Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 16

7298. 1645 februari 4. Aan J. Oxenstierna.¹

Illustrissime et excellentissime domine,

Pro literis Excellentiae vestrae datis IX/XIX Ianuarii plurimum debeo, non tantum ob benevolentiae testimonia, verum etiam quia ea me docent quae scire mea in hoc interest, ut melius fungi mandato mihi munere et ea quae nomine reginae nostrae agantur possim defendere.

Video duo esse quae colloquiis de pace moram iniiciant, quorum alterum ad mortuum, alterum ad viventes pertinet. Spero caesarianos sapientiores fore quam ut cum lar-

1 Hs. Hannover, Niedersächs. Landesbibl., ms. XIIc, 723, f. 75. Eigenh. oorspr. Antw. op no. 7262. Gedrukt in Epist., p. 742 no. 1727, en in F.C. von Moser, Diplomatische und Historische Belustigungen V (BG no. 1254), p. 108.

[p. 425]

vis luctari velint: requiem defunctis.² Nihil ob id deteriores erunt res Castellanae, si Bottero honesta sepultura Suedorum pio officio contingat.³ Postulatum vero pro Stralsunda, ut ea civitas mittere suos ad colloquia possit, evidentem habet aequitatem.⁴ Habent enim etiam illae civitates quae sub principibus sunt,⁵ ut Stralsunda, Rostochium, Wismaria, ius tamen paciscendi de iis quae ipsas ipsarumque commercia possunt reddere tutiora, nam et partes fuere Ansiatici foederis.⁶ Adde quod nec ordines Imperii id impediunt, nec elector Brandeburgicus. Imo etiamsi illa civitas census esset longe depressioris, tamen licere ei debet quod nec privatis adimendum est, ut querelas et desideria sua ad talem conventum perferre possint. Nam adhaerentium nomine comprehendi quosvis qui in partibus fuere docent nos iurisconsulti, ut Bossius⁷ titulo de Unionibus et colligationibus, num. 3, multique alii. Nec potest id in dubium vocari ab iis qui voces istas intelligunt.

Gaudeo plures pluresque advenire missos ab iis qui ius sententiae dicendae in Imperio habent.⁸ Pridem vero audimus moliri id imperatorem, ut plenum Imperii conventum contrahat Ratisbonam.⁹ Sitne id usu[i] Germaniae et promovendae paci, illorum est expendere quorum res agitur, quos invitos ne Salus quidem servet.

2 De Portugese gevolmachtigde dr. Rodrigo Botelho de Moraes was op 15 december 1644 in Osnabrück overleden. Toen de Zweden drie wagens in gereedheid hadden gebracht om het lichaam naar Minden over te brengen, hield de keizerlijke ritmeester Wolff (Wulff) de lijkstoet aan en plaatste kist, koffers en gevolg onder toezicht van de commandant van Fürstenau.

3 Het Spaans verzet tegen de deelname van vertegenwoordigers van de ‘rebelse’ Jan IV van Portugal aan de vredesconferenties (Colección de Documentos Inéditos LXXXII, p. 509-510).

4 De Zweedse gezantschapssecretaris Mattias Mylonius Biörenklou had de keizerlijke gevolmachtigden Johann Maximilian, graaf Lamberg, en Johann Baptist Krane op 5 december 1644 benaderd met een verzoek om een paspoort voor de gedeputeerden van de stad Stralsund. De keizerlijken hielden de Zweden echter voor dat het preliminair vredesverdrag van Hamburg (25 december 1641) weliswaar sprak over de afgifte van vrijgeleidebrieven aan de ‘confoederati et adhaerentes’ van de Zweedse kroon, maar dat deze regeling slechts betrekking had op de vertegenwoordigingen van de ‘immediatreichsstände’ en beslist niet op ‘alle und iede im gantzen Römischen reich ihnen zugethane und anhangende stätte ... alß Stralsundt, Stetin, Wißmar und Erffurth ...’; zie no. 7262.

5 De stad Stralsund stond van oudsher onder de rechtsmacht van de hertog van Pommeren. Na de dood van hertog Bogislaw XIV († 1637) viel de Pommerse erfenis toe aan de keurvorst van Brandenburg (Acta pacis Westphalicae; Diarium Volmar I, p. 248, en Urk. u. Act. IV, p. 377-378).

6 De Staten-Generaal hadden in het verdrag van 1616 alle Hanzesteden inbegrepen: Lübeck, Bremen, Hamburg, Wismar, Rostock, Stralsund, Greifswald-Anklam, Maagdenburg, Braunschweig en Lüneburg (Aitzema (f^o) I, p. 88-90).

7 Aegidius Bossius (Egidio Bossi of Bosso) (1488-1546), Practica et tractatus varii seu quaestiones criminalem materiam sive actionem fere omnem exacte continentes (ed. princeps Venetië 1562; herdruk Bazel 1578), ‘titulus De unionibus et colligationibus’ (DBI XIII, p. 299-300).

8 De aankomst van de gevolmachtigden van de ‘immediatreichsstände’: dr. Jacob Lampadius (Braunschweig-Lüneburg), Reinhard Scheffer (Hessen-Kassel), dr. Abraham Kayser (Mecklenburg) en de syndici van de Hanzesteden Lübeck, Hamburg, Bremen.

9 De rijksstanden toonden geen belangstelling voor een rijksdag te Regensburg: zij begeerden volwaardige deelname aan het vredesoverleg te Munster en Osnabrück; zie nos. 7188, 7204 en 7262, en Dickmann, Der Westfälische Frieden, p. 173-178 en p. 186-189.

[p. 426]

Deus, illustrissime et excellentissime domine, Excellentiae vestrae et hunc et annos plurimos largiatur plenos bonae valetudinis ac rerum prosperrimarum,

Excellentiae vestrae ipsius merito perpetuum serviturus,
H. Grotius.

Lutetiae, XXV‹I› Ianuarii/IV Februarii 1645.

De adhaerentibus quod dixi est et apud Jasonem¹⁰ in 1. a Divo Pio, § 1, D. de Re iudicata, et clarissime apud Martinum Laudensem¹¹ tractatu de Confoederationibus, quaestione 27.

10 Jason de Maino (1435-1519), In primam [secundam] Digesti Novi partem commentarii, ad Digesten 42, 1, 15.

11 De vijftiende-eeuwse jurist Martinus Laudensis (Martino Gazato of Garati uit Lodi) (Jöcher, Gelehrten-Lexikon II, kol. 857). Zijn tractaat De confoederatione et conventionibus is opgenomen in tomus XVI (vol. 23) van het verzamelwerk Tractatus universi iuris, Venetië 1584.

Adres: Illustrissimo et excellentissimo domino/domino Johanni Oxenstiernae, reginae regnique Suedici senatori, etc., eiusdem regiae Maiestatis summa cum potestate legato, etc., libero baroni in Kymitho, etc.

Bovenaan de brief staat in een onbekende hand: 26 Ian. 1645.

Adres (volgens de uitgave der Epist.): Baroni Oxenstiernae, plenipotentiario.