht van vel ydel van sinen vianden) Soe veruolghe die viant mine siele ende begripe ende to trede mijn leuen in die eerde ende voertmake⁸⁾ mine glorie to ghestubbe. (de glosse naar L 266^r [zie Moll 55 v.]: Siin leuen dat is nader naturen der redeliker zielen inden beelde godes ende bouen die natuer dat gheestlike leuen . dat wort inde eerde ghetreden dat is dat die gheliicheit vergheet des beeldes⁹⁾ ende wort beestlic in eertschen guede ende vleyschelic sonder gheestlic ende waer /266^v/ leuen dan wort die glorie die een mensche heuet inder ghelikenisse godes te puluer Ende anders oec als sinte pauwel seghet Onse glorie is dat tuuch onser consciencien . dat wort to stubbe wan wi onse bliscap setten in dat lof ende in ander lude mont dat wi alleen in ons seluen prueuen ende hebben solden tusschen gode ende ons)

+ (169^r)

1) M mi.

2) M uerlossede ofte; of(te) ook 106, 779.

3) M, L ist.

3) M, L ist.

4) L, B, 106 dat die.

5) M, H, 185 voegen hem in; in B later toegevoegd.

6) Evenzo 778 (-ke).

7) l. guet (M ghoet, 778).

8) Evenzo L; M, 185, 106, H, Fulda vermake.

9) Dezelfde volgorde in 778.

[p. 165]

Stant op here in dinen toerne¹⁾ ende uerhoghe di in den eynden mijnre viande Ende stant op here mijn god in dat ghebod dattu gheboden heuest ende die vergaderinghe der volke solen di om ⁺ staen. Ende om dese soe gae we/der int hoghe die²⁾ rechtet die uolke (De glosse naar L 267^r [zie Moll 56]: Quade lude ende quade werken binnen ons . ende buten ons³⁾ sonderlinghen die quaden begheerten dat sin besittinghe des viants inder werelt of binnen ons Ende die eynden deser besittinghe ende der viande dat is dat vterste ende dat meste dat die viant in ons ende inder werelt heuet Ende dese vterste siin die openbaerste of die meesten sunden of sunders vander werelt Dat siin eynde der viande inder werelt: /267^v/ In desen eynde der viande begheert dauid dat hem god verhoghe bouen die viande ende dat hi daer om op stae wt der heymelicheit ende onbecantheit siinre gotheit ende voert come ende verschine als een mensche ons menschen ende lere ons ende sterue om onsen willen ende wreke also op die viande mit toerne ende verhoghen hem op die eynden onser vianden Ende daer om spreket hi anderwerf dat hi op stae inden ghebode dathi gheboden heuet mit woerden mit leuen ende mit steruen dat is oetmoedighe nederheit dat is dat ghebod als die heyli/268^r/ghen spreken in welken hi hem ouergaf hent ten dode des crucen daer hi van opuerstont ende daer na in al die werelt so stont die uergaderinghe der lude om oen die ene mit mynnen ende die ander mit hate ende mit ueruolghen ende om die uergaderinghe sal hi gaen int hoghe dats ten⁴⁾ hemel varen ende sal neder comen als een richter ende een here ende⁵⁾ ordelen dat uolc Also spraken die engeghelen⁶⁾ dat hi op uoer dat hi so weder comen solde) Richte mi here na diner rechtuerdicheit ende na miner onnoselheit bouen mi (De glosse naar L 268^v [zie Moll 56]: Dat hi begheert ghericht te wesen na siinre rechtueerdicheit ende onnoselheit bouen hem dat is of hi segghen wolde die rechtueerdicheit ende onnoselheit en⁷⁾ is niet van mi mer bouen mi van gode) Die boesheit der sundare die⁸⁾ volwasse ende

1) M, 106 toernen.

+ (169^v)

2) l. die here (M, L, enz.; M onjuist richte en wolke).

3) Evenzo 778.

4) Evenzo 778.

5) ontbr. 778.

6) l. enghelen (M, 778).

7) Onjuist e geschreven.

8) ontbr. M, 106, Fulda.

[p. 166]

du god du salst te rechte wisen den rechtuerdighen die onderuindest die herten ende die¹⁾ nieren Mine rechtuerdighe hulpe is van den here die beholdet die gherechten²⁾ van herten (De glosse naar L 268^v [zie Moll 57]: Ghi en sult niet begheren dat uolwassen der boesheit Mer du salste dencken ende weten dat /269^r/ god die uerbeydet den bosen op dat hi sich bekere also langhe hent sine boesheyden na godes verhenghenisse uolwassen siin so sleet hi se dan als si des niet en waent³⁾ Ende dic wiil seer haesteliken Mer die rechtuerdighen sal hi te rechte wisen die onderviint van binnen die herten ende die meninghen ende ghedachten ende die nieren dat siin die ghelusten⁴⁾ ende dien hi viint gherecht van herten des hulpe is van gode van rechte ende den beholt god) God is een recht⁵⁾ richter starc ende lidende . sal hie hem op alle sunderlinghe daghe toernen (De glosse naar L 269^v [zie Moll 57]: Sal hi hem op elke sonderlinghe daghe toernen dat is of hi segghen wolde neen niet hi en sal hem niet toernen noch wreken bi sonderlinghe op elliken dach of wreken op elke tiit altoes als die bosen quaet doen mer hi wacht liefliken ende lancmoedeliken sonder open wrake ende laet den sunder dicwiil na sinen willen gaen ende regnieren mer dien⁶⁾ verst gheuet hem god om dat hi hem bekeren moghe Ende op dat hi die guetheit godes op hem sie die so liefliken alle die onnere⁷⁾ lidet die hi gode doet mit /270^r/ sinen afkeren van gode tot uergancliken dinghen Ende dese mensche sal weten dat god die nv is so duldeliken lidende dat hi⁸⁾ richter⁸⁾ is ende⁸⁾ rechtuerdich ende⁹⁾ starc⁹⁾ richter⁹⁾ is hi⁹⁾ in den dat hi van allen richten sal ende niet vergheten en sal des hi langhe ghebeydet heuet Ende is gherecht te richten¹⁰⁾ rechtuerdeliken voer alle ghedachte¹¹⁾ spreken ende werken daer een ewich afgrondich guet mede versmaet is of daer mede tiitlike dinghe bouen gode ghemynt of begheert of gheholden hebben gheweest Daer sal hi voer gheuen ewelike¹²⁾ pi/270^v/ne sonder eynde Ende daer sal hi also vele mere starker ende scarper ende gruweliker in richten also hi mere ende

1) ontbr. M, L, H, 106.

2) M -eghen, 106 -ighen.

3) Evenzo 778.

4) 778 is die ghelust.

5) 106, Fulda gherecht(e), 779 starc.

6) Evenzo 778.

7) 778 onneer.

8) Evenzo 778 (vnde).

8) Evenzo 778 (vnde).

8) Evenzo 778 (vnde).

9) Evenzo 778 (vnde).

9) Evenzo 778 (vnde).

9) Evenzo 778 (vnde).

9) Evenzo 778 (vnde).

10) 778 to richtene, M richtene.

11) Hierna lust, l. ende (M, 778).

12) Evenzo 778.

[p. 167]

langher ende liefliker ghebeydet heuet Ende also vele mere als die mensche bet¹⁾ sinen wil ghehadt heuet Ende alse god op elke tiit myn op hem ghewroken heeft wan²⁾ hi sunde dede Aldus vergadert die sunder dient al wel gheet enen scat des toernes ende der wraken godes³⁾ ende des sterken gherichten godes op hem welc scat wort hem verclaert in sinen lesten so sal hi iamerliken beclaghen die ston/271^r/de ende den uerst dat hi dien so scandeliken ende so iamerliken to ghebrocht heuet niet in berouwenisse noch in lesschinge siinre sunden mer om te vermeren ende te uergaderen op hem den toerne ende dat scarpe gherichte godes in sunden ende in pinen ist dat hi hem niet en bekeert) Weert dat ghi niet en bekierden . so sal hi blickende⁴⁾ scudden sijn zweert . sinen boghe heuet hi ghespannen . ende heuet oen⁵⁾ ghemaect Ende in den ⁺ bo/ghen heuet hi bereit die vate des dodes sijn ghescutte heuet hi ghemaect mit branden⁶⁾ (De glosse naar L 271^v [zie Moll 58]: Dat zweert godes dat is dat woert godes spreket⁷⁾ sunte pauwel dats xs dat sal blicken ende gruweliken ghescuddet werden inden lesten gherichte ende oec inden lesten eynde alre sunderen Ende dat selue woert godes in der heyligher scrifturen is als een boghe ghespannen dien god bereit ende ghemaket heuet Dat woert godes steet ghespannen ende toe waernen ende toe druwen Allen luden ende te schieten ende te ueruullen al dat dat⁸⁾ woert te voren /272^r/ gheramet heuet Die coerde des boghen der scrifturen is dat niwe testament die trecket inder macht cristi dat herde⁹⁾ mede boghende¹⁰⁾ holt des olden testaments een gheestelic¹¹⁾ te gader te scieten Die coerde is oec die gheestelic inwendighe verstandenis Dat herde boghe holt is die wtwendighe litter Ende die wort ghebonden ende ghetoghen mitten leuen des gheests also dat¹²⁾ sonder mate mynnentliken te gader schieten Also is oec die coerde die inwendighe gheest in cristo ende in ons die trect dat vleysch na onser maten Ende bo/272^v/ghedet¹³⁾ tot hem op dat eendrachtelic dat vleysch na siinre maten¹⁴⁾ uolghe den gheeste ende hem nalope Ende

1) 778 meer.

2) Evenzo 778.

3) Evenzo 778.

4) 106, 779 blenckende.

5) M, 185, 106, H, Fulda voegen in: toe.

+ (170^r)

6) M, 106, 779 -de (L -den)

7) spreect 778.

8) Evenzo 778.

9) 778 harde.

10) Evenzo 778.

11) 778 met M, juister.

12) In te voegen: si (M, 778).

13) Evenzo 778.

14) 778 mate.

