Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 15

[p. 69]

6670. 1644 januari 25. Van H. Appelboom.¹

Illustrissime et excellentissime domine legate, domine et patrone magne,

Doleo generosum Excellentiae vestrae filium² captum et confido una cum caeteris nunc liberatum esse.

Necdum literas habere potuimus ex Suedia, sed ea tantum quae nobis nuntiantur ex Holsatia, ubi exercitus noster multum refocillatur et augetur, assignatis cuique regimento in Juthia et Holsatia suis territoriis annona et opibus satis ditatis.³ Omnes autem intensum frigus optant et nunc impetrarunt, ut commode in Fiuniam et Zelandiam transmeare possint.

Quamprimum Daniae rex cognovit irruptionem nostratium in Holsatiam, militarem habitum induebat, sacram coenam frequentabat et deinceps iurabat se non quieti indulturum antequam insigniter ultus fuisset Suedorum incursionem.⁴ Mox etiam sex naves huc tendentes in freto Cimbrico exoneravit, ubi Holmensium et Amstelodamensium bona 150 millibus imperialibus aestimata servabantur. Armaverat nunc 12 millia, sed maxime agricolas et inexercitatos. Nonnullas etiam naves in mare Balticum emisit. Quibus omnibus opponi magnas vires in Suedia dubitandum non est.

De causa huius belli licet nihil adhuc ex Suedia habere potuerimus,⁵ attamen certo affirmant caesarem, Poloniae et Daniae reges, magnum Muscoviae ducem, principem Lunneburgensem, archiepiscopum Bremensem et comitem Oldenburgensem secretas invicem composuisse conditiones, quas in tractatu pacis generalis Suedis proponerent; illas autem si inire negassent, iunctis viribus Suedos invadere conclusissent.⁶ Quae cum patefacta Suedis, inprimis proximum ac praecipuum instigatorem nostrae semper invidentem fortunae praevenerunt, ut ipsius vires infringere queant antequam simul omnes in nos insurgant.

Foederatarum Nationum proceres satis favere videntur conatibus nostris.⁷ Et preces hic solemnes habuerunt 17 mensis currentis, ubi in ecclesia urbis huius Gallicana ro-

1 Hs. Den Haag, ARA, Eerste afd., coll. Hugo de Groot, aanw. 1911 XXIII no. 15 (1644, 3). Eigenh. oorspr. Antw. op no. 6653, beantw. d. no. 6695.

2 De krijgsgevangen gemaakte Frans-Weimarse officier Dirk de Groot.

3 De Zweedse ‘inkwartiering’ in het hertogdom Holstein. Pas tijdens de mars naar Jutland stootte het leger van opperbevelhebber Lennart Torstensson op enige Deense tegenstand (de slag bij Kolding).

4 Koning Christiaan IV bracht versterkingen aan op Funen, Seeland en aan de overzijde van de Sont (het Deense gewest Schonen (Skåne)). De tekorten in de krijgskas zuiverde de Deense vorst aan met de opbrengst van confiscaties en kaapvaart op de Oostzee (Kernkamp, De sleutels van de Sont, p. 81-87, en Fridericia, Danmarks ydre politiske historie II, p. 374-381).

5 Brieven waarin koningin Christina van Zweden het optreden van haar leger tegen de koning van Denemarken rechtvaardigde, waren al in december 1643 opgesteld (Stockholm, RA, Riksregistratur, 1643^II, Tyskt och Latinskt, f. 406^r-433^r (communicatoriae ad Ordines Generales Foederati Belgii super motibus Danicis, etc.)). Op 8 februari kon Harald Appelboom aan Grotius melden dat er poststukken uit Stockholm in aantocht waren; zie no. 6697.

6 De door de Habsburgers ingegeven samenzwering van koning Christiaan IV van Denemarken, koning Wladislas IV van Polen en tsaar Michael Fedorovitsj tegen de Zweedse aanwezigheid aan deze zijde van de Oostzee. Uit opmerkingen van de Poolse agent Christoph Heinrich von Griessheim hadden leden van de Zweedse delegatie ter vredesconferentie begrepen dat ook de hertogen Christian Ludwig en Friedrich van Braunschweig-Lüneburg, aartsbisschop Frederik van Bremen (de latere Frederik III van Denemarken) en Anton Günther, graaf van Oldenburg, aansluiting hadden gezocht bij dit verbond (Acta pacis Westphalicae; Die kaiserlichen Korrespondenzen I, p. 141 en p. 184-186, en Diarium Volmar I, p. 78-79).

7 Frederik Hendrik noemde de Zweedse invasie ‘een ongerechtige vredens-breuck’. In de meeste steden tilde men echter niet zo zwaar aan het ‘ius belli’. Vooral de predikanten gaven blijk van ‘een groot vermaeck’ in de actie die de Zweden tegen een bondgenoot van de Engelse koningsgezinden uitvoerden (Aitzema (f^o) II, p. 947).

[p. 70]

garunt Deum, ut faveret iustis Suedorum armis et optimum largiretur Dano consilium. Anglicanae ecclesiae minister⁸ ut apertius ita etiam indecentius nobis favit et oravit, ut dignaretur Deus nostrae benedicere militiae contra temulentos Danos.

Ego ad divinam Maiestatem supplico devote, ut omnia dignetur ad pacem generalem benigne dirigere, quam fessus sanguine christianus orbis circumquaque spirat et adhuc vix sperare videtur. Eiusdem Maiestatis clementia velit etiam Excellentiae vestrae perpetuo affulgere et omnia prospera perennare, illustrissime et excellentissime domine,

illustrissimae Excellentiae vestrae cultu et obsequio promptissimus,
H. Appelboom.

8 Misschien de parlementsgezinde predikant Hugh Peter (S. Groenveld, Verlopend getij, p. 181).

Amstelodami, 25 Ianuarii 1644.

Bovenaan de brief schreef Grotius: Rec. 5 Febr.