Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 14

6412. 1643 september 7. Van G.J. Vossius.¹

Illustrissime domine,

De filio Isaaco plurimum gaudeo, quod sospes Lutetiam redierit et sic Excellentiae tuae placeat ut sponte etiam in aedes recipere sis dignatus. Satius etiam censeo ut, si molestiam ea res non adferet, aliquantisper commoretur. Eum domi videbit atque audiet, cuius dicta singula habere debet pro oraculis. Foris etiam summorum virorum notitiam consequetur, bibliothecis variis fruetur. Utrobique vero erit, unde non modo doctior fiat, sed etiam prudentior.² Amo innocentes musas, sed neque me fugit quantum decus etiam ei qui nunquam capesset rempublicam accedat eo, quod rerum civilium non sit penitus imperitus.

Multum laetor quod eousque produxeris Annotata tua in Vetus Instrumentum.³ In Novo censeo non inutilem Excellentiae tuae fore-forte iam videris- variantium lectionum

1 Vindplaats van het origineel onbekend. In 1928 in het bezit van antiquariaat Martinus Nijhoff, Den Haag. Tekst naar een collatie door P.C. Molhuysen met Vossii Epist., p. 454 no. 464. Ook gedrukt in Vossii Op. Epist., p. 349 no. 652. Copie Oxford, Bodleian Library, Rawl. letters 84 C, f. 189^r. Antw. op no. 6375.

2 Gerardus Joannes Vossius gunde zijn zoon Isaac een langer verblijf in Parijs.

3 De Annotata ad Vetus Testamentum (BG no. 1137) zouden volgend jaar verschijnen. Zijn Annotationes in Novum Testamentum werden in de jaren 1646-1650 gedrukt (BG nos. 1138 en 1141).

[p. 529]

libellum, qui in Adversariis Ludovici de La Cerda Hispani⁴ caput constituit XCI.

De Blondelli opere ita est ut scribis. Petierat doctor Rivetus ut id Blauwio commendarem.⁵ Primum refugi, eo nomine quod putarem episcopis adversari. Dixit secus esse, mediam insistere viam, nec Armacano archiepiscopo⁶ displicere. Paucas solum paginas inspexi. Mea haec sententia est iam apostolicis temporibus in magnis ecclesiis episcopos presbyteris praefuisse. Facile largiar non fuisse eos dum apostoli adhuc continerentur Palaestina, vel cum primum extra eam ecclesiae colligerentur. Sed ubi excrevere illae et apostolorum numerus est imminutus, secus censeo. Atque ut verum esset quod ὁ πάνυ Salmasius⁷ arbitrabatur, demum coepisse circa annum centesimum, religio foret recedere ab ea gubernandi forma quam totius orbis ecclesiae comprobassent.

Nigrinus⁸ non est mihi notus, sed vidi literas, quas qui scripserat aiebat se ex ore eius audivisse me superiorem Quadragesimam ex more romanae ecclesiae observasse. Quis ei hoc persuaserit, nescio. Quanquam id verum privatim me publiceque multa dixisse de Quadragesimae antiquitate et usu. Vehementer etiam improbasse, quod nostri homines ne quidem Passionis Dominicae die soleant ieiunare. Solide me posse evincere semper aliud obtinuisse in veteri ecclesia, nec tamen laudaturum qui hoc uno nomine turbet ecclesias nostras. Posse enim quemque domi suae ieiunare, cum id non sit interdictum.

De Ignatio filii grata sunt quae scribis; deque valetudine tuenda quod commones gratias ago Excellentiae tuae. Dominae uxori et liberis salutem a me meaque dicito,

Excellentiae vestrae cultor devotissimus,
Ger. Jo. Vossius.

4 Juan Luis de la Cerda S.J. (ca. 1560-1643) liet zijn Adversaria sacra opus varium ac veluti fax ad lucem quam multorum locorum utriusque instrumenti, patrumque et scriptorum quorumcunque: Christianae antiquitatis et sacrorum rituum pancarpia; politioris denique literaturae thesaurus multiplex in 1626 te Lyon verschijnen (Sommervogel, Bibliothèque de la Compagnie de Jésus II, kol. 984-990).

5 André Rivet had in de derde week van juli de aan het bed gekluisterde Amsterdamse hoogleraar opgezocht. Ongetwijfeld heeft hij de zieke de eerste proeven getoond van de Blaeu-editie van David Blondels studie Apologia pro sententia Hieronymi de episcopis et presbyteris, Amsterdam 1646 (Bots-Leroy, Corresp. Rivet-Sarrau II, p. 50-51, p. 55 en p. 65).

6 James Ussher, aartsbisschop van Armagh, werkte aan de uitgave van de Polycarpi et Ignatii Epistolae, una cum vetere vulgata interpretatione Latina; zie no. 6331. Ondertussen had Vossius' zoon Isaac in de Bibliotheca Medicea-Laurentiana te Florence een Griekse codex met brieven van Ignatius van Antiochië onder ogen gekregen. De vraag of deze brieven de oorspronkelijke versie weergaven had Isaac Vossius bij terugkeer in Frankrijk voorgelegd aan Grotius, David Blondel en waarschijnlijk ook aan Claude Saumaise (P. Leroy, Le dernier voyage, p. 73).

7 In 1641 hadden de Leidse Elzeviers 50 proefpagina's gedrukt van Cl. Salmasii librorum de primatu papae pars prima cum apparatu; accessere de eodem primatu Nili et Barlaami tractatus. Het werk aan deze publicatie nam Claude Saumaise in 1644 weer ter hand (Bots-Leroy, Corresp. Rivet-Sarrau I, p. 1 en II, p. 442-444).

8 De Danziger predikant Bartholomeus Nigrinus (Schwarz), die zich tot het katholicisme had bekeerd. Wellicht had hij van Poolse studenten van Vossius vernomen dat de Amsterdamse hoogleraar een geschrift voorbereidde dat de titel zou dragen Dissertatio gemina, una de Iesu Christi genealogia, altera de annis quibus natus, baptizatus, mortuus (Rademaker, Life and Work of Gerardus Joannes Vossius, p. 312-315).

Amstelodami, 1643, VII Idibus Septembris.

Adres: Illustrissimo et excellentissimo domino Hugoni Grotio, serenissimae reginae et regni Suedici ad christianissimum regem legato. Lutetiam Parisiorum.

In de marge schreef Grotius: Rec. 15/22 [?] Sept.

Opschrift in de copie te Oxford en in de Vossii Op. Epist.: Illustri Hugoni Grotio. (Lutetiam Parisiorum).