[p. 168]

scieten te gader beyde binnen ende buten na enen male Ende dit schiint drie sinnen ende tsiin¹⁾ drie sinnen Mer na volheit des inwendighen uerstaens²⁾ ist al een sin In desen boghen siin uate des dodes Dats in cristo siin si voer ghesien Ende oec inder scrifturen siin si want menighe ongheloue is ende heuet gheweest die alle wolden xp toe horen Ende die³⁾ hoer beghin ende hoer duncken nemen³⁾ wt den woerden /273^r/ godes inden scrifturen niet dat in den scrifturen of inden woerden godes si dat hem duncket mer dat si die mit hoghen moede lesen of hem seluen te sere louen of mit onreynen herten lesen die woerde godes Ende daer om so snouen si ende uallen inden scrifturen Ende dat is ene sunde die een gherecht loen is der gheesteliker houerdien Ende die voert een oerspronc ende ene sake⁴⁾ is van menichuoldighen gheestliken groten sunden Ende sonderlinghe so vallen si ouer also danighe stede der heyligher scrifturen daer die scrifture ons /273^v/ oeffent mit hoerre donckerheit . daer si niet licht en is te uerstaen . die steden der scrifturen siin hem vate des dodes ende se siin vate weder⁵⁾ des dodes den steden Ende⁶⁾ indien dat si indie scrifture gaen ende die scrifture in hem mit dwalene Mer god heuet sine ghescutte dats sine heylighe apostolen ende anders die hi wt seynt Ende oec al die woerde daer hi mede schietet indie herten der lude die heuet hi ghemaket ende ghevuerighet mit brande der mynnen ende mit brande des lidens inden boghe ende wt den boge /274^r/ cristum ende des woerdes godes inden scrifturen gheestlic verstanden) Sich hie ghebaert⁷⁾ ongherechticheit . hie ontfenc die⁸⁾ drouighe seer ende heuet ghewonnen die boesheit. Hie opende die onreyne diepheit . ende wtgroef die ende viel in die kule die hi ghemaket hadde (De glosse naar L 274^r [zie Moll 59]: Hier uerwandelt die salme den persone inden sprekene als sunte gregorius seyt want hi te uoren van gode ende van sinen zweerde ende sinen boghen sprac Ende nv recht mede valt int spreken In der personen der boser die in dien dat si consentieren dat /274^v/ in gheuen des viants ende der tiitliker dinghen daer mede hebben si ontfanghen inden buke haers

1) Evenzo 778 (sinne vnde sint).

2) Zonder so ook 778.

3) Evenzo 778.

3) Evenzo 778.

4) Evenzo 778 (vnde).

5) Dezelfde volgorde in 778.

6) ontbr. terecht in M, 778.

7) B, L, 778, 779 baert; B b. die.

8) M, L, B, H, 106, 779, Fulda, 185 dat (778 die).

[p. 169]

herten menich droeuich seer dat inder werelt is . ende inden barene¹⁾ ende inden voertbrenghene der ongherechticheit weder²⁾ god ende hem seluen ende weder²⁾ horen euen menschen is menich verdriet ende onsalicheit ende pine mit groten arbeyde als een wiif die in arbeyde eens kindes is³⁾ Mer wan⁴⁾ dat woente⁵⁾ ende boesheit wort so is ghewonnen dat kiint so en voelt die mensche niet siin seer so is hem hard zwel inder con/275^r/sciencien ghewassen als die boesheit uolcomeliken ghewonnen is ende so valt hi in als een vat des dodes in die cule die hi hem seluen apent mit ontfanghen die ondoghet⁶⁾ ende die hi wtgreuet mit werken der boesheit) Sijn drouighe seer sal weder kieren in sijn houet ende sine boesheit sal nedergaen int hogheste van sinen houede (de glosse naar L 275^r [zie Moll 59]: Dat houet is die ziele ende dat hoghe vanden houede siin die ouerste crachten der zielen) Ic sal belien den heren na siner rechtuerdicheit⁷⁾ ende ic sal singhen den name des alre hoechsten heren Here ghif hem die ewighe ruste . ende dat ewighe ⁺ licht moet hem lich/ten⁸⁾

1) Evenzo 778.

2) Evenzo 778.

2) Evenzo 778.

3) Evenzo 778; M die in erbeide is eens kyndes.

4) Evenzo 778.

5) Evenzo 778.

6) Evenzo 778.

7) M, H, 106, Fulda gherechticheit, L, 779 gherechtueerdicheit (-ich-; -ier-).

+ (170^v)

8) M luchten.

Antiffen

Op dat hi sulc stont als een lewe niet en gripe mine siele als hi niet en is die sie uerlose noch beholde

Versikel

Van der poerten der hellen. Wtnym here hoer sielen. Pater noster. Vader onse. Ende en inleide ons niet in becoringhe Mer uerloes ons van quade Amen.

Die eerste lexe . ghenomen wt iobs boec. Parce.

Spaer mi here want mine daghe en sijn niet. Wat is die mensche dattu oen groet makest . of waer om settestu dijn herte weder oen . du vandes oen in der dagheraet ende haestelike prouestu oen. ⁺ Hoe langhe en spaerstu mi niet⁹⁾ dat ic slinde mi/nen spekel.

+ (171^r)

9) add.: noch en laetstu mi niet (M, L, H, B, 185; laestu, lates).

[p. 170]

Ic hebbe ghesundicht. Wat sal ic di doen . o hierde der menschen. Waerom heuestu mi ghesat contrarie weder di . ende ic bin mi seluen swaer gheworden . Waer omme en afnemstu¹⁾ niet mine boesheit¹⁾ noch¹⁾ en¹⁾ verdrachstu¹⁾ niet mine sonden.¹⁾ Sich nu slape ic inden ghestubbe ende²⁾ sokestu mi vroe ic en sal niet bliuende sijn

1) Gecorrigeerd; M en uandraechslu (B, 185 draghestu) niet mine sunden . ende waer omme en ofnemestu niet m.b. (dezelfde volgorde in H, L, B, 185).

1) Gecorrigeerd; M en uandraechslu (B, 185 draghestu) niet mine sunden . ende waer omme en ofnemestu niet m.b. (dezelfde volgorde in H, L, B, 185).

1) Gecorrigeerd; M en uandraechslu (B, 185 draghestu) niet mine sunden . ende waer omme en ofnemestu niet m.b. (dezelfde volgorde in H, L, B, 185).

1) Gecorrigeerd; M en uandraechslu (B, 185 draghestu) niet mine sunden . ende waer omme en ofnemestu niet m.b. (dezelfde volgorde in H, L, B, 185).

1) Gecorrigeerd; M en uandraechslu (B, 185 draghestu) niet mine sunden . ende waer omme en ofnemestu niet m.b. (dezelfde volgorde in H, L, B, 185).

1) Gecorrigeerd; M en uandraechslu (B, 185 draghestu) niet mine sunden . ende waer omme en ofnemestu niet m.b. (dezelfde volgorde in H, L, B, 185).

2) Weggeschrapt.

Respons

Here die dine dienre gheschapen heues ontfarme oerre ende wat sie lasters in den dat sie die viant bedroghen heeft uergadert hebben die afwassche mit uerghifnisse du die bist milde ende barmhertich

Vers.

⁺Of in hem sijn / enighe³⁾ schulde die pinen weerdich⁴⁾ sijn of enighe misdaden weder⁵⁾ dine grote heerlicheit. Die afwassche mit verghifnisse du die bist milde ende barmhertich.

+ (171^v)

3) M eweghe.

4) -dich later geschr.; M, B, 185 weert.

5) M, 185 teghen.

Die ander lexe . wt iobs boec.

Mijnre sielen verdriet mijns leuens. Ic sal mine sprake laten gaen weder mi. Ic sal spreken in die bitterheit mijnre sielen . ic segghe⁶⁾ gode en wil⁷⁾ mi niet verdomen. Bewise mi waer om oerdelstu mi aldus Dunct di dat goet of du mi onrecht dedest ende bedruckest⁸⁾ mi dijn werck dijnre hande ende helpest den raet der gheenre ⁺ die van di sijn⁹⁾ ghekiert⁹⁾ Sijn dijn¹⁰⁾ ogen¹⁰⁾ vleiselick¹⁰⁾ of / siestu als die mensche siet . sijn dine daghe als des menschen daghe ende dine iaren als die¹¹⁾ menschelike tijde . in den dattu sokest mine¹²⁾ boesheit . ende ondersokest mine sunden . ende¹³⁾ du salst weten dat ic niet verkierdes ghedaen en hebbe . want ten¹⁴⁾ is nieman die van diner hant ontbreken¹⁵⁾ mach.

6) M, H, B, 185 sal segg(h)en (L segghe).

7) wilt M, H.

8) L evenzo; B, 185 -ckedest, M uerdructes, H verdruckest.

+ (172^r)

9) Veranderd in gh. sijn; L ghekeert siin.

9) Veranderd in gh. sijn; L ghekeert siin.

10) Gecorrigeerd; M, B, H, 185 di vleys(che)like (ei) oghen, L dine vleyschelic o.

10) Gecorrigeerd; M, B, H, 185 di vleys(che)like (ei) oghen, L dine vleyschelic o.

10) Gecorrigeerd; M, B, H, 185 di vleys(che)like (ei) oghen, L dine vleyschelic o.

11) M den.

12) i in ij verandered.

13) -de weggeschrapt.

14) M, H, en.

15) Veranderd in üt-; M, L, H, B, 185 wt-.

[p. 171]

Respons.

Dine hande here hebben mi ghemaket¹⁾ ende hebben mi to mael gheformt . mer ic een²⁾ mensche gheboren van den wiue ende die cleyne tijt leuet . hebbe ghesundicht ende boesheit ghewracht. In dijn aensichte

1) 185 voegt in: here.

2) ontbr. B.

Vers.

Als du coemes to gherichte en wil mi niet verdomen op dat die ⁺ viant niet /³⁾ en verblide op mi. In dijn aensichte.

+ (172^v)

3) 2^de niet met rode inkt doorgestreept.

Die derde lexe wt iobs boec -

Dine hande hebben mi ghemaket here ende hebben mi to male gheformt al om ende om en⁴⁾ aldus⁴⁾ haestelike neder werpestu mi. Ic bidde⁵⁾ ghedenke dattu mi alse slijc makedest⁶⁾ ende dattu mi salst weder brenghen⁷⁾ in⁸⁾ ghestubbe. Heuestu mi niet alse melc ghemolken . ende alse kese heuestu mi to gader⁹⁾ gheronnen. Du heuest mi ghecleet mit uelle ende mit uleische mit benen ende mit zenen heuestu mi vergadert Leuen ende barmherticheit gheuestu¹⁰⁾ mi ende dine vandinghe heuet bewaert minen gheist.

