Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 16

7132. 1644 november 5. Van S. Rosenhane.¹

Excellentissime domine legate,

Fluctuari hactenus cum mari maritima fortuna visa est cui Borealium regnorum accederet. Tentavit illam utraque pars haud mediocriter, tam in oceano quam Balthico mari,² sed illa immota id egit, ut illi athletarum more praeludia agerent, quo irritati ferocius concurrerent. Et quantum in ea plus momenti, tardius se vinci passa est. Tandem vero illustri et memorabili pugna ad insulas Danicas die 13 Octobris illam egregie obtinuit Suedica classis.³ Ut res gesta narratur, relationem mitto,⁴ et brevi meliora spero, dum victoria condigne fuerit habita. Ita bellorum iustitia elucet, dum prospero successu arma geruntur. Ne vero industriae conductoris aliquid tribueretur vel multitudini pugnantium, Flemmingium prius occumbere oportuit. Et navium nostrarum maior meliorque pars in portubus servata. Minoribus res agitur. Et inter iuvenes nondum triginta annorum de rei summa decernitur. Praeclarum id auspicium erat Wrangelio, qui mari nullam prius operam dederat. Invideant licet et frendant aemuli nostri, ego illustre hoc ad pacem momentum existimo. Ut enim hoc Danicam, ita non minus illa nostram promovebit pacem.

Hic tamen in praeliminaribus adhuc haeremus. Inter Suedos et imperiales de plenipotentiis conventum est.⁵ Ne solis Gallis instrumentorum correctio incumberet, id agunt

1 Hs. Den Haag, ARA, Eerste afd., coll. Hugo de Groot, aanw. 1911 XXIII no. 17, 18. Eigenh. ondertek. Antw. op no. 7091.

2 De zeeslagen in het ‘Diep van List’ (16/26 mei en 25 mei/4 juni 1644) en in de ‘Colberger Heyde’ (1/11 juli 1644). In september hadden oorlogsschepen van de Zweedse koninklijke commissaris Louis de Geer op de Noordzee enige Deense schepen buitgemaakt (Kernkamp, De sleutels van de Sont, p. 103 n. 6).

3 Op 11/21 oktober kregen de Zweden bij het eiland Fehmarn de Deense vloot in het vizier. In de vroege morgen van de 13/23^ste oktober gaf Karl Gustav Wrangel vanaf het Zweedse admiraalsschip ‘Smålandz Leijonet’ (Smålandse Leeuw) het aanvalssein.

4 Generaal-majoor Karl Gustav Wrangel (1613-1676) schreef zijn verslagen in de haven van Christianspries (Friedrichsort) in de Kielerfjord, toevallig dezelfde ankerplaats waar hij na de dood van admiraal Klas Fleming (Christianspries † 26 juli/5 augustus 1644) zijn zeemansleven begon (no. 7013 (dl. XV), en Oxenst. Skrifter 2. afd., VIII, p. 585-592).

5 Zie no. 7113. Op 24 oktober hadden de keizerlijke en Zweedse gevolmachtigden een vergelijk getroffen in de kwestie van de volmachten (Acta pacis Westphalicae; Die kaiserlichen Korrespondenzen II, p. 36-38 en p. 40-42; Die Schwedischen Korrespondenzen I, p. 367-370 en p. 376-378).

[p. 127]

ut caeteri quaedam non necessaria mutent vel addant. Ac in eo praecipue apud nostrates laborant,⁶ ut cum utriusque partis sociis et adhaerentibus tractandi clausula inseratur.⁷ Quae dum ut superflua et instructioni magis quam procuratorio conveniens reiicitur, dubii sumus quo res recidat.⁸ Quod tamen brevi constabit.

Excellentiam vestram divinae protectioni officiose commendo,

Excellentiae vestrae ad officia paratissimus,
Schering Rosenhane.

6 De Zweedse gevolmachtigden Johan Oxenstierna en Johan Adler Salvius hielden de originele papieren nog onder zich. Het tijdstip van de plechtige uitwisseling van de volmachten in Osnabrück wilden zij laten afhangen van de uitkomst van het Munsterse beraad over de ‘emendatio’ van de keizerlijke, Spaanse en Franse volmachten.

7 De Franse gevolmachtigden Claude de Mesmes, graaf van Avaux, en Abel Servien misten in de keizerlijke en Spaanse volmachten een duidelijke uitspraak over de deelname van de ‘confoederati et adhaerentes’ van koning Lodewijk XlV aan de vredesonderhandelingen (Meiern, Westphälische Friedens-Handlungen I, p. 20-22, p. 33-34 en p. 277-280; Acta pacis Westphalicae; Diarium Volmar I, p. 200-209).

8 De Zweedse achteloosheid in deze zaak irriteerde de Franse gevolmachtigden: ‘Ce qui nous a donné le plus de peine et dont Messieurs les Médiateurs se sont le plus servis pour nous combattre a esté la bonne humeur de Messieurs les Suédois qui nous ont abondonné[s] franc en cet article et qui se sont contentés du premier pouvoir des Impériaux où il n'est point parlé des alliéz, quoyque nous leur ayons sceu dire et remonstrer sur ce sujet’ (Acta pacis Westphalicae; Die Französischen Korrespondenzen I, p. 597).

Monasterii, 26 Octobris 1644.

Bovenaan de brief schreef Grotius: Rec. 27 Nov.