Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 14

6125. 1643 maart 9. Van W. de Groot.¹

Frater optime,

Quod de Johnsonio et Vossio requirendis in negotio Rivetiano scribis, id ego frustra fore arbitror, cum neuter ob privatas rationes iis rebus immiscere se audeat.² Querelas tuas super scripto Marezii verissimas esse iudico, sed et hoc addo, audaciam et calumnias eius aliquando retundi debere, ne semper inter suos triumphet. Illud rogo, serio cogites ut quae de tempore quo scripta est Epistola ad Thessalonicenses secunda scripsisti paulo latius confirmes, nam in eo puncto et mihi et aliis haeret aqua, et affert Marezius varia argumenta quae ex tuis hactenus scriptis dilucide convelli nequeunt.³ Novellae Valentiniani iam ante mentionem fecimus; legi eam et excerpsi.⁴ Non male mones ut tota accedat monitorio iuris. Plessiacum auctorem esse seditiosi admodum scripti, cui titulus Junius Brutus, nunquam antehac intellexi.⁵ Ego eius ubi opus erit meminero et amicos quoque per occasionem ea de re monebo. Non putaveram hominem non vulgariter eruditum tam periculosum fovisse dogma et scripto publico propugnasse, nisi forte iuvenilis caloris hic foetus fuit.

1 Hs. Den Haag, ARA, Eerste afd., coll. Hugo de Groot, aanw. 1911 XXIII no. 24, 349. Eigenh. oorspr. Antw. op no. 6106, beantw. d. no. 6139.

2 Samson Johnson en Gerardus Joannes Vossius hielden zich liever buiten de pennestrijd die Grotius tegen de Haagse hofpredikant André Rivet aan het voeren was.

3 In zijn Commentatio de Antichristo (BG no. 1100) en zijn Appendix de Antichristo (BG nos. 1128-1129) had Grotius de theorie verdedigd dat de tweede brief van Paulus aan de Thessalonicenzen in feite de eerste brief was. Daartegen tekende zijn ijverige opponent Samuel Desmarets (Maresius) in zijn Concordia discors et Antichristus revelatus (BG no. 1130; BsG no. 318), I, p. 138-157 bezwaar aan. Bij de uitwerking van zijn standpunt (Concordia discors I, p. 158-243) laat Maresius de beschuldiging vallen dat Grotius een ‘jesuito-Grotiana chronologia’ had gehanteerd.

4 Willem de Groot verzamelde materiaal voor het indienen van een rekest in de zaak van de nalatenschap van Oldenbarnevelts kleinzoon Jacob van Oldenbarnevelt († 1639). Ter verdediging van de rechten van Cornelia de Groot op de erfenis moest het bewijs geleverd worden dat een holografisch testament wel degelijk rechtskracht had. Voor dit doel was een verwijzing naar titel IV ‘De testamentis’ in de Legum novellarum divi Valentiniani liber I van groot belang.

5 Met grote stelligheid wees Grotius de Franse protestantse godgeleerde Philippe du Plessis-Mornay (1549-1623) aan als de auteur van het onder het pseudoniem ‘Stephanus Junius Brutus’ in 1579 uitgebrachte werk Vindiciae contra tyrannos (DBF XII, kol. 415-417; R. Patry, Philippe du Plessis-Mornay, p. 271-282, en D. Visser in TvG 84 (1971), p. 510-525).

[p. 148]

Florum sparsio⁶ apud Johannem Blaevium recusa est in duodecimo. Misit is ad me exemplar, quod data commoditate ad te transmittam. Typi sunt iidem quibus usus est in tuo de Iure belli et pacis libro in octavo.⁷ Ego editionem satis correctam esse puto; de altera illa Jansonii editione nihil quidem intellexi.

Ut est ferax fabularum nostrum hoc saeculum, hic vulgatur schedula de nativitate prope Babylonem Antichristi,⁸ tanquam si a legato imperatoris apud Turcam⁹ esset scripta. Quod sicut ego commentum alicuius nugipolyloquidae esse arbitror, ita rectius fore iudico si supprimeretur, ne animi multorum frustra turbentur.

De regina Angliae necdum certi quid habemus.¹⁰ Illud constat nullam esse parlamenti classem circa eas oras ubi ipsi appellendum est. Naves et arma quae Dunkercka mittebantur in Hiberniam, iam diu e portu solvisse creduntur antequam nostrae naves ad obsidendum eum venerunt, quarum iam septendecim ad eam urbem in statione esse dicuntur.¹¹

Ecquid in negotio pacis promoveatur, et an post litteras salvi conductus satis planas dies certus conventui destinandus sