Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 14

6358. 1643 augustus 9. Van G.J. Vossius.¹

Illustrissime domine legate,

Gaudeo Isaacum meum Mediolano salvum ac sospitem Lutetiam reversum. Quamquam paulum male me habet quod, simulac vestra urbe posuerat pedem, de reditu quidem tribus me verbis fecit certiorem ac per tabellarium proximum prolixius se scripturum promisit, at ne per secundum quidem nuntium literarum aliquid misit, ut subvereri cogar ne Mediolano festinantius hoc iter tam longum confecerit quam a querquero illo morbo, vixdum depulso, corporis sineret infirmitas. Quodsi, ut spero, valetudo nunc secunda ei, nolim iterum eum moretur verecundia, quominus fruendo coram Excellentia tua, eum itineris sui fructum superaddat, cuius consequendi occasionem frustra desideret postea.²

Intelligo etiam Lutetiae esse filium amplissimi consulis Conradi Burgii.³ Cui quam

1 Tekst naar Epist. eccl., p. 823 no. 577. Ook gedrukt Vossii Epist., p. 467 no. 479; Vossii Op. Epist., p. 347 no. 648. Beantw. d. no. 6375.

2 Isaac Vossius was teruggekeerd van zijn Italiaanse ‘tour’; zie no. 6331; Rademaker, Life and Work of Gerardus Joannes Vossius, p. 340-341, en Amsterdam, UB, coll. RK, J 85-93 (37 brieven van Vossius aan zijn zoon (1632-1644) en 62 brieven van Isaac Vossius aan zijn vader (1631-1649)). Over hem schreef Rivets correspondentievriend Sarrau op 7 augustus vanuit Parijs: ‘Monsieur Vossius y est tousiours: c'est un ieune homme qui a merveilleusement profité en son voyage et qui a tout fureté’ (Bots-Leroy, Corresp. Rivet-Sarrau II, p. 68, en Amsterdam, UB, coll. RK, J 91 l (brief van Isaac Vossius, dd. 17 augustus 1643)).

3 Mr. Coenraed Burgh, zoon van de Amsterdamse koopman en diplomaat dr. Albert Coenraetsz Burgh, was in februari 1643 gastvrij ten huize van Grotius ontvangen; vgl. nos. 6097 en 6148.

[p. 460]

bene velis, abunde cognovi ex Excellentiae tuae ad me literis, iam ab eo tempore, cum eum commendarem, per Gallias, ut credebatur, una cum Hortensio iturum ad τὸν μαϰαϱίτην Galilaeum de Galilaeis.⁴ Quamquam vero nullus dubito quin idem sit qui olim fuit, tamen longe fuerit iucundissimum ex tua Excellentia intelligere, quid censeas de eius vita, studiis atque industria. Crebro enim itare in aulam vestram, eoque frequentius, quod ibidem habeat amitinum suum Beuningium,⁵ narravit mihi hodieque nobilis filius tuus Petrus Grotius,⁶ qui patruo Guilhelmo atque adeo pene eius familia omni Haga abeunte nihil causae vidit, cur non et ipse feriis fruatur iisque amitinos Reigersbergios in urbe visitet nostra.

Avide omnes bona mente⁷ amantes exspectant, quae ad Veteris Instrumenti libros annotasti. Cognosco iam Excellentiam tuam in tertio volumine desudare.⁸ Utinam mihi Deus longam adeo vitam concedat ut qui illa in Novum Foedus plus oculis meis amo,⁹ etiam me pascam caeteris, citra dubium nihil nisi nectar spirantibus. Malevoli ringantur, certent porro non dictis, sed maledictis, quasi cuminum sererent, aut ocymum.¹⁰ Sol non invidet vesperae. Et tamen vellem non tantas moras necti ab eo qui responsurus sit illis sic irarum habenas in Excellentiam tuam effundentibus optimeque etiam dicta in deteriorem rapientibus partem; qui nihil aeque audiunt inviti, quam quod medicina dicitur modum excessisse.¹¹

Valetudo mihi ab aliquot hebdomadis, ut non pessima, ita parum prospera,¹² credo ab eo quod ob diurna impedimenta non sat parcam noctibus. Interim animus nihil novi auspicari. Quorsum enim, qui tam multa sim aggressus, ut me subinde stultitiae condemnem. Sic enim egi, quasi longissimam mihi aetatem sponderem. Sero nunc sapio. Nempe, ut olim aiebat ille,¹³ sapere incipimus plerique omnes, cum desinimus vivere. Nec tamen magnopere id male me habet semper. Utcunque enim illa quae perficere non licebit, haberi debent pro non inchoatis, tamen praeter honestam voluptatem quam ex ea studiorum varietate cepi, hoc feci boni, quod in iis quae iam iuris publici facta vel affecta¹⁴

4 Vossius' aanbevelingsbrief dateert van 14 oktober 1638 (no. 3802 (dl. IX)). In deze brief komt ook de nimmer volbrachte reis van de Amsterdamse, later Leidse mathematicus en astronoom Martinus Hortensius (1605-1639) (NNBW I, kol. 1160-1164) naar de Italiaanse geleerde Galileo Galilei ter sprake.

