Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 14

[p. 684]

6528. 1643 november 12. Van J. Oxenstierna.¹

Magnifice et generose domine,

Nescio quid evenerit nostris literis.² Nullas ego nuper accepi, neque ad alium scriptas vidi. Nec certus sum an meae ad manus vestras perlatae sint. Suspicor in malevolos incidisse, quandoquidem proprio sigillo obsignatas Coloniam misi. Hasce meas ad Bilderbeckium³ curo. Is sine dubio poterit et eas secure et fideliter Lutetiam mittere et vestras recipere. Fecerit Magnificentia vestra rem negotio cui accingimur proficuam si nunc, cum informationis maxime indigemus, communicationi priori velit insistere. Nihil interest utrum mihi soli, ut hactenus factum, an legationi literae inscribantur.⁴ Arbitrio eius relinquitur ut eligat quodcunque horum tempori et negotiis eius aptissimum fuerit.

Torstensonio res hactenus ex voto successerunt. Raro ab eo docemur de exercitu et rebus ab eo gestis. E praesidiis et locis hostium venerant quascunque in hoc tempus habuimus prosperas relationes. Post deditionem Eylenburgi in proxima Silesiae movisse scribitur.⁵ De Rakocio varia sparguntur.⁶ Verisimile est metu eius domi detentam fuisse, quae caesari destinabatur, Hungarorum manum. Inde caesar irritus spei Viennam redire coactus est. Gallasius debilitatus abitu Krakovii Bucheimium, ante non parum a Torstensonio afflictum, et Kappaunium, quos ambos Krakovio in auxilia destinasse creditur, ad se revocare necesse habuit.⁷ Neque tamen prohibere potuit quominus Torstensonius in Moravia sursum deorsum itaret tandemque in oculis caesariani exercitus Eylenburgum occuparet. De Koningzmarkio etiam felicia nuntiantur. Pedite destitutus non duxit consultum aggredi Krakovium, valido opere et situ loci Bellegardensis defensum.⁸ Nunc Domitzio ad deditionem compulso,⁹ inde peditem, ut et e Misnia, accepit. Krakovio unde suppetiae nunc venire possint, non liquet. Hatzfeldius, assumpto sibi milite qui eductus est e duobus praesidiis caesareis in Brunsvisensi ducatu, ad Rhenum se recepit.¹⁰ Inde nostris in Misnia occasio data irrumpendi in Franconiam aut Bohemiam sub Axelio Lillia aut alio tribunorum, de qua re proxime. Expectamus nunc cum desiderio ut cognoscamus quo se cum exercitu versurus sit Anguianus.¹¹

1 Minuut Stockholm, RA, E 915, coll. J.A. Oxenstierna ser. A II, Koncept G. De talrijke doorhalingen en verbeteringen van de hand van de opsteller van deze brief zullen niet worden gesignaleerd. Beantw. d. no. 6562.

2 Poststukken met bestemming Munster/Osnabrück en Minden waren door een vergissing bij de Parijse postdienst naar Den Haag verzonden; zie nos. 6511 en 6522.

3 Hendrik van Bilderbeeck, Zweeds agent in Keulen; vgl. Acta pacis Westphalicae; Die Schwedischen Korrespondenzen I, p. 74.

4 Tot nu toe wisselden de gevolmachtigden Johan Oxenstierna en Johan Adler Salvius ieder afzonderlijk brieven met Grotius uit.

5 De verdedigers van de plaats Sovinec (Eulenberg) capituleerden op 6 oktober voor de Zweedse overmacht. Sindsdien had opperbevelhebber Lennart Torstensson zijn activiteiten naar het stroomgebied van de Oder verplaatst.

6 De Zevenburgse vorst György I Rákóczi hield 6000 soldaten gereed voor een aanval op de Habsburgse landen (Doc. Boh. VII, p. 48 no. 92).

7 Matthias, graaf Gallas, de opperbevelhebber van de keizerlijke legers, zag de krijgskansen van het expeditieleger van generaal-majoor Joachim Ernst von Krackow (Krockow) in Pommeren keren. Een hulpactie die hij had willen toevertrouwen aan Johann Christoph, graaf van Puchaim (no. 6451) en kolonel Albrecht Weikhart Kapoun (Kapaun) von Svojkov (Doc. Boh. VII, p. 46 no. 84) werd afgelast toen bleek dat de Zweden alle toegangswegen naar het bedreigde gebied hadden afgesloten (Acta pacis Westphalicae; Die Schwedischen Korrespondenzen I, p. 67 en p. 73).

8 Biaƚogard (Belgard) was de laatste Pommerse garnizoensstad die nog niet door de Zweedse generaal-majoor Hans Christoph, graaf van Königsmarck, was ingenomen.

9 Op 11/21 oktober waren de Zweedse commandanten Axel Lillie en Erik Hansson Ulfsparre de keizerlijke vesting van Dömitz binnengedrongen.

10 Veldmaarschalk Melchior von Hatzfeldt und Gleichen was met een troepenmacht van keizerlijke garnizoenssoldaten op weg naar het front in het zuiden van Duitsland.

11 Louis II de Bourbon, hertog van Enghien, had op 2 november het Frans-Weimarse legerkamp te Ottenheim verlaten. Op 9 november verscheen hij weer in Parijs (Gazette 1643, no. 145, dd. 14 november 1643).

[p. 685]

Nos adhuc in limine Vestphaliae stamus, parati in dies singulos ad iter et tractatum.¹² Non potest imperator maius quid destinationi suae praestare, quam cum intercedit et avertit ordines Imperii Romani ab hoc congressu. Hu‹n›c nunc omnia sua artificia confert. Interea ostendit Germania legationes suas Monasterii et Osnabruggae. Nos diploma tuti itineris quod caesar pro foederatis et adhaerentibus Sueciae dedit brevi expedire statuimus, una cum invitatione et adhortatione ad eos quorum interest pretiosam Imperii et ordinum depositam libertatem Germaniae iam prolapsam recuperatum iri.¹³

Quibus Magnificentiam vestram divinae protectioni studiosissime commendo, maneoque,

Magnificentiae vestrae ad amica officia paratissimus,
Johannes Oxenstierna Axelii.

12 Deze maand vestigde de Zweedse gevolmachtigde Johan Adler Salvius zich in Osnabrück. Kort voor zijn vertrek uit Minden nodigde hij en zijn collega Johan Oxenstierna verscheidene Duitse rijksvorsten en steden uit om vertegenwoordigers naar de vredesconferenties te zenden. De uitnodiging, die op 14/24 november 1643 werd opgesteld, ging vergezeld van formulieren van Zweedse en keizerlijke vrijgeleidebrieven (Meiern, Westfälische Friedens-Handlungen I, p. 43-46).

13 De Zweden lieten de keizerlijke vrijgeleidebrief van 28 januari 1642 door een drukker in Rinteln vermenigvuldigen (Acta pacis Westphalicae; Die Schwedischen Korrespondenzen I, p. 71-76, en Die kaiserlichen Korrespondenzen I, p. 132).

Mindae, die 2 Novembris 1643.

In dorso staat: Mindae, die 2 Novembris anno 1643. Ad dominum legatum Hugonem Grotium. J.O.A.