Didibri-torie

[p. 14]

Wat voor ziel?

Een kaartspeler had nog zoveel andere slechte manieren, behalve dan het gokken, die hij niet kon laten. Zijn moeder en zijn vrouw spraken met hem, tot ze niet meer konden. Het scheen, dat er een stok in zijn oren was afgebroken (doof). Op zekere dag zei zijn moeder tot hem: ‘Tjado, mijn jongen, je leeft niet goed; denk eens aan God en aan je ziel’. Tjado lachte. Hij zei: ‘moesje, jij gelooft in die gekheid; misschien hebben de eerste mensen, de op de wereld waren, iets gehad, dat ze ziel’ noemden. Maar de anderen die later kwamen, hebben dat niet, hoor! Dokters hebben ze opengesneden van hoofd tot voet, auto's hebben ze opengescheurd als een vis, maar nooit heeft iemand een ‘ziel’ gezien of een deeltje van een van hen, waarvan je kunt denken: dit is misschien dat ding, dat de mensen ‘ziel’ noemen.

De moeder zei: ‘Tjado, mijn jongen, laat de Heer medelijden met je hebben, dat je die van jou niet verliest!’

Tjado vroeg weer aan zijn moeder: ‘hoe zal ik iets, dat ik niet heb, kunnen verliezen?’ Zo volhardde Tjado in zijn slecht leven.

Tjado was zo'n vent, die Zaterdag, als hij van zijn werk kwam, niet naar huis ging, zolang hij niet heel zijn weekloon verloren had.

Op een Zaterdag ging Tjado naar een van die beruchte speelholen, waar dag en nacht kaart gespeeld werd. Tjado had die avond een duivels geluk. Al het geld, dat op tafel kwam, had hij al gewonnen. Zo tegen twaalf uur had hij iedereen de ogen laten draaien. Tjado keek om zich heen en bemerkte, dat hij alleen aan de tafel zat. Hij zei: dat is vanavond geen kleinigheid met mijn geluk. Het schijnt, dat ik het zal winnen, als zelfs de duivel met mij komt spelen en dan zal hij raar kijken! Tjado had het nog niet goed en wel gezegd, of een man stootte de deur open en kwam binnen. Vlak tegenover Tjado ging hij zitten. Hij stak zijn hand in zijn broekzak en haalde een pak kaarten te voorschijn. Hij zei tegen Tjado: ‘maat, hier ben ik. Als je wil, kun-je je nek inzetten, ik kijk niet op grote of kleine inzet, zet maar in wat je wil.’ Tjado dacht: ‘vanavond is het geluk mee, ik kan het er op wagen.’ Voor Tjado een oog geknipt had, was de man klaar met hem. Tjado wist niet of hij lachen of huilen moest.

De man zei: ‘kameraad, ik heb zo'n vermoeden, dat jouw ziel nog over is, om voor te spelen. Wil je spelen voor je ziel?’

[p. 15]

Sortoe ‘ziel’?

Wan karta-man ben abi - boiti en pré-karta - someni tra ebi doe, di a no ben man libi. En mama nanga en oema taki nanga en te den no man moro. A gersi na tiki den broko na ini na man jesi.

Wan dé na mama taigi en taki: ‘Tjado, mi boi, joe no de libi boen; prakseri Gado, prakseri joe ziel pikinso.’

Tjado lafoe. A taki: ‘mama, joe de bribi na ini na law dati; kan-de den toe fosi s'ma, di ben de na grontapoe, ben abi wan sani, di den ben de kari ziel’. Ma den trawan, di kon na baka, no abi en, jere! Datra priti den opo foe den ede te na den foetoe; oto priti den opo na strati leki wan fisi; noiti ete wan s'ma si wan ‘ziel’ efoe wan pisi sani na wan foe den s'ma, di joe kan prakseri taki: a sani disi, kande, na sani di den s'ma a kari wan ‘ziel’.

Na mama taki: ‘Tjado, mi boi, na Masra srefi moe sari joe, foe joe no lasi di foe joe!’

