Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 17

[p. 144]

417A. [1615] augustus 29. Van [F. van den Sande].¹

Vir amplissime,

Post feliciter expeditam nostrae civitatis caussam,² currum intra bihorium conscensuro mihi tuae reddebantur literae, quae quamvis essent gratissimae quod a te venirent,³ longe tamen fuissent gratiores si de tuo intra proximum biduum adventu aliquam spem fecissent; nam quamvis me domum trahat meae coniugis⁴ post periculosissimum abortum convalescentis desiderium, pauculos tamen dies impendissem tuae consuetudini, quae me in multis doctiorem melioremque reddere solet.⁵

Commentationem tuam de Satisfactione domino Thissio legendam dedi,⁶ isque priusquam Hardrovico discederem post tria priora capita perlecta laborem valde commendavit ac promisit se nulli alteri communicaturum atque intra quatuor hebdomadas cum suo iudicio remissurum. Itaque ego domum reversus eo nomine ad ipsum scripturus sum atque operam dabo, ut omnia recte ad manus tuas redeant.

De conceptione tua circa praedestinationem⁷ velim promissi memineris.

Vale, vir clarissime, coniugi officiose a me salutem.

Haghae, XXIX Augusti MDCX[V].

1 Hs. Rotterdam, GB, RK, ongecatalogizeerd (voorheen: 2446), eigenh. oorspr. Gedrukt in H. Grotius, De satisfactione (ed. E. Rabbie), p. 466-467. Frederik van den Sande (ca. 1577-1617) was burgemeester van Arnhem, raad en momboir bij het Hof van Gelderland en gedeputeerde van Gelderland in de Staten-Generaal. Vgl. nos. 312, 428 en 453 (dl. I).

2 Over welke Arnhemse zaak het hier gaat valt niet met zekerheid uit te maken.

3 Deze brief aan Van den Sande is niet overgeleverd.

4 Evermoedt van Essen.

5 Grotius kwam naar Den Haag voor de vergadering van de Staten van Holland, die van 8 tot 25 september zou duren. Zie Res. SH (1613-1620), p. 137.

6 Grotius had Van den Sande een manuscript van zijn Defensio fidei catholicae de satisfactione Christi (BG no. 922) toegestuurd. Dit (anonieme) manuscript werd door Van den Sande in Harderwijk aan de plaatselijke hoogleraar in de theologie Anthonius Thysius (1565-1640) overhandigd. Thysius (NNBW V, kol. 923-924) stond bekend als een gematigd voorstander van de denkbeelden van Franciscus Gomarus. Na enkele pagina's gelezen te hebben gaf hij als zijn mening te kennen dat Hugo Grotius het traktaat met steun van Van den Sande had geschreven. Pas in september 1616 deed Thysius Grotius een nietszeggend commentaar toekomen. Zie H. Grotius, De satisfactione (ed. E. Rabbie), p. 23-24.

7 Van Grotius' verhandelingen over de predestinatie is de bekendste de Conciliatio dissidentium de re praedestinaria et gratia opinionum, voor 't eerst uitgegeven in 1652 (BG no. 1206). Op 26 mei 1613 zond John Overall een handschrift van dit werk terug naar Grotius, niet zonder goedkeuring, maar met de waarschuwing dat de auteur zich met het geschrift de woede van de orthodoxe calvinisten op de hals zou halen. Zie no. 267 (dl. I); H.J.M. Nellen en E. Rabbie, ‘Hugo Grotius, Via ad conciliandas controversias quae inter Hollandiae ministros de praedestinatione et annexis capitibus agitantur, edited with an introduction and notes’, in: Grotiana N.S. 18 (1997), p. 3-53.

Adres: Ehrentfeste, hoichgeleerde, wijse ende seer voirsienige heere ...⁸

8 Adres en handtekening afgescheurd.