4) Gecorrigeerd; B ende dus; M, L, H, 185 ende (Ende) aldus.

4) Gecorrigeerd; B ende dus; M, L, H, 185 ende (Ende) aldus.

5) Later ingevoegd: her.

6) M ghemaectes.

7) M w.b. salst.

8) L, H int.

9) L te samen.

10) M, L, B g(h)auestu.

Respons -

⁺Ic bidde here¹¹⁾ ghedenke dattu mi alse slijc makedest ende dattu mi salst weder brenghen¹²⁾ in ghestubbe. Heuestu mi niet alse melc ghemolken ende alse kese heuestu mi to gader gheronnen du heues mi ghecledet mit uelle ende mit vleysche mit benen ende mit zenen heuestu mi uergadert

+ (173^r)

11) ontbr. 185.

12) M br. salt w.

Vers

Leuen ende barmherticheit gheuestu¹³⁾ mi ende dine vandinghe heuet bewaert minen gheist. Heuestu mi niet alse melc ghemolken ende alse kese heuestu mi to gader gheronnen . du heues mi ghecleet mit uelle ende mit uleische . mit benen ende mit zenen heuestu mi ⁺ vergadert. Here ghif hem die e/wighe ruste . ende dat ewighe licht

13) M, B gha-.

+ (173^v)

[p. 172]

moet hem lichten¹⁾ Heuestu mi niet alse melc ghemolken ende alse kese heuestu mi to gader gheronnen du heues mi ghecledet mit uelle ende mit vleische mit benen ende mit zenen heuestu mi uergadert

1) M, B, 185 luchten.

Die ander nocturne

Antiffen

In der stat der weide daer hie mi sette

Salm. Dominus regit.

Die here die²⁾ regiert mi ende mi en sal niet ontbreken . in der stat der weide daer hie mi sette Op dat water der wedermakinghe heeft hie mi opgheuoet³⁾ ende bekierde mine siele. Hie voertleide ⁺ mi op die pade der gherechticheit⁴⁾ om sinen na/men. Want of ic wanderde in mids den⁵⁾ scheme des dodes ic en sal dat quade niet ontfruchten want du mit mi bist Dijn rode ende dijn staf die troesten mi. Du heues ene tafel bereit voer minen aenghesichte weder⁶⁾ die ghene die mi bedrucken Du heues vet ghemaket mijn houet in olie . ende mijn kelic die dronken maket hoe ouerclaer is hi. Ende dine ontfarmicheit sal mi naeuolghen alle die daghe mijns leuens Ende op dat ic wone in den huse des heren in lancheit der daghe Here ghif hem die ewige ruste ende dat ewighe licht moet hem lichten⁷⁾.

2) ontbr. M, 185.

3) M opgheuoret.

+ (174^r)

4) B rechtuerdicheit, M gherechtuerdicheit.

5) M, B, 185 der; in B uit den gecorrigeerd.

6) M teghen.

7) M luchten.

Antiffen

⁺In der stat der / weide daer hie mi sette

+ (174^v)

Antiffen.

Die achterlatenisse mijnre ioget ende mijnre onwetenheit en wil here niet ghedenken

Salm. Ad te

Toe di here heb ic opghehauen mine siele . mijn god in di ghetrouwe ic . en laet mi niet⁸⁾ schamen Ende mine viande en laet mi

8) M niet en laet mi.

[p. 173]

niet bespotten . want alle die di liden die¹⁾ en solen niet confuys werden Alle die bose dinghe doen vol ydelike die werden confuys Here wisse bewise mi dine weghe ende wtlere mi dine pade. (de glosse naar M 255^v: Wtlere mi . dat is openbaer te makene die hemelike pade teghane) Rechtighe²⁾ mi here in diner waerheit (de glosse naar M 255^v: In der waerheit . dat is toe behoedene uan donckene) ende lere mi wanttu bist mijn god mijn heilgheuer ende ⁺ al den dach heb ic di ver/beydende verwacht Wederghedenke here diner ontfarmenisse ende diner ontfarmicheiden die van ewicheiden sijn. Die achterlatenisse mijnre ioghet ende mijnre onwetenheiden en wil here niet ghedenken Mer ghedenke miner na dijnre barmherticheit du here om dine³⁾ goede Die here is suete ende gherecht . daer om sal hie ewe gheuen den die misdoen⁴⁾ in den weghe Hie sal to rechte wisen die sachtmodighen int gherichte . ende die⁵⁾ suethertighen sal hie leren sine weghe Alle die weghe des heren sin ontfarmicheit ende waerheit den ghenen die daer eyschen sijn ⁺ testament / ende sine ghetughe Doer dinen name here salstu ghenadich wesen miner⁶⁾ sunden . wanter uele is Wie is die mensche die den heren ontfruchtet hie sette hem die ewe in den weghe dien hi uercoes Sine siele sal biuen⁷⁾ in goeden ende sijn saet sal eruen die⁸⁾ eerde Die here is een vast firmament den die oen ontfruchten ende sijn testament op dat hie hem openbaer werde. Mine oghen sin altoes totten heren want hi sal oftrecken mine voete van den stricke Besie in mi ende ontfarme mijnre . want ic enich ende arm bin⁹⁾ Die bedruckenisse mijns herten sin ghemenichuoldighet / ⁺ wtnym mi van minen noden. Sie mine nederheit ende mijn arbeit ende uerghif alle mine achterlatenissen Besie mine viande want sie sin ghemenichuoldighet ende mit bosen haten¹⁰⁾ hebben sie mi ghehaetet Behoet mine siele ende wtnym mi ende laet my niet¹¹⁾ schamen want ic ghehopet hebbe in di Die onnoselen ende gherechten¹²⁾ henghen mi aen want ic di wachtende doghede Verlose god israhel

1) ontbr. M, 185.

2) M, 185 Richte.

+ (175^r)

3) M dijnre.

4) 2^de in den doorgeschrapt.

5) M den.

+ (175^v)

6) B minen.

7) l. bliuen (M, B, 185).

8) B in die.

9) M ic e.b.e. erm.

+ (176^r)

10) M, B, 185 hate.

11) M ende niet en l. mi.

12) 2^de e.g. doorgestreept; M die (ook 185) gherechteghen.

[p. 174]

van alle siner bedruckenisse - Here ghif hem die ewighe ruste ende dat ewighe licht moet hem lichten¹⁾

1) M luchten.

Antiffen

⁺ Die achterlatenisse mijnre ioghet ende mijnre / onwetenheit en wil here niet ghedenken

+ (176^v)

Antiffen

Ic gheloue te siene dat goet²⁾ des heren in den lande der leuender.

2) M, 185 die g(h)uede.

Salm. Dominus

Die here is mijn inluchtinghe ende mijn heil . wen sal ic vruchten Die here is beschermer mijns leuens van ween sal ic beuen Alse die hinderen naken op mi . op dat sie eten mijn vleisch Mine viande die mi drucken sie sin ghecrencket ende sin gheuallen Ist dat sie weder mi setten hoer heere mit tenten mijn herte en sal niet ontfruchten Ist dat op staet strijt³⁾ weder mi . in dat sal ic hopen ⁺ Een bad ic van den heren dat sal ic eysschende soeken . / op dat ic wone⁴⁾ in den huse des heren alle die daghe mijns leuens Op dat ic sie den wille des heren ende visentire sinen tempel Want hie bedeckede mi in sinen tabernakel in den daghe der boser beschermede hie mi in dat verborghende⁵⁾ sijns tabernakels Inden vasten steyne verhoghede hie mi ende nu heeft hie⁶⁾ verhoghet mijn houet bouen mine viande Ic ghenc omme ende omme ende al dodende offerde ic in sinen tabernakel offer der ropender stemmen ic sal den here singhen ende enen salme spreken Verhore here mine stemme daer ic mede rope to di ontfarme mijns ende uerhore / ⁺ mi Mijn herte sprac aldus to di . mijn aenghesicht heeft di eyschende ghesocht dijn aenghesichte sal ic eyschende soeken Dijn anghesicht en kier niet van mi here . noch en van nieghe⁷⁾ di niet in toerne van dinen knechte. Weset⁸⁾ mijn hulper⁹⁾ here en begheuet mi

3) M, B, 185 die str.

+ (177^r)

4) M ic inwone.

5) Evenzo M, B, 185.

6) mi rood doorgeschrapt.

+ (177^v)

7) l. neighe (B; M, 185 ney-).

8) B Wes.

9) M hulpe.

[p. 175]

niet noch en versmae mi niet god mijn heilgheuer. Want mijn vader ende mijn moder hebben mi ghelaten . mer die here annam mi Sette mi ene ewe in dinen weghe ende te rechte wise mi in die gherechte¹⁾ pade om mine viande En²⁾ wil mi niet ouergheuen ⁺ in die sielen dier die mi bedrucken . want / die boese ghetughe stonden op weder³⁾ mi . ende die boesheit heeft hoer seluen gheloghen Ic gheloue te siene dat goet⁴⁾ des heren in den lande der leuender Verwacht des heren werke manlike ende dijn herte werde mede ghesterct ende verbeidende lijt den heren Here ghif hem die ewighe ruste ende dat ewighe licht moet hem lichten⁵⁾

1) M, B den gherechten.

2) M Ende.

+ (178^r)

3) M teghen.

4) 185 die guede.

5) M luchten.

Antiffen.

Ic gheloue te siene dat goet⁶⁾ des heren in den lande der leuender

6) 185 die guede.

Versikel

Die here mede sette sie mitten princen . mitten princen sijns uolkes Pater noster. Vader onse⁷⁾. Ende en inleit ons niet in becoringhe Mer uerloes ons van quade Amen

7) M P.n. Les al wt mitter aue marien.

