Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 16

7225. 1644 december 31. Aan A. Oxenstierna.¹

Excellentissime et illustrissime domine,

Marescallus Gassio ab aula in Flandriam rediit.² Comes Harcurtius iter in Catalaniam distulit in mensem Februarium.³ Sperat autem se habiturum ex iis qui ibi sunt et quos Catalani addent et quos ipse adducet ad sexdecim peditum, equitum quinque millia, de quo dubito. Motta in Lotharingia a Magalotto ita operibus et vallo cingitur undique, ut qui exierant milites redire eo non potuerint; eruptiones ab obsessis factae non optime successerunt.

1 Tekst naar copieboek Dresden, Sächs. Landesbibl., C 61, 232; gedrukt in Oxenst. Skrifter 2. afd., IV, p. 512 no. 567. Afschrift ook in copieboek Leipzig, UB, ms. 2633, f. 405. Zie voor een andere overlevering van de brieftekst, Grotius' brief aan Johan Oxenstierna en Johan Adler Salvius (no. 7226).

2 Jean, graaf van Gassion, en Charles II de Lorraine, hertog van Elbeuf, betwistten elkaar het bevel over het Franse leger in Picardië. Bijna was het tot een duel gekomen, maar na tussenkomst van de hertog van Orléans brachten zij enige matiging in hun onderlinge wedijver (Journal d'Olivier Lefèvre d'Ormesson I, p. 235-236; Bots-Leroy, Corresp. Rivet-Sarrau II, p. 467, en Gazette 1644, no. 153, dd. 24 december 1644).

3 Onderstaande berichten komen ook voor in Grotius' nieuwsbrief aan Nicolaes van Reigersberch, dd. 31 december 1644 (no. 7224).

[p. 295]

Barbarinis res Romae male procedunt; nam et Camillo Pamphylio facto cardinali spe exciderunt matrimonii cum Thaddaei filia, et ne ipsi aut Avenione⁴ aut Niceae⁵ cum honore sint, Gallia acriter intercedit, opera utens cardinalis Biquii.⁶ Quendam qui in Barbarinos carmina scripserat et cui ob id minati erant Barbarini,⁷ cardinalis Mediceus in domum suam recepit cum honore.⁸ Dux Vindocinensis Florentiae est. Galli milites qui in Italia fuere, non in Montisferratensi tantum ditione, sed partim in Pedemontano et Delphinatu hibernant. Praefectus Mediolani auget oppidorum praesidia et pecunias quaerit, ut valentem exercitum habeat vere proximo. Robolledus auxit praesidium quod erat in arce Crucenaci. Fama est Barbarinos laborare, ut in regis Hispaniae sint tutela, promissis ei pecuniis et milite. Imperator vero petit a papa, ut in terris eius quatuor millia militum sibi liceat scribere.⁹ Gallia Camillo offert pinguem abbatiam cum titulo protectoris Galliae; an haec recepturus sit, incertum est. Multi enim existimant omnia acturum papam, ut Gallos cogat de Italia decedere.

In Anglia parlamentarii obsident Nevercam, Chestriam et arcem Lachi,¹⁰ et equitem misere in partes regni occidentales. Rex cum novas conditiones ad parlamentarios vellet mittere nec illi legatos recipere vellent nisi rex ipsis titulum daret ‘Parlamento Angliae’, morem eis gessit misitque ducem Richemontium et comitem Suthamptonium, unde pacem multi sperant, quae certe nunc nisi maxima cum regii iuris imminutione fieri nequit. Aliqui existimant regem auxilia aliqua externa exspectare in ver proximum, interim sperare incrementa discordiarum inter parlamentarios, quarum nonnulla sunt semina. Nam et de archiepiscopi damnatione non consentiunt cum plebis ordine proceres, et liturgia anglicana iam damnata est a synodo; fabricatur nova ministrique constituuntur sine episcopali manuum impositione, multis improbantibus, et Scoti agunt ferocius, ideo quod promissa stipendia non acceperint. Legati Batavi discessum parant,¹¹ primum tamen ituri Oxoniam, ut regi valedicant. Fuit ipsorum opera parlamentariis parum grata,

4 De kardinalen Francesco en Antonio Barberini hadden afstand moeten doen van hun diplomatieke eretitels (no. 7210). De waardigheid van ‘legatus’ van Avignon viel nu toe aan de pauselijke neef Camillo Pamfili (Gauchat, Hierarchia catholica IV, p. 27).

5 Nice of Nizza Monferrato. Grotius zal hier waarschijnlijk doelen op het hof van Maurizio van Savoye (1593-1657), prins van Oneglia. De prins, in 1607 door paus Paulus V tot kardinaal verheven, was in 1642 in het huwelijk getreden met zijn nicht Luisa van Savoye (Gauchat, Hierarchia catholica IV, p. 10).

6 Kardinaal Alessandro Bichi, bisschop van Carpentras, was Mazarins belangrijkste politieke adviseur in Rome (Lettres Mazarin II, p. 100 en p. 127, en Chéruel, Histoire de France pendant la minorité de Louis XIV II, p. 152-157).

7 De dichter kan zich vrolijk hebben gemaakt over de verwijdering van het Franse koninklijke wapenschild van het palazzo Barberini (no. 7128). Zie voor de talrijke hekeldichten en paskwillen op de ‘Barberini’, Pastor, Gesch. Päpste XIII 2, p. 879-881.

8 Kardinaal Carlo de' Medici (1596-1666), oom van de groothertog van Toscane, ‘protettore di Spagna’ (Archivo de Simancas, Catálogo XXVII. Estados pequeños de Italia, p. 115 nos. 39 en 49).

