Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 14

[p. 515]

6403. 1643 september 5. Aan W. de Groot.¹

Mi frater,

Post captam Theodonisvillam videntur quieturi Galli.² Sunt autem in iis qui bellum volunt duci, sunt qui pacem praeferunt, quae pars longe est maxima.

Editiones omnes nostras unice tibi commendo. Velim scire ad quod tempus Ryckewaertius³ inchoationem polliceatur, tum vero et quid agatur in causa Hogerbetiana et filiae nostrae.⁴ Beuningius obtinuisse se absentem dicit munus secretarii suae urbis.⁵ Est nunc apud me Isaacus Vossius. Is me in scribendo adiuvat. Sed an patri placeat eum apud me manere, ignoro⁶ et scire cupiam, ut si aliter ei visum, alium mihi quaeratis. Dicit Beuningius fratrem suum⁷ huc adventurum, quem mihi commendat. Nostra ad Vetus Testamentum intra hunc annum, puto, finem accipient.⁸

Quod cogitationes istas de precibus vanas putat fore dominus Utenbogardus, de eo nihil aliud dixerim quam libellum illum multis hic doctoribus probari.⁹ Nec quicquam prohibetur istas sententias sequi. Prodiit et alter liber, quem non mitto, quia magnus est. Scriptor est Antonius Arnoldus, doctor in Sorbona; titulus libri de Frequenti communione,¹⁰ quia scriptus est contra alterum eius tituli.¹¹ Vult autem Arnoldus et in peccatis manifestis restitui poenitentias publicas, et quorum peccata per solam confessionem nota sunt presbytero, eos a communione abstinere donec certi sibi sint suae emendationis. Probatus est is liber ab archiepiscopis quinque, ab episcopis tredecim, a doctoribus XXI. Et quidam iam in usum ea in suis ecclesiis introduxere, nam canones veteres in usum reducere episcopis licet, etiam ex Concilii Tridentinae auctoritate et exemplo Caroli Bor-

1 Gedrukt Epist., p. 957 App. no. 669. Antw. op no. 6383, beantw. d. no. 6426. Geciteerd Brandt-Cattenb., Leven II, p. 377.

2 Manschappen uit het leger van Louis II de Bourbon, hertog van Enghien, namen op 2 september echter de plaats Sierck aan de Moezel onder vuur (Aumale, Histoire des princes de Condé IV, p. 185-187 en p. 216-218).

3 De dichter-arts Justus Rijckewaert moest nog eens gehoord worden over zijn in mei gedane belofte om zijn medewerking te verlenen aan de editie van Grotius' Anthologia Graeca (BG no. 534) en poemata.

4 De met Hollandse besluiteloosheid gevoerde processen van Cornelia de Groot en de zoon van Grotius' vroegere collega Rombout Hogerbeets.

5 In verband met zijn aanstelling tot stadssecretaris van Amsterdam moest de ‘tourist’ Coenraed van Beuningen zijn verblijf in Parijs binnenkort afbreken; vgl. Brandt-Cattenb., Leven II, p. 351-352.

6 In een schrijven van 7 september gaf Gerardus Joannes Vossius zijn zegen aan het uitstel van de thuisreis van zijn zoon Isaac; zie no. 6412.

7 De aanbeveling betrof de plaats van secretaris ten huize van Grotius. Een ‘Gothofredus a Beuninghen’ liet zich op 14 november 1643 inschrijven in de registers van de Germaanse natie van de universiteit van Orléans (Orléans, Arch. Dép. du Loiret, D 219). Momenteel studeerde deze Amsterdamse regentenzoon (* ca. 1624/5) rechten aan de Leidse universiteit (Album studiosorum acad. Lugd.-Bat. I, kol. 300 en kol. 329).

8 Grotius' Annotata ad Vetus Testamentum kwamen pas in augustus 1644 gereed (BG no. 1137).

9 Het ‘discours’ van Claude Joly Consultatio de reformandis horis canonicis ac rite constituendis ecclesiasticorum muneribus.

10 De in 1641 geschreven memorie van de jansenistische theoloog Antoine Arnauld De la fréquente communion où les sentimens des Pères, des Papes et des Conciles, touchant l'usage des sacremens de pénitence et d'eucharistie sont fidèlement exposez; zie no. 5665 (dl. XIII). Het werk, dat pas na de dood van Richelieu kon verschijnen, werd door katholieken en protestanten met verbazing ontvangen. Op vrijdag 4 september meldde Rivets correspondentievriend Claude Sarrau uit Parijs: ‘Mr. Arnaud Sorboniste a publié un gros in 4^o contre la Frequente Communion dont les moines sont fort irrités. Mais le livre est muni des approbations et privileges ordinaires et necessaires’ (Bots-Leroy, Corresp. Rivet-Sarrau II, p. 88-91).

11 Het tractaat Question, s'il est meilleur de communier souvent que rarement van de jezuïet Pierre de Sesmaisons (1588-1648) kreeg een plaats in het bijna gelijknamige werk van Antoine Arnauld (Sommervogel, Bibliothèque de la Compagnie de Jésus VII, kol. 1158).

[p. 516]

romaei, archiepiscopi Mediolanensis, qui inter Sanctos habetur.¹² Neque ad eam rem Roma consulta opus. Quodsi et pontifex sua sponte quaedam corrigat, ut cum festos dies accidit et cum imagines multas sustulit,¹³ accipiendum id grata manu. Et videtur id quod nunc in Italia fervet bellum occasionem daturum emendationi alicui.

Rex Angliae si in foedus cum Gallia venire volet¹⁴ ad restituendam domum Palatinam, facile ope Galliae aut auctoritate ius suum in regno recuperabit. Regina regens CC millia Francicae pecuniae mittit reginae Angliae, et parat se comes Harcurtius itineri ad pacem ibi constituendam.

Vale, mi frater, cum tua ac tuis,

tibi obligatissimus frater,
H. Grotius.

12 De heilige Carlo Borromeo (1538-1584), aartsbisschop van Milaan sinds 12 mei 1564, was met de invoering van een strikte naleving van de regels, vastgelegd in het Concilie van Trente, zijn tijd ver vooruit geweest (DBI XX, p. 260-269).

13 De ‘Constitutio circa formam et habitum sacrarum imaginum’ van 15 maart 1642 (Bullarum, diplomatum et privilegiorum sanctorum Romanorum pontificum Taurinensis editio XV, p. 170-173 (de bul ‘Sacrosancta Tridentina Synodus’)).

14 Deze berichten komen ook voor in Grotius' nieuwsbrieven van [5] september.

Lutetiae, 5 Septembris 1643.

Die Jovis datus est in carcerem ad Silvam Vicennensem dux Bellifortius, filius ducis Vindocinensis. Dicitur autem cardinali Mazarino struxisse insidias. Pater eius ab aula abiit.

Librum illum de Frequenti communione velim apud vos recudi minori forma et literis. Continet enim omnia quae ad pietatem sunt necessaria, deducta ex Scripturis per rivos traditionis.