⁺ Die iiij . Lexe . wt iobs boec

Antworde mi hoe vele boesheiden ende sunden heb ic . myne quaetheiden ende mine achterlatenissen tone mi. Waer omme verhudestu dijn anghesicht ende holdes mi voer dinen viant. Weder dat blat dat van den winde gheuoert wert toenstu dine macht ende du ueruolghes een drughe⁸⁾ caf. Wanttu scriues weder mi bitterheiden ende wils mi vernieten mitten sunden mijnre ioghet . du heues ghesat minen voet in dien stock⁹⁾ ende heues nouwe ontholden alle¹⁰⁾ mine pade . ende heues die voetstappen miner voete ghemerct mi die alse¹¹⁾ vuel etter toe niete werden sal . ⁺ ende / als een cleet dat ghegheten wert van den motten

+ (178^v)

8) Zo ook M; L, H, B dro(e)ghe.

9) Gecorrigeerd; de -n van dien later bijgevoegd; B die senewen, M, L den senewen (L z-), H den senen.

10) ontbr. L.

11) L als een.

+ (179^r)

[p. 176]

Respons

Here ontbinde hoer sielen van allen banden der sunden op dat sie in der glorien der opuerstandenisse weerdich wesen moeten dat sie opuerwect weerden onder dinen heilighen

Vers

Ghif hem here die ewighe ruste . ende dat ewighe licht moet hem luchten. Op dat sie in der glorie der opuerstandenisse weerdich wesen moeten dat sie opuerwect werden onder dinen heilighen

Die . V . lexe -

Die mensche gheboren van den¹⁾ wiue leuet²⁾ corte tijt ende wort ueruullet mit vele iameren die als een blome voert comet ⁺ ende wert te wreuen / ende gheet en wech als die³⁾ scheme ende en bliuet nummermeer in enen state. Ende du holdes⁴⁾ voer weerdich dattu op aldusdane⁵⁾ oplukes dine oghen ende⁶⁾ to⁶⁾ leydene⁶⁾ hem⁶⁾ mit⁶⁾ di⁶⁾ int gherichte. Wye mach reyne maken dat ontfanghen is van onreynen sade . dan du die allene bist. Cort sin die daghe des menschen ende dat ghetal der⁷⁾ maenden is bi di. Du heues ghesat sine termine die niet vorder gaen en moghen . daer omme van ganc van hem een weynich op dat hie ruste hent dat come sijn ghewonschede⁸⁾ dach als eens huerlincs

1) ontbr. L.

2) Later ingevoegd: een.

+ (179^v)

3) L een.

4) L holdest, M hoeltsten, H holdes oen.

5) M -stane.

6) Weggeschrapt; L ende hem te l.m. di.

6) Weggeschrapt; L ende hem te l.m. di.

6) Weggeschrapt; L ende hem te l.m. di.

6) Weggeschrapt; L ende hem te l.m. di.

6) Weggeschrapt; L ende hem te l.m. di.

6) Weggeschrapt; L ende hem te l.m. di.

7) B sijnre.

8) Evenzo L, B; H -wun-, M -wen-.

Respons

⁺ Wi bidden dine goedertierenheit alre goedertiren/ste uader dattu weerdighen⁹⁾ wilst hem toe gheuen uerlichte ende rustelike woninghe

+ (180^r)

9) M uerwerdeghen.

Vers.

Ontfarmer ende ontfarmhertighe alre lieflichste¹⁰⁾ mynner der menschen wi ynnighen verbidden dine goedertierenheit. Dattu weerdighen¹¹⁾ wilst hem toe gheuene uerlichte ende rustelike woninghe

10) M, B -licste.

11) M uerwerdeghen

[p. 177]

Die VJ seste lexe . Quis.

Wie sal mi gheuen dattu mi in der hellen beschermes ende behuedes¹⁾ hent dat ouerlide dine uerbolgenheit ende mi settes tijt daer du mijnre inne weder ghedenkest. Vermoets du dat die dode mensche²⁾ anderwerf sal leuen In allen daghen daer ik nu inne ⁺ ridderlike³⁾ / uechte . verwachte ic hent dat come mine binne⁴⁾ verwandelinghe. Du salt mi ropen ende ic sal di antworden . ende du salst den werke⁵⁾ dijnre hande reyken die rechterhant . mer du heues ouerghetellet mine ganghe . mer spaer minen sunden

1) L verhudes.

2) ontbr. M, L, H, B.

+ (180^v)

3) M, L ridderlic (-iken) in(ne).

4) l. binnen (M, L, H, B).

5) Evenzo H, B; L den w-en, M die w-en.

Respons

Here onse god wi bidden di dattu ontfaest die sielen der begrauener daer du dijn bloet omme ghestort heues. Wederdenke dat wy sijn ghestubbe ende die mensche als hoy ende als die blome des ackers

Vers.

Ontfarmich ende ontfarmer ende gherechte here. Wederdenke dat ⁺ wi sijn ghestubbe ende die mensche als hoy ende als die / blome des ackers. Here ghif hem die ewighe ruste ende dat ewighe licht moet hem lichten⁶⁾. Wederdenke dat wi sijn ghestubbe ende die mensche als hoy ende als die blome des ackes⁷⁾

+ (181^r)

6) M luchten.

7) l. ackers (B enz.).

Die derde nocturne

Antiffen.

En beghif mi niet here mijn god en vangae niet van mi.

Salm

Here in diner uerbolghenheit en straffe mi niet ende in dinen toern en berespe mi niet Want dine gheschutte steken in mi ende du heues ghestadiget⁸⁾ dine hant op mi. Gheen ghesontheit en is in minen vleische van teghenwoerdicheit dijns toerns gheen vrede ⁺ en is in⁹⁾ minen / ghebeente van teghenwoerdicheit mijnre sunden

8) M -stede-, B -stedi-.

+ (181^v)

9) ontbr. B.

[p. 178]

Want mine boesheiden sijn mijn hoeft bouen ghegaen ende op mi beswaert als een swaer borden Mine lijclawen sijn vervuelt ende verdoruen van teghenwoerdicheit mijnre onwijsheit Onsalich bin ic gheworden ende bin¹⁾ ghecrumet²⁾ hent ten³⁾ eynde ende alden dach inghenc ic bedroeft Want mine lenden sin gheuullet mit bespottene ende gheen ghesontheit en is in minen uleische Ic bin ghedruct⁴⁾ ende ghenedert alte seer ende ic brimmede van suchten mijns herten Here al mine begheerte is voer di ende mijn suchten ⁺ en/is voer di niet verborghen Mijn herte is in mi seer ghestuert⁵⁾ mine cracht heuet mi begheuen ende dat licht mijnre oghen dat⁶⁾ en is niet mit mi. Mine vriende ende mine naesten sie ghenakeden teghen⁷⁾ mi ende stonden Ende die mi bi waren die stonden veer van⁸⁾ ende die mine siele sochten die daden mi macht Ende die mi quade dinghe wtsochten die spraken ydelheiden ende dachten alden dach valscheit Mer ic als een doue en hoerde niet ende als een stomme die sinen mont niet op en luket Ende ic bin gheworden als een mensche die niet en hoert ende als die gheen wederspreken ⁺ en / heeft in sinen monde Want in di here heb ic ghehopet ende du salt mi uerhoren here mijn god Want ic sprac op ghene tijt en moeten mine viande hem op mi bouen vrouwen als mine vote worden beweghen so spraken⁹⁾ sie op mi grote dinghe Want ic in die slaghe der pinen bereit bin ende mijn we is altoes¹⁰⁾ in minen anghesichte Want ic sal uoertkundighen mine boesheiden¹¹⁾ ende om mine sunden denken Mine viande leuen ende sin ghestadighet¹²⁾ op mi . ende sin vermenichuoldighet die mi boeslike ghehaet hebben Die mi quaet voer goet¹³⁾ weder gheuen¹⁴⁾ die hebben mi afghetrecket ⁺ want ic / die goetheit na uolghede En¹⁵⁾ beghif mi niet here mijn god en¹⁶⁾ van gae niet van mi Denke in mine hulpe here¹⁷⁾ mijn god mijns heils Here ghif hem die ewige ruste ende dat ewighe licht moet hem lichten¹⁸⁾

1) M, B ic bin.

2) l. ghecrummet; M ghecrommet, B ghecrumt.

3) B den.

4) B bedrucket.

+ (182^r)

5) B verst.

6) ontbr. M.

7) B ieghen.

8) M uerre uan mi.

+ (182^v)

9) M spreken.

10) M, B alle weghe.

11) M, B -heit.

12) M -stedicht.

13) M, B quade uor (voer) g(h)oede.

14) M ghauen.

+ (183^r)

15) B Ende.

16) M ende.

17) B here na Denke.

18) M luchten.

[p. 179]

Antiffen.

En beghif mi niet here mijn god en vangae niet van mi

Antiffen

Make ghesont here mine siele . want ic dy ghesundicht hebbe

Salm . Beatus

Salich is die daer inwendichlike versteet op den noetdorftighen ende op den armen in den quaden daghen sal oen die here verlosen (de glosse naar M 268^r): Desen ermen mach men xm uerstaen. ende sine lede . in horen lidene ende in haerre ermoeden . want also tughet die titele des salmes ende des salmes die hier na comt dat si gheset sijn¹⁾ inwendichlic toe uerstane. die passie ende dat cruce xi ende sijnre ghemynder) Die here beholdene ende makene leuendich ende makene salich inder eerden ende^{2) +} ouerghe/ues niet in die siele siner viande Die here brenghe hem hulpe op dat bedde sijns drouighen seers al sijn ghespreyde bedde heuestu omghekiert in siner crancheit Ic sprac here ontfarme di mijns maec ghesont mine siele want ic di ghesundighet hebbe Mine viande spraken mi quade wanneer sal hie steruen ende sijn name vergaen Ende wast dat hie binnen inghinc op dat hie saghe hie sprac ydel³⁾ dinghe ende sijn herte sal hem seluen boesheit vergaderen Hie wtghinc buten ende sprac in dat selue Weder mi ruenden alle mine viande. ⁺ weder mi ghedachten sie mi quaet Een / bose woert setten sie weder mi die daer slaept en sal hi niet meer doen op dat hi verrise Want die mensche mijns vreden in dien ic trouwede⁴⁾ die mine brode at . die heuet grotelike vermeert die ouertredinghe⁵⁾ op mi Mer du here ontferme mijns ende verwecke mi weder ende ic salt hem uerghelden In dien bekande ic dattu mi woldes dat mijn viant hem niet en sal vrouwen⁶⁾ bouen mi Mer mi ontfengestu om die onnoselheit ende mede vestedestu mi voer⁷⁾ dinen aenghesichte in ewicheit Ghebenedijt sijstu here god israhels van ewicheit in ewicheiden dat ⁺ gheweerde dat gheweerde. / Here ghif hem die ewighe ruste ende dat ewighe licht moet hem lichten⁸⁾

1) L siin ghesat.