Tjado aksi na mama baka, taki: ‘fa a sa man lasi wan sani, di a no abi!’ Na so Tjado tan na ini en doti libi foe en.

Tjado ben de wan man, Satra, te a komopo na wroko, oso no de si en, solanga a no lasi ala san a wroko na wiki dati.

Wan Satra Tjado go na wan den ebi olo, pe den de pré na karta, dé nanga neti. Tjado ‘ster’ ben tanapoe leki wan didibri na neti dati.

Ala moni, di kon na tapoe tafra, Tjado wini kaba. Te nanga den twarfoe joeroe so, Tjado krin ala den man ai gi den!

Tjado loekoe lontoe, a si, taki na en wawan sidon na sé na tafra. A taki: ‘a no law kolokoe mi tja' di neti! Fa mi de si, den, awasi didibri srefi kon pré nanga mi, mi de wini en, te a lafoe!’

Tjado no taki na sani wan leti fasi srefi, wan man poesoe doro kon na ini. A saka sidon abra nanga abra foe Tjado.

A dipi en anoe na ini en broekoe-saka, a poeroe wan paki karta kon na doro. A taigi Tjado taki: ‘mati, mi dja! Efoe joe wani, joe kan poti joe neki, mi no sabi bigi nanga pikin, san joe wani joe kan poti.’

Tjado prakseri taki: ‘kolokoe de di neti, en kan go ebi.’

Fosi Tjado pingi en ai, a man klari nanga Tjado. Tjado no man lafoe, a no man kré.

A man taki: ‘mi mati, fa mi de firi, dan na joe “ziel” libi foe wini ete. Joe wani pré foe joe ziel?’

[p. 16]

Tjado zei: ‘man schei uit met die gekheid; al mijn geld heb je al gewonnen en nu hou-je mij nog voor de gek en wil je spelen voor een ding, dat ik niet heb!’

De duivel zei: ‘hoor eens hier, hebben of niet heben, zeg maar of je ervoor spelen wilt. Als ik die ziel win, zal ik wel weten, hoe ik die moet nemen.’ Voordat Tjado zich een keer op de bank had gedraaid, was de man alweer met hem klaar. De vent bekeek Tjado van onder naar boven. Toen schaterde hij het uit van het lachen en zei: ‘Tjado, mijn jongen, jouw ziel is van mij!’

Tjado zag niet meer, waar de man heenging. Hij raakte in verwarring en rende de straat op. Van de eerste man die hij tegenkwam, dacht hij, dat deze geld bij zich zou hebben. Hij stak de man dood, onderzocht zijn zakken en vond geen koperen cent. Nu eerst kwam hij tot bezinning, maar te laat. De volgende morgen vond men Tjado aan een touw hangen. De duivel had zijn winst opgestreken.

Al kunnen we niet betasten of zien waar de ‘ziel’ is, moeten wij er voorzichtig mee omgaan.

[p. 17]

Tjado taki: ‘man, libi mi nanga law; joe wini ala mi moni kaba; now je drégi mi, joe wani pré mi foe wan sani di mi no abi!’

Didibri taki: ‘jere dja, abi efoe no abi, taki nomo, efoe joe wani pré foe en, te mi wini na ziel, mi sa sabi, fa mi moe teki en.’

Fosi Tjado drai wantron na tapoe na bangi, na man klari nanga en baka. Na man loekoe Tjado foe ondro go na tapoe. Dan a bari wan bigi lafoe, a taki: ‘Tjado, mi boi, joe ziel na foe mi!’

Tjado no si pe na man go moro.

A bigin broeja, a lon go na strati.

Na fosi man, di a miti, a prakseri, na man disi moe abi moni na en skin. Tjado soetoe na man kiri. A firi-firi den saka foe na man. Wan kopro sensi srefi a no feni. Now a de aksi ensrefi san en doe, ma a lati kaba.

Tamara mamanten de go feni Tjado anga na wan tité.

Didibri teki en paiman.

Awins oen no man firi, oen no man si, pe na ‘ziel’ de, no meki prefoeroe nanga en.