Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 14

6245. 1643 juni 6. Aan N. van Reigersberch.¹

Mijnheer,

De Staten-Generael ende van de provinciën mogen wel toezien wat zij doen in 't regard van Engelant, alzoo veele princen daerop zullen letten. De ambassade van uwe

1 Hs. Amsterdam, UB, coll. RK, H 32c. Eigenh. oorspr. Niet ondertek. Tezamen met no. 6246.

[p. 312]

quartieren derrewaert meene ick niet dat goed can doen in dezen tijd.²

Mijnheer den prince van Orangie heeft door de bataille van Rocroi groote occasie becomen om wat goeds te doen.³ 't Is goed dat middel is gevonden tot betaeling van de soldaten. Geen zaeck is voor die staet dangereuser als verloop in dat stuck.⁴ Hier is zoo goede ordre tot noch toe dat de hoope die de Spaignaerden zouden mogen geschept hebben uit de doot van den coning haer haest zal ontvallen. Dat Paeuw weer opdondert⁵ geeft mij vremd.

Aen Rivet dient wel wat geantwoordt, maer 't en can bij mij niet gevouchelijck geschieden.⁶ Ick heb gezien het geschrift van de heer Graswinckel. Staet te bedencken off die maxime dat de Charta Magna ende diergelijcke acten⁷ de volle macht van de coningen niet en limiteren, 't volck niet meer ende meer zal engageren om 't parlement voor te staen ende in 't oorlogh t'opiniastreren als houdende dat alle tractaten door die soustenue crachteloos gemaect werden, 't Is een questie vol van groote speculatie.

Eenige achterdenckige alhier meenen dat bestant is in Italië - alwaer den prince Thomas in plaetze van te gaen nae 't casteel van Tortone is gegaen nae Thurijn -, Spaignie ende Duitschlant.⁸ Den tijd zal 't leeren. Ick meene de coninginne-regente niet en sal doen zonder haer geallieerde. Men slaet voor dat Vrancrijck zoude houden Roussillon ende Atrecht, quitterende de pretensiën op Navarre.⁹ Catelagne is Vrancrijck moede ende Vrancrijck Catelagne.

6 Iunii 1643.

2 Vgl. no. 6197. In de Staten van Holland gingen stemmen op om het oude plan van het zenden van een buitengewone ambassade naar Engeland weer op de agenda te plaatsen; vgl. Briefw. C. Huygens III, p. 384-385.

3 Het Spaanse leger in de Zuidelijke Nederlanden had het slagveld van Rocroi in een toestand van ontreddering verlaten. Van Frederik Hendrik werd nu verwacht dat hij tegenover het Franse succes van 19 mei een Staats wapenfeit zou stellen. Zie voor de inspanningen van de Fransen om de prins tot actie te bewegen, CSP Ven. 1642-1643, p. 278 en p. 280-281.

4 Aan de ongerepartieerde troepen was de betaling van twee maanden soldij uit de Franse subsidie toegezegd (Res. SH, dd. 22 en 23 mei 1643, en Het Staatsche leger IV, p. 132-135).

5 ‘Opdonderen’ in de betekenis van plotseling te voorschijn komen. Sinds kort stond dr. Adriaen Pauw, heer van Heemstede, rekenmeester der domeinen van Holland, weer in de publieke belangstelling. Dit kwam doordat de Staten van Holland hem op 23 mei 1643 aanwezen voor de plaats van Staats gevolmachtigde ter vredesconferentie (Elias, De Vroedschap van Amsterdam I, p. 192-193, en Poelhekke, De Vrede van Munster, p. 122).

6 Het stak Grotius dat er in de Republiek geen geleerde polemiek was uitgebarsten over de inhoud van de Apologeticus pro suo de verae et sincerae pacis ecclesiae proposito, contra Hugonis Grotii Votum van zijn rivaal André Rivet (BG no. 298 en BsG no. 319).

7 Op p. 76 van zijn ‘Copie d'une lettre touchant la justice ou l'injustice des armes du Parlement, contre le Roy de la Grande-Bretaigne’, zet mr. Dirck Graswinckel de discussie over de rechten van de Engelse koning voort met de mededeling: ‘Or il est temps de parler de ladicte Charta Magna, laquelle ceux qui ne sont pas bien informez de la verité des affaires, et qui ne penetrent pas en l'interieur d'icelles, tiennent comme le fondement de la Royauté’.

8 Nieuws over de verlossing van het Frans-Savoyaards garnizoen van Tortona bleef uit. Enkele wantrouwigen verdrongen hun teleurstelling met de veronderstelling dat prins Tommaso Francesco van Savoye de Fransen had bedrogen.

9 Deze ruil kwam ter sprake bij het opstellen van de instructies voor de Franse delegatie ter vredesconferentie (Acta pacis Westphalicae; Instruktionen, p. 98-99 en p. 124-127).

Adres: Mijnheer/mijnheer van Reigersberg, raedt in den Hoogen Raede in Hollant, in Den Hage. Port.

In dorso staat in een onbekende hand: Den 6 Juny 1643.