9 De keizerlijke ambassadeur Federico († 1649), hertog van Savelli (ADB LIII, p. 720-721), bracht het verzoek ter kennis van paus Innocentius X. In maart 1645 stuurde keizer Ferdinand III graaf Walter Leslie (1606-1667) naar Italië om fondsen te werven voor zijn campagnes (Doc. Boh. VII, p. 197 no. 576 en p. 198 no. 583; ADB XVIII, p. 437-444, en Acta pacis Westphalicae; Diarium Volmar I, p. 248).

10 De blokkade van Newark-on-Trent, Chester en de kastelen in de omgeving van Laugharne (Carmarthenshire).

11 De Staatse vredesmissie naar Engeland dreigde te mislukken. De ordinaris ambassadeur Albert Joachimi en de extraordinarii Willem Boreel en Johan van Reede van Renswoude wachtten in Londen op instructies voor hun afscheid van de koning en het Parlement (no. 7223).

[p. 296]

et iam naves Batavae venientes a portu quem rex tenet, inspectari nolentes a parlamentariis, in pugnam et caedes cum eis venere.¹² Sabranus residens a parlamentariis ut legatus recipi voluit, sed cum literas non ostenderet, reiecta est eius postulatio. Regina Angliae a regina Galliae aliquid accepit pecuniae, quod illico misit ad maritum. Haec sunt quae nunc habemus in tempore rerum sterili.

Deus, excellentissime et illustrissime domine, Sublimitati tuae det res felicissimas,

Sublimitatis tuae devotissimus cultor,
H. Grotius.

12 Eind november had de Zeeuwse kapitein Frans Jansz. in het zicht van de haven van Dartmouth strijd moeten leveren met twee schepen van het Parlement. De Staten-Generaal sloegen alarm en waarschuwden in brieven van 16/17 december de admiraliteiten voor de gevaren op zee (S. Groenveld, Verlopend getij, p. 195; Briefw. C. Huygens IV, p. 110 en p. 112, en Res. SH, dd. 15, 17 en 20-21 december 1644).

Lutetiae, XXI/XXXI Decembris anno 1644.

Fama hic per urbem et aulam vagatur Scotum quendam ex Suedia missum ad parlamentarios qui sunt Londinii, cum mandatis faciendi cum eis foederis ad arcenda et inferenda bella, idque rege inscio.¹³ Audimus non placere Essexio et proceribus aliis decretum, quod urget plebeius ordo, ne quis eorum qui ius dicendae sententiae in parlamento habent, ullum habeat imperium militare. Interim et hoc dicitur, Scotos ad pacem flecti, sive quod stipendia non procedant et praeda deficiat, sive quod Hiberni minentur se praeter eos suorum qui in Scotia sunt, missuros decem [millia] militum in Scotiam et sex millia in Angliam septentrionalem.

Mombazonius, hic a regina reditum uxori suae postulans, aspere reiectus fuit.¹⁴ Tribus in Catalania cohortibus data est missio, quae in fuga apud Ilerdam primae fuerant. Nescio, an verum sit, quod itidem hic dicitur: sultanum Turcarum legatos christianorum principum dedisse in custodiam ob cladem quam a Melitensibus accepit. Bavaricos audimus, accepto nuntio eorum quae marescallo Torstensonio prospera contigerant, abiisse a Via Montana, relictis praesidiis Benshemi et Weinhemi. Aiunt Galli caesos aut fugatos a suis in Catalania pedites mille quingentos, equites trecentos. Crucenaci arcem aiunt impeti machinis octo et praeterea cuniculis. Ducem Lotharingum et Glenium esse apud Confluentes Trevericos.¹⁵

13 Hugh Mouat, Schots resident in Stockholm, had in januari 1644 zijn diensten aan de Zweedse regering aangeboden. In maart ontving hij brieven van koningin Christina van Zweden waarin zij hem machtigde om de Parlementen van Schotland en Engeland een alliantie ‘contra quoscunque’ aan te bieden (Svenska Riksrådets Protokoll X (1643-1644), p. 441, p. 464-465, en Hist. de l'adm. des affaires étrangères de Suède, p. 85-86 en p. 160). In de tweede helft van december verscheen hij in het gezelschap van de secretaris van Alexander Leslie, graaf van Leven, bevelhebber van het Schotse expeditieleger, in Londen (CSP Ven. 1643-1647, p. 165-167, en Briefw. C. Huygens IV, p. 105).

14 Hercule de Rohan (1568-1654), hertog van Montbazon, gouverneur van Parijs, bepleitte de terugkeer van zijn echtgenote Marie d'Avaugour de Bretagne (1612-1657) uit ballingschap. De regentesse weigerde de aanstichtster van het complot van de ‘Importants’ (augustus-september 1643) vergiffenis te schenken; zie nos. 6353, 6378, 6390, 6405, 6419, 6533 en 6600 (dl. XIV).

15 Hertog Karel IV van Lotharingen en de keizerlijk-Westfaalse bevelhebber Gottfried Huyn, graaf van Geleen, verschenen na hun mislukte aanslag op Bacharach niet meer in het open veld. Zij verschansten zich aan de Moezel (Gazette 1644, no. 154, dd. 31 december 1644, en Gazette 1645, no. 7, dd. 14 januari 1645).

Bovenaan de brief in de copie te Leipzig: Argumentum. Varia. Mottae obsidio. Barbarinorum infelicitas. Italica. Papae amicitiam Galli ambiunt. Anglica plurima. Catalanica. Germanica.