2) B ende en.

+ (183^v

3) M ydelike.

+ (184^r)

4) B betruwede.

5) M, B ondertreding(h)e.

6) B verurouwen.

7) B in.

+ (184^v)

8) M luchten.

[p. 180]

Antiffen

Maec¹⁾ ghesont here mine siele want ic di ghesundighet hebbe

1) B Maect.

Antiffen

Mine siele heuet ghedorst tot gode den leuendighen borne . wanneer sal ic comen ende openbaer verschinen voer den aensichte godes.

Salm -

Alse de hert begheert totten borne²⁾ der watere also begheert o god mine siele to di Mine siele heuet ghedorst tot gode den leuendighen borne . wanneer sal ic comen ende openbaer verschinen voer den aenghesichte gods Mine trane waren mi brode dach ende ⁺ nacht als / men mi daghelics seghet³⁾ waer is dijn god. Dese dinghe heb ic ouerghedacht⁴⁾ ende wtgoet in mi mine siele . want ic sal ouergaen in die stede des wonderliken tabernakels hent toe den huse gods In der stemmen der hogher vrouden ende des beliens is dat gheluyt des⁵⁾ die daer werscapt⁶⁾ Waer omme bistu bedroeft siele mijn ende waer omme verstuerstu mi Hope in gode want ic noch hem⁷⁾ belien sal salichgheuer mijns aenschijns ende mijn god Toe mi seluen is mede uerstuert mine siele daer omme sal ic diner ⁺ ghedenken van den lande der iordanen⁸⁾ ende hermo/um⁹⁾ vanden cleynen berghe Dat afgront inropet dat¹⁰⁾ afgront¹¹⁾ in der stemme diner cataracten¹²⁾. [Glose. Cataracten dat sin alle dinghe die yenich dinc besluten ende holden die dan wtuloyen of wtspringhen wan die dinghe sich op doen of opluken.] (de uitvoeriger glosse naar L 293^r [zie Moll 62-64]: Die iordane is dat water daer cristus in ghedopet wert daer hi wonderlike oetmoedelike hem ter dope gaf als een ander sunder Ende als of hi onder iohannes ghewesen¹³⁾ had die meyster der dope was Ende doe hi der dopen macht gheuen wolde doe toenede hi siin neder oetmoedicheit Ende oec

2) L, H, B, 778 bornen.

+ (185^r)

3) M, L, H seghede (L dagelix na s.).

4) L ouerdacht.

5) L, B des gheens.

6) M, L werscopet, H -schapet.

7) L hem noch.

+ (185^v)

8) M, L, H des -aens, B ioerdanens.

9) M, L, B hermonium, H -ijm.

10) L den.

11) -de M, B, 778 (hier ook de eerste maal afgronde).

12) M, L, 778 hebben: Dat is d(i)e hem ontluken (L opl.). Dan volgt de glosse, waarvan de in 't Haagse handschrift voorkomende glose een deel is.

13) Evenzo 778.

[p. 181]

die iordane spreect also vele als een /293^v/ neder ganc Dat is dat wi an dencken sullen wan¹⁾ wi van binnen in ons seluen ende tot ons seluen uerstuert siin So zullen wi dencken des vruchtbaren landes des iordaens dat is die neder ganc in oetmoedelike nederheit ende nemen des een exempel wt der rechuerdigher oetmoedicheit cristi in siinre dope Wil wi xs dope gheestelic ende siins dodes daer wi al in ghedopet worden delachtich werden Ende wil wi den gheest godes inder formen der simpelheit der duuen op ons hebben te troest ende tot enen /294^r/ teyken der mynnen . ende wil wi die stemme des uaders horen in ons tughende dat wi hem wael behaghen al dese dinghe die ons tot enen sacrament ende tot exempel in xs dope ende dode ghetoent sijn die werden inden oetmoedeliken neder ghanghe ueruullet Hermonium dat²⁾ is een berch seer cleyn bider iordanen Ende na scē iheronimus ouersettinghe dat alre mynste berghekiin dat is een inwendich uercleynen ende mishaghen ende versmaen siins selues toe male . dat steet als ene die alre cleynste berch bider iordanen /294^v/ biden neder ghanghe eens kersten menschen Nader formen xi Want als sunte iheronimus bedudet dit woert. hermon is also³⁾ vele als een ban siins selfs Dat is een uerwerpen siins selues ende af sceyden ende een uerseken siins selues ende voer al die lude so was xs verbannen . ende also spreket die dertichste salme in cristus persoen Bouen al mynen vianden spreket hi bin ic gheworden laster myne naghebueren⁴⁾ ende anxt dien mi vonden Ende die mi saghen buten⁵⁾ die vloen ic bin der uerghetenisse gheghe/295^r/uen als een dode van herten Ende als een uerloren vat want ic ghehoert hebbe die lasteringhe veler die mi al om ende om wonen Dit is die forme daer een grondich oetmoedich mensche sal na begheren ende hem seluen so daen inder waerheit volen Dat hi hem uoele die alre cleynste berich bi der iordanen cristi ende die alre snodeste alre eren ende alles loues Onweerdich in hem seluen Ende waer men mere snoder rekent ende versmaet daer sal hem duncken ende sal hem voelen dat hem anders niet inder waer/295^v/heit en temet⁶⁾ noch toe en behoret dan datte Ende dat hem anders niet nutter en si Ende om die

1) Evenzo 778.

2) Evenzo 778.

3) Evenzo 778.

4) 778 naburen; hierna: spreect hie.

5) Evenzo 778.

6) 778 tamet, M betaemt.

[p. 182]

waerheit ende nutticheit sal hi dus begheren versmaet te wesen ende dus¹⁾ verbannen van buten . ende oec in hem seluen dus vernieten om die claerheit der mynliker mynnender waerheit In desen oetmoedighen gronde so in ropet die afgront den afgront Want so hem een mensche meer veroetmoedicht so hi hem dieper ende meer veroetmoedighen mach Ende die afgront der nederheit die in roepet die afgront der hoec/296^r/heit want verhoghen ende verdiepen is een in gode ende inder zielen So meerre versmanisse van ons seluen in diepheit so gheweldigher is dat in gaen godes in ons in hoecheit Een afgront is in verdiepen ende een afgront is in verhoghen Die diep is hoghe . ende hoecheit²⁾ is diep Daer om spreket die salme vanden viertiende³⁾ grade dien wi in onser urouwen tide inder completen lesen vander salue des houedes dat si neder vloyet inden soem siins cledes als die dou des berghes hermon die neder coemt inden /296^v/ berch van syon Nader letteren en macht niet waer wesen want hermon is alte seer neder naden lande Ende syon is binnen iherusalem die hoechste berch vanden lande ende uerhoghet opwert Ende were naden litteren te spreken als of men seghede Die dou of dat water van deuenter⁴⁾ neder ghinghe hent⁵⁾ indie stat van colen Ende dus dane woerde ende sinne viint men dicwiil inder heyligher scrifturen die dwinghen tot gheestliker verstandenis te sueken als hier inden gheest die neder dinghe neder /297^r/ gaende gaet in thoghe ende int edelste ende die ziele de wil recht⁶⁾ ghetroest werden in hoecheit die sal hoer seluen dus mishaghen ende te male verseken in nederheit So in roepet⁷⁾ afgront den afgront die diepheit in ropet diepheit Ende hoecheit die hoecheit ende diepheit die hoecheit ende hoecheit die diepheit Dat schiet⁸⁾ al inder stemmen der catharacten godes Catharacten dat siin alle dinghe die enich dinc besluten ende holden ende dan wt vloyen of wt springhen wan⁹⁾ die dinghe sic¹⁰⁾ op doen of op luken /297^v/ Also heit een catharacte des hemels liifliken die dinghe die sic inden wolken op luken of ontluken ende dan reghent Ende so heyt een veynster een catharacte want dat beslutet ende doet vlieten die

1) Evenzo 778.

2) Evenzo 778.

3) 778 die viertiende salme vanden.

4) 778 dauenter.

5) Evenzo 778.

6) Evenzo 778.

7) dat ontbr. ook in 778.

8) Evenzo 778.

9) Evenzo 778.

10) 778 sich.

[p. 183]

lucht . ende so heit een siil veynster een catharacte ende anders vele dinghe Ende so heyten die apostelen propheten ende heylighen die catharacten of die ontlukende want doer si vloyet die ewighe waerheit ende die gront oetmoedicheit in horen leuen ende in horen leren Leuen ende leren dat siin haer stem/298^r/me Ende ghene diepe gherechte oetmoedicheit en wort ghegront of in gheroepen dan inder stemmen der propheten ende der heylighen Also is oec die heylighe scrift ende cristus menscheit in sijnre zielen ende liue een op lukende catharacte ende een ziil veynster want ghene gherechte oetmoedicheit en mach men viinden anders dan inder stemmen des leuens ende der lere xi Ende hier mede ende mitter stemmen des ontlukende cristums¹⁾ der ontlukender heylighen ende der ontlukender scrifturen In hoer/298^v/re stemmen so ontluken ende ontsluten sich die ziilen inden catharacten of die veynster der ziilen ende so langher so dieper inden diepsten ende hoechsten crachten der zielen ende in horen wesene sonderlinghe inden mensche die spreken mach mit cristo als die salme uoert spreket Alle dine hoghe ende alle dine uloede siin ouer ghegaen ouer mi dat is al die hoghe vernederinghe ende bedruckinghe siin ouer mi ghegaen So een mensche der hogher ende meer drinct inder werelt ende inden vleysche ende inden gheest /299^r/ so siin houet dat is siin gheest mere uerhoghet wort ende mere op luket in sinen gronde Want ghene gheestlike gherechte oetmoedicheit en wort ghewonnen sonder willichliken lidene ende sonder willich bedrucken) Alle dine hoghen ende al²⁾ dine uloede sijn ouerghegaen ouer mi In dien daghe gheboet die here sine ontfarmicheit ende inder nacht sinen sanc Bi mi is mijn ghebet to gode mijns leuens . ic sal to gode spreken du bist mijn ontfangher Waer om verghetestu mi ende waerom gae³⁾ ic bedroeft als mi die viande⁴⁾ pine aendoen⁴⁾. Soe als mine beente^{5) +} toe breken⁶⁾ soe spreken⁷⁾ mi / scandelike mine viande die mi bedrucken⁸⁾ Als sie toe mi segghen op elke⁹⁾ daghe waer is dijn god. Waer omme bistu bedrouet siele mijn ende waer omme mede verstuerstu mi Hope in gode . want ic hem noch¹⁰⁾ belien sal salichgheuer

1) M, 778 -um.