5 De Amsterdamse regentenzoon Coenraed van Beuningen had in januari 1643 gehoor gegeven aan Grotius' uitnodiging om voor hem secretariaatswerkzaamheden te verrichten; zie no. 6023.

6 Pieter de Groot was volgens een mededeling van André Rivet naar Amsterdam gegaan om dr. Joan Blaeu te wijzen op de vele tekortkomingen en drukfouten in de onlangs door hem uitgebrachte editie van Grotius' nieuwe aantekeningen bij Lucanus (BG nos. 430 en 431) (Bots-Leroy, Corresp. Rivet-Sarrau II, p. 76). De reisgezellen van Pieter de Groot waren vermoedelijk zijn neven van moederszijde Pieter en Johan van Reigersberch.

7 De andere edities geven: ‘bonam mentem’.

8 In zijn brief van 11 juli (no. 6312) had Grotius zijn broer Willem verteld dat de drukker Sébastien Cramoisy binnenkort het zetwerk van tomus III van zijn Annotata ad Vetus Testamentum (BG no. 1137) ter hand zou nemen. Na het verschijnen van dit deel zou een begin gemaakt kunnen worden met de publicatie van het vervolg op de Annotationes in libros Evangeliorum (BG 1135): de Annotationes in Novum Testamentum (BG nos. 1138 en 1141).

9 Vgl. Otto, Die Sprichwörter, p. 249 no. 1264: ‘quem plus illa oculis suis amabat’.

10 De uitdrukkingen ontleende Vossius aan Plinius, Historia Naturalis 20, 57, 159 (cuminum) en 20, 48, 119 (ocimum).

11 Vossius prijst op deze plaats de standvastigheid van Grotius in een tijd dat hij scherpe aanvallen had te verduren van critici als André Rivet, Joannes Simplicius (Jonas Schlichting), Robertus Jansonius Campensis en de Groninger hoogleraar Samuel Desmarets (Borborita).

12 De Amsterdamse hoogleraar had last van telkens terugkerende nierontstekingen.

13 Vossius neemt hier de gedachten over van zijn schoonvader, de van oorsprong Franse theoloog Franciscus Junius (François du Jon) (1545-1602); zie Rademaker, Life and Work of Gerardus Joannes Vossius, p. 44.

14 ‘vel effecta’ in de andere edities.

[p. 461]

habeo, multa ob studiorum nexum illustrius, saltem magis ex animi nostri sententia tractavimus, quam si in studiis scriptisque arctiores mihi limites praefiniissem.

Deus Optimus Maximus Excellentiam tuam, coniugem heroinam ac familiam universam diutissime salvam ac sospitem conservet,

illustrissimae Excellentiae tuae cultor devotissimus,
Ger. Joh. Vossius.

Amstelodami, 1643, V Idus Sextiles.

Consulem Flamingium, dominum ab Osthorn,¹⁵ nudiustertius amisimus, magno cum bonorum dolore. Sustulere illum ingentes calculi dolores, propter quos saepe mortem exoptavit, corde alioqui vegeto et firmo. Multum amisi in viro tam amanti domus nostrae, sed non paulo amplius est quod in eo perdidit respublica. De faventia erga Excellentiam tuam scis ipse et nunquam apud me occasionem, vel minimam, neglexit testandi erga Excellentiam tuam propensissimum affectum.

15 Dirck de Vlaming van Oudtshoorn (1574-1643), raad ter admiraliteit en in de jaren 1630-1642 verscheidene malen burgemeester van Amsterdam, was op 7 of 8 augustus aan een aanval van blaas-of nierstenen overleden (Elias, De Vroedschap van Amsterdam I, p. 279- 282, en NNBW VII, kol. 1269-1270).

Bovenaan de brief in de uitgave der Vossii Epist. en de Epist. eccl.: Ger. Joh. Vossius Hugoni Grotio S.P.

Bovenaan de brief in de uitgave der Vossii Op. Epist.: Gerardus Joannes Vossius Hugoni Grotio S.P.