2) ontbr. H; M, L, B alle.

3) L in gae.

4) H viant .. -oet.

4) H viant .. -oet

5) L bene.

+ (186^r)

6) M braken (bre- L, H, 778, B).

7) M, H, B spraken.

8) M -cten.

9) M, H elken.

10) M, B noch hem

[p. 184]

mijns aenghesichtes ende mijn god Here ghif hem die ewighe ruste ende dat ewighe licht dat moet hem lichten¹⁾

1) M luchten.

Antiffen.

Mine siele heuet ghedorst na tot gode den leuendighen borne wanneer sal ic comen ende apenbaer verschinen voer den anghesichte godes.

Antiffen.²⁾

En ghif niet den beesten die sielen die di belien Ende die sielen ⁺ der armen en ver/ghete niet int eynde. Pater noster. Vader onse. Ende en inleide ons niet in becoringhe Mer uerloes ons van quade Amen -

2) l. Versikel (M).

+ (186^v)

Die vij lexe . wt iobs boec . Spiritus

Mijn gheist sal werden ghedunnet³⁾ . mijn daghe solen corten ende allene is mi bouen⁴⁾ dat graf. Ic en hebbe niet ghesundighet ende mijn oghe woent in bitterheiden . vrie mi here ende sette mi bi di ende wes hant du wilst vechte weder mi. Mijn daghe sin ouerleden . mine ghepinse sin uerstroyet quellende mijn herte. Sie kierden die⁵⁾ nacht in den dach ende na den dunkerheiden anderwerf ⁺ hope ic dat licht / Ist dat ic uerbeidende ghedoghe die helle is mijn huys ende ic spreyde mijn bedde⁶⁾ in die donkerheiden. Ic seghede ten vulen etter du bist mijn vader ende mijn moder ende den wormen seghede ic mijn suster . Waer is nu mijn verbeidinghe of mijn doechsomheit . du bist here mijn god

3) M. ghed. werden.

4) M, L, B daer bouen.

5) M, L den, B de.

+ (187^r)

6) M, H beddeken (-kijn).

Respons.

Verlose sie here van der pinen der hellen⁷⁾ die te brakest die metaelsche poerten ende vandeste die helle du⁸⁾ ghauest hem⁹⁾ licht op dat sie di saghen die daer waren in der pinen der hellen

7) B voegt in: du.

8) M Die.

9) ontbr. M.

vers.

Die daer riepen ende spraken du bist to ghecomen verloser der ⁺ werlt. Die te brakest die me/taelsche poerten ende vandeste die

+ (187^v)

[p. 185]

helle du¹⁾ gauest hem licht op dat se di saghen²⁾ die daer waren in der pinen der hellen.

1) M Die; hem ontbr.

2) M si saghen (gecorrigeerd).

Die viij lexe . wt iobs boec

Mijn ghebeente als dat uleisch verteert was henc an mijn veile ende mine lippen sijn allene ghebleuen omtrent minen tanden Ont-farmet iv mijnre ontfarmet iv mijnre sunderlinghe ghi mine vriende want die hant des heren heuet mi gheruert. Waer om veruolghe³⁾ mi als god ende wart versadet⁴⁾ van minen uleische. Wie sal mi gheuen dat ghescreuen werden mine reden⁵⁾. Wie sal mi gheuen ⁺ dat sie werden / wtghegrauen in een boec mit enen ysernen⁶⁾ griffel of mit enen lodenen plumbete of dat se werden ghehouwen⁷⁾ mit enen ysernen⁸⁾ beitel in enen keselinc. (gl. naar M 281^r: Dese worde uan der opuerrisenissen wolde hie so bescreuen hebben.) Ic weet dat mijn uerloser leuet ende dat ic in den ionxsten daghe weder op staen⁹⁾ sal⁹⁾ vander eerden ende ic¹⁰⁾ sal ander werf omghedaen werden mit minen velle . ende sal in minen vleische gode sien den ic seluen sien sal ende mine oghen bescouwen solen ende en¹¹⁾ gheen ander. Dit is mijn hope die mi beholden gheset is in minen schoet

3) add. ghi (M, L, B; H veruolchdi).

4) Gecorrigeerd, uit ghe-?

5) Evenzo L; M, H, B -ene.

+ (188^r)

6) M, H, L yseren.

7) Veranderd in wt gh-; zo ook H.

8) Weggekrabd; ontbr. M, L, H, B.

9) Later veranderd in sal staen.

9) Later veranderd in sal staen.

10) Weggeschrapt; H sal na ommeghedaen.

11) Weggeschrapt; ontbr. M, L, H.

Respons

Mijn uerloser leuet ende inden ionxsten daghe sal ic weder op ⁺ staen ende al mine ghe/beente solen weder verniet werden ende in minen vleische sal ic sien minen god

+ (188^v)

Vers.

Mine siele loue¹²⁾ den heren ic sal den heren louen in minen leuen ende sal hem loue sanghe singhen also langhe als ic wesen sal. Ende in minen vleische sal ic sien minen god -

12) Een tweede loue met rode inkt doorgestreept.

[p. 186]

Die IX. lexe ghenomen wt sunte pauwels epistole¹⁾

Broders sin wi allene in desen leuene hopende in cristo . soe sin wi di iamerlixste van allen menschen. Mer nu is cristus weder opuerstaen van der doet die eerste van den slapenden. Want bi den menschen is comen²⁾ die doet ende bi den menschen die weder ⁺ opuerstandenisse / der doden. Ende als³⁾ in adam alle menschen steruen . also solen leuendich werden alle menschen in xpisto elc in sinen gheoerdenden graet ende die eerste van hem allen cristus Ende voert die cristo to behoren in siner tocomst. Daer nae ist eynde als cristus opghegheuen heeft dat rike⁴⁾ den heren den vader als hie gheledighet heuet alle princelicheit machticheit cracht ende heerlicheit Mer hie moet to voren regnieren hent hie al sine viande sette onder sine voete. Ten lesten sal werden verdoruen⁵⁾ die viant die doet want alle dinghe heuet hie onder gheworpen onder sine ⁺ voete . mer want⁶⁾ hie spreketalle dinghe . soe / sint hem sonder twiuel alle dinge ondergheworpen wtghenomen den die hem alle dinghe ondergheworpen heuet . mer als hem alle dinghe ondergheworpen⁷⁾ worden⁷⁾ soe sal hem oec die sone onderworpen⁸⁾ sijn die hem alle dinghe ondergheworpen heuet op dat god si alle dinghe in allen dinghen.

1) L ... der epistolen sancte pauwels die hi screef tot dien van chorinthen.

2) Evenzo L, H, B; M ghec-.

+ (189^r)

3) Evenzo L, H, B; M also als.

4) L eertrike.

5) B verderft; M, L, H uerderuet werden.

+ (189^v)

6) B wan.

7) M onderworpen werden, L onder werden gheworpen.

7) M onderworpen werden, L onder werden gheworpen.

8) L onder gheworpen, M onder en in de rand werpen, H onder werpende.

Respons.

Ewich god in wes macht steet die menschelike staet . wi bidden dattu die sielen aller ghelouiger doden ontbindes van allen sunden . op dat sie die doet niet onder en gae ende dat sie⁹⁾ die vrucht der penitencien die hoer wille altoes begheerde niet en verliesen

9) M ondergha ende si.

vers

⁺Du die in dat cruce ghesat wordes ont/fenghest den mordenaer . die late berouwenisse hadde . wi bidden di goedertierlike of wassche hoer sunden Op dat sie die doet niet onder en gae¹⁰⁾ ende datsie¹¹⁾ vrucht der penitencien die hoer wille altoes begheerde niet en ver-

+ (190^r)

10) M onder gha.

11) M ende die, B ende dat sie die.

[p. 187]

liesen Here ghif hem die ewighe ruste ende dat ewighe licht moet hem lichten¹⁾. Op dat sie die doet niet onder en gae²⁾ ende dat sie die vrucht der penitencien die hoer wille altoes begheerde niet en verliesen.

1) M, B luchten.

2) M ondergha.

Dit sijn die laudes -

Antiffen -

Die gheoetmodichde ghebeente solen seer verurouwen

Salm.

⁺Ontfarme di mijnre god³⁾ na diner groter ontfarmher/ticheit Ende nae menichuoldicheit dijnre ontfarmenisse delighe mine boesheit Wassche mi voertmeer van mijnre boesheit ende reynighe mi van minen sunden Want ic mine boesheit bekenne ende myne sunde is altoes teghen mi Di allene heb ic ghesundighet ende quaet heb ic voer di ghedaen op dattu gherechtuerdighet werdes in dinen woerden . ende op dattu verwinnes als du werdes gherichtet⁴⁾ Sie aen want ic in boesheit ontfanghen bin ende in sunden ontfenc mi mijn moder Sie wanttu die waerheit ghemynnet heues du heues ⁺ die⁵⁾ onkundighe ende uerholene dinghe dijnre wijsheit ghe/openbaert Du salt mi besprenghen here⁶⁾ mit ysopen ende ic sal werden ghereynighet du salt my wasschen ende ic sal wit werden bouen snee. Du salt gheuen minen horen blijscap ende vroude ende die gheoetmodigheden⁷⁾ ghebeente solen seer verurouwen Afkier dijn aensicht van minen sunden ende delighe al mine boesheit⁸⁾ - God schep in mi een reyn herte ende den rechten gheist vernye in minen binnensten Ende niet en werp mi van dinen aensichte ende dinen heilighen gheist en nym niet van mi Ghif mi weder die vroude dijns heilgheuers ende mitten voersteliken gheeste gestadeghe / ⁺ mi Ic sal dine weghe den bosen leren . ende die di niet en oefenen solen tot di bekieren Verlose mi van den bloden god god mijns heils ende mijn tonghe sal verhoghen dine gherechticheit Here luke op mine lippen . ende mijn mont sal voertkundighen dijn lof -

+ (190^v)

3) M God ontferme di m.

4) M, B gherechteghet (-ighet).

+ (191^r)

5) M, B mi die.

6) ontbr. M.

7) M ootmoedichde, B veroetmodegheden.

8) M, B -heiden.

+ (191^v)

[p. 188]

Want haddestu ghewilt offerhande ic hadde sie di ommer ghegheuen. di en¹⁾ niet lusten in den offer datmen al verbrant Een bedroeft gheist is een offerhande gode . een rouwich ende een vernedert herte en salstu god niet versmaen Here doe guetlike in dinen goeden wille mit syon op dat die mueren van iherusalem ghetymmert / ⁺ werden Dan saltu ontfaen die offerhande der gherechticheit ende offergauen . ende datmen to male verbrant . soe solen sie insetten op dijn altaer caluere Here ghif hem die ewighe ruste ende dat ewighe licht dat moet hem lichten.²⁾

1) Add. sal (M, B).

+ (192^r)

2) M luchten.

Antiffen

Die gheoetmodichde³⁾ ghebeente solen seer verurouwen

3) M oetmoedichde.

Antiffen

Here hoer mine bede totti sal comen alle uleisch

Salm

God di betemet louesanc in syon ende di wert die lofnisse⁴⁾ betaelt in iherusalem Verhore mine bede to di sal comen alle uleisch Der boser woerde die⁵⁾ sijn vermoghender worden bouen ⁺ ons⁶⁾ ende onser afkeringhe van / di saltu ghenadich wesen Selich is die den du wtuercoren heues ende⁷⁾ anghenomen heuest hie sal inwonen in dinen widen voerhoue Wi⁸⁾ solen werden veruullet in den goeden dijns huses dijn tempel is heilich . wonderlic in ghewener⁹⁾ gherechticheit. Verhoer ons god onse salichgheuer hope alle der eynden der eerden ende veer in die see. Du bereydes die berghe in dijnre cracht omghegort mit machte die beweghest den gront der see dat gheluyt der gheluen Dat heidene uolc sal werden beweghen¹⁰⁾ ende die bewonen¹¹⁾ dinen lesten eynden . die solen hem ontfruchten¹²⁾ van dinen teykenen . des wtganghes der mettenen^{13) +} salstu verwal/lustighen Du visitierdes die eerde ende makedes sie indronken du vermenichuoldighedes sie rike te maken Die vloet¹⁴⁾ godes is veruult mit watere . du heuest bereit hoer spise want

4) M ghelofn-.

5) ontbr. M.

+ (192^v)

6) M mi.

7) ende den du.

8) B Si.

9) M, B gheweghenre (-ner).

10) M beweghet.

11) M beweinen.

12) M uruchten.

13) M, B metten(en B) ende der uesperen.

+ (193^r)

14) M vloyet.

[p. 189]

also is hoer bereydinghe - Hoer riuieren makestu binnen dronken. du vermenichuoldighest hoer ghebuerten . in sinen druppen¹⁾ sal uerbliden die daer groyet Du salt ghebenedien²⁾ die cronen des iaers dijnre lieflicheit ende dijne velde sullen werden veruullet mit voller vrucht. Die schonen van der woestinen³⁾ sullen vet weerden . ende die houele solen werden ghegordt mit hogher vrouden ⁺ Die wedere der schape sijn ghecleet ende / die dalen solen oueruloyen van weyte sie solen roepen ende louesanghe spreken Here ghif hem die ewighe ruste ende dat ewighe licht moet hem lichten⁴⁾

1) M ghebuerte In dinen druppene.

2) M ben.

3) B voestenissen.

+ (193^v)

4) M luchten.

Antiffen

Here hoer⁵⁾ mine bede to di sal comen alle vleisch

5) M uerhore.

Antiffen

Here dine rechterhant ontfenc mi

Salm

God mijn god van dat ijrst beghint to lichtene wake ic toe di Mijnre sielen dorste in di wo⁶⁾ menichuoldelic begheerde di mijn vleisch Inden woesten lande inden onweghe daer gheen water en was daer verscheen ic di als in heilighen begheerten op dat ic ⁺ saghe dine crachte ende dine glorie Want beter is dine barm/herticheit bouen leuen mine lippen solen di louen Aldus sal ic di benedien in minen leuen ende sal in dinen namen verheffen⁷⁾ mine hande. Als mit smere ende mit vetticheit weerde veruullet mine siele ende mijn mont loue di mit lippen hogher vrolicheit. Aldus was ic dijns ghedachtich op minen bedde in di wil ic vroe eersten denken wanttu mijn hulper heues gheweest Ende onder die deckenisse dijnre vloghele wil ic hoechlike verurouwen nae di aenhenc mine siele dine rechterhant ontfenc mi. Mer sie sochten mine siele ⁺ to uergheues ingaen moeten sie in dat nederste der eer/den ghegheuen weerden sie in die hande⁸⁾ des sweerdes sie solen werden der vossen deel. Die coninc sal sich uerbliden in gode . alle die in hem sweren solen ghelouet⁹⁾ werden want bestopt is die mont der

6) M hoe.

+ (194^r)

7) M uerheuen.

+ (194^v)

8) M in handen.

9) M ghelouich.

[p. 190]

gheenre die quaet spreken. God ontferme sich¹⁾ onser ende benedie ons . sijn aensichte inlichte²⁾ hie op ons ende ontfarme onser Op dat wi in eertrike moghen kennen dinen wech ende onder allen volke dijn heil Belien moet di god dat uolc di moten belien alle uolke Hem uerbliden ende hoghe verurouwen hem die ghemeyne lude . wanttu richtes dat uolc in lijcheiden ende die ghemene lude ⁺ op der eerden ley/destu Belien moet di god dat uolc di moeten belien alle uolke dat eertrike heeft sine vrucht ghegheuen Ons moet ghebenedien god onse here ons benedie god ende hem moeten ontsien³⁾ alle eynden van eertrike Here ghif hem die ewighe ruste ende dat ewighe licht moet hem lichten⁴⁾

1) M sic.

2) M in luchte.

+ (195^r)

3) M ontfruchten.

4) M luchten.

Antiffen

Here⁵⁾ dine rechterhant ontfenc mi.

5) ontbr. M.

Antiffen⁶⁾

Here wt trecke hoer sielen van der poerten der hellen.

6) B s (onjuist).

Dit is die sanc den screef ende sanc ezechias die coninc doe hem onse here sijn leuen XV iaer verlenghet hadde⁷⁾ Salm. Ego dixi in di.

Ic sprac in midden mijnre daghe ic gae totten poerten der hellen ⁺ Ic sochte dat / ouerbliuen mijnre iaren ic sprac ic en sal niet sien gode den heren in den lande der leuender Ic en sal voert meer niet⁸⁾ aensien den menschen ende den woner der rusten Mijn ghebuert is afghenomen ende to gader ghewonden van mi als een tabernakel der hierden Mijn leuen is besneden ghelijc als van den die weuet . als ic noch beghonde soe ondersneet hie mi van den morghen totten⁹⁾ auende salstu mi eynden. Ic hoepte hent ten¹⁰⁾ morghen . als een lewe also to wreef hie alle mine bene Van den morghen hent totten¹¹⁾ auonde salstu my eynden . als¹²⁾ een swaelwen ionc / ⁺ also sal ic roepen . ic sal ghedenken als die duue¹³⁾ Mijn oghen sijn

7) M verl. had XV iaer; L voegt er bij: ende ghenesen was; B alleen: s.

+ (195^v)

8) M Ic sal uoort n.m.

9) M ten, L hent ten, B hent tot den.

10) B den.

11) M, H hent ten, L toe den.

12) L ende als.

+ (196^r)

13) M, H als d.d.s. ic ghedencken.

[p. 191]

ghedunnet in op siene¹⁾ int hoghe Here ic lide ghewelt antworde voer mi wat sal ic²⁾ segghen of wat sal hie mi antworden als ict seluen ghedaen heb Ic sal di weder denken alle mine iare in bitterheit mijnre sielen Here ofmen aldus leuet ende is in aldusdanen mijns gheestes leuen du salt mi berespen ende leuendich maken sich in vreden is mine bitterheit alre bitterst Mer du wtruckedest³⁾ mine siele op dat sie niet en verghenghe du verworpest⁴⁾ achterrugghe ⁺ alle mine sunden. Want die helle en sal di niet be/lien . noch die doet en sal di niet louen . sie en solen niet verwachten dine waerheit die neder gaen in dat neder water Die daer leuet die daer leuet hi sal di belien als ic huden vader den sonen⁵⁾ sal kont doen dine waerheit Here beholt mi ende onse salmen solen wi singhen alle⁶⁾ daghe ons leuens in den huse des heren Here ghif hem die ewighe ruste ende dat ewighe licht moet hem lichten⁷⁾

1) L, H op te sien, B op to siene, M op te seine.

2) M ic sal.

3) M wtgheructes.

4) H worpes.

+ (196^v)

5) L sone; M sone k.d.s., H sonen k.d.s.

6) Evenzo H; M, L, B alle die.

7) M luchten.

Antiffen

Here wttrecke hoer sielen vander poerten der hellen

Antiffen

Alle gheisten louen den heren.

Salm

Louet den heren ghi vanden hemelen . louet hem in den hoghen ⁺ Louet oen alle sine en/ghelen louet oen alle sine crachten Louet oen sonne ende mane . louet oen alle sterren ende licht Louet oen ghi hemele⁸⁾ der hemelen ende die watere die bouen die hemelen sin . moten louen den name des heren Want hie sprac ende sie sin ghemaect hie gheboet ende sie worden gheschapen Hie satte sie ewelike in ewicheit hie sette dat ghebot dat niet achterbliuen en sal Louet den heren ghi vander eerden heymelike weghe onder der eerden ende al afgronde Vuer haghel snee ijs wint der waghen die werct dat woert des heren Berghe ende alle houele vruchtbaer ⁺ holte ende alle cedar bome Beesten ende alle / vee⁹⁾ serpenten ende voghele gheuedert Coninghe van eertrijke ende alle uolke

+ (197^r)

8) M hemel.

+ (197^v)

9) M uiee.

[p. 192]

princen ende alle richtere in der eerden Ionghen ende magheden olden mitten ionghen moeten louen den name des heren want sijn name allene verhoghet is Sijns weerdichliken belien dat is bouen hemel ende eerde ende sijns uolcs horn heeft hi uerhoghet Louesanc alle sinen heilighen den kinderen van israhel den uolke dat hem ghenaket¹⁾ Singhet den heren nyen sanc . sijn lof is in der heilighen²⁾ vergaderinghe Israhel uerblide hem in dien die oen ghemaect heeft ⁺ ende die dochteren van syon hoghe / verurouwen sich in horen coninghe Sie moeten louen sinen namen in eendrachtighen versamenden³⁾ sanghe in der bonghen ende in den santoer singhen sie hem. Want den heeren wal behaghet in sinen uolke ende die sachtmoedighen heeft hie uerhoghet in salicheit In glorien solen sich die heilighen hoghe uerurouwen . in⁴⁾ horen slaepcameren solen sie verbliden Die hoghe vroude gods sal wesen in horen kelen ende op beiden sijden snidende sweerde in horen handen Om wrake te doen in den die veer gheboren sijn ende om te bescheldene die ⁺ ghemeyne lude. Om te bindene hore conincinne⁵⁾ / in voethelden ende hoer edelinghe in⁶⁾ hantbanden Op dat si doen moghen in hem dat bescreuen gherichte dese glorie is alle sinen heilighen⁷⁾ Louet den heren in sinen heilighen louet den heren in den firmament sijnre crachten Louet oen in sinen crachten louet oen nae der menichuoldicheit sijnre groetheit Louet oen inden ghelude der basunen louet oen in den santoer⁸⁾ ende in⁹⁾ herpen. Louet oen in bonghen ende in eendrachtighen versamende¹⁰⁾ sanghe louet oen in den snaren¹¹⁾ ende in organen Louet oen in walludende cymbalen . ⁺ louet oen in cymbalen der uolherteliker blijscap alle / gheiste louen¹²⁾ den heren (De glosse naar M 296^v: Cimbalen dat sin dinge gheformet uan cloc spisen . als cleine schelleken . die die ene an die ander gheslaghen . ende gheuen soete klinghende ghelude . also slaen gheestlike lude mit worden ende mit werken die ene an die andere . ende spreken ende werken /297^r/ schone soete ghelude wtwendich

1) Hier begint een nieuwe psalm; opschr. M Cantate domino canticum, B psalmus.

2) M -gher.

+ (198^r)

3) M -meden.

4) M ende in.

+ (198^v)

5) M, B coning(h)e (in M gecorrigeerd).

6) B in yseren.

7) Hier begint een nieuwe psalm; opschr. B s.

8) M snaren.

9) M, B inder.

10) M -eden, B -enden.

11) M sanctoer.

+ (199^r)

12) M louet, B loue.

[p. 193]

ende inwendich in eendrachticheit) Here ghif hem die¹⁾ ewighe ruste ende dat ewighe licht moet hem lichten²⁾

1) ontbr. M.

2) M luchten.

Antiffen

Alle gheeste louen³⁾ den heren

3) M louet, B loue.

Antiffen.

Ontbint here hoer sielen van allen banden der misdaden op dat sie weder opuerwect mit dinen heilighen weder adamen⁴⁾ in der glorien der opuerstandenisse

4) B ademen; M si in der gl. d. op u-issen onder d.h.w. op uerwecket wt a.

Benedictus dominus

Ghebenedijt sij die here god van israhel want hi sijn volc gheuant ende verloest heuet Ende hie heeft ons opghericht den horn der salicheit in dauids⁵⁾ sijns kindes gheslechte Als hie ghesproken heuet wt monde sijnre heiligher profeten die van beghinne der ⁺ werlt / gheweest hebben Heil van onsen viande⁶⁾ ende van al der gheenre hande die ons haeten Om te doen barmherticheit mit onsen vaderen ende te ghedenken sijnre heiligher ghelofnisse Den eet den hie swoer tot abraham onsen vader dat hie ons hem seluen gheuen wolde Op dat wi sonder anxt verloest van den handen onser viande hem⁷⁾ dienen In heilicheit ende in rechtuerdicheit voer oen al onse daghe Ende du kint du bist een profete des ouersten gheheiten . want du salst voergaen voer dat anghesichte des heren to bereidene sijne weghe (de glosse naar M 298^r: Dat kint was se Johannes) To gheuen wijsheit des heils sinen volke in vergheuenisse / ⁺ hoerre sunden Mitten binnensten der barmherticheit ons gods daer mede heeft ons⁸⁾ gheuandet die wt den hoghen op ghegaen is. Inluch te here⁹⁾ den die sitten in duysternissen ende in scheme des dodes toe leyden onse voete in den wech des vreden Here ghif hem die ewighe ruste . ende dat ewighe licht moet hem lichten¹⁰⁾

5) M d. huus.

+ (199^v)

6) M, B -den.

7) M hem toe.

+ (200^r)

8) B daer hie ons mede h.

9) M o here.

10) M luchten.

[p. 194]

Antiffen.

Ontbint here hoer sielen van allen banden der misdaden op dat sie weder opuerwect mit dinen heilighen weder adamen¹⁾ inder glorien der opuerstandenisse

1) B ademen; M si in der gl. d. op u. onder d.h.w. op u. mit adaemen.

Antiffen²⁾

Ic hoerde die stemme van den hemele to mi sprekende.³⁾ Scrijf ⁺ salighe doden die in gode steruen. Pater noster / Vader onse. Ende en inleit ons niet in becoringhe. Mer verloes ons van quade. Amen. Here ghif hem die ewighe ruste . ende dat ewighe licht moet hem lichten.⁴⁾ Here wttrecke hoer sielen . van der poerten der hellen. Ic gheloue te siene die goede des heren . in den lande der leuender. Here verhoer mijn ghebet ende mijn roepen come to di.

2) B versik[el].

3) M spreken.

+ (200^v)

4) M, B luchten.

Collecte⁵⁾

Sie moeten beholden deel der saligher opuerstandenisse ende moten weerdich wesen⁶⁾ te hebben dat ewighe leuen . vermits di ihesu criste salich beholder der werelt die mitten vader ende mitten ⁺ heilighen gheist leuest ende regnierst⁷⁾ ouer al in e/wicheit der ewicheiden Amen

5) M Bid wi.

6) M werden.

+ (201^r)

7) M leuet ende reingnieret.

Salm -

Loue siele mijn den heren ic sal den heren louen in minen leuen . ic sal singhen minen gode also langhe als ic sal sijn En wilt niet ghetrouwen in den vorsten in sonen der menschen in welken gheen heil en is. Sijn gheist gheit wt ende sal weder comen in sijn eerde in den daghe solen vergaen al hoer ghedachten. Selich is hie des sijn hulpe is iacobs god . sijn hope is in den heren sinen gode die maecte den hemel ende die eerde ende mere ende alle die daer inne sijn Die⁸⁾ behodet⁹⁾ die waerheit in der ewicheit ⁺ hie doet gherichte den ghenen die onrecht / liden hie gheuet spise den hongherighen Die here ontbint die mitten voeten ghebonden sin die here inluchtet die¹⁰⁾ blinden Die here oprichtet die neder

8) B Hie

9) M behoeden.

+ (201^v)

10) M den.

[p. 195]

gheslaghene¹⁾ die here mynnet die rechtuerdighen Die here behoet die vreemden ende die²⁾ ellenden die wesen ende weduwen sal hie ontfaen ende die weghe der sundere sal hie versturen Die here sal regnieren in der ewicheit dijn god syon in die ghebuert ende int ghebuert Here ghif hem die ewighe ruste ende dat ewighe licht moet hem lichten.³⁾ Here verhoer mijn ghebet . Ende mijn roepen come to di.

1) M nederslaghene.

2) ontbr. M.

3) M luchten.

Collecte -

⁺God die ons vader ende moder ghebodes to eren ontfarme di guetlike der⁴⁾ sielen mijnre olderen ende ghif hem verlatinghe van horen sunden ende al dien die mi beuolen sin ende di⁵⁾ my goet of quaet ghedaen hebt.⁶⁾ ende dien ic misdaen hebbe . ende daer ic schuldich bin voer te bidden . ende laet sie mi beschouwen⁷⁾ in der bliscap der ewigher claerheit.

+ (202^r)

4) M ghuetelic den.

5) 1. die (M).

6) M hebben; B hebt, in hebē veranderd.

7) M mi sien ende bes.

Collecte.

Here den properliken toe behoert tontfarmene ende te sparen wes ghenadich allen sielen ende sunderlinghe daer ics voer beghere . verghif hem hoer sunden op datsie vrij ontbonden van banden des ⁺ dodes weerdich / weerden ouer te gaen int leuen.

+ (202^v)

Collecte.

Neyghe here dine oren tot onsen beden⁸⁾ daer dine dienre dine barmherticheit mede bidden dat die sielen dijnre dienre ende dijnre⁹⁾ dienreschen die du van desen eertrike heues heiten gaen willes setten in dat lant des vreden ende des lichtes ende ghunnen wilste gheselscap dijnre heilighen. Ouermits onsen heren¹⁰⁾ ihesum cristum dinen soen die mitti leuet ende regniert in enicheit des heilighen gheistes¹¹⁾ een god ewelike sonder eynde Amen Here ghif hem die ewighe ruste . ende dat ewighe licht moet hem lichten.¹²⁾ Sie moten rusten in¹³⁾ vrede Amen. -

[Veel later, in de 17^de of 18^de eeuw, zijn nog drie papieren bladen (6 met gebeden beschreven bladzijden) toegevoegd.]

8) M ghebeden.

9) ontbr. M.

10) M, B lieuen heren.

11) Hierna in rood doorgestreept; M, B in ewicheit der ewicheiden (-eit) (B amen) Heer (Here) gh.

12) M, B luchten.

13) M in eweghen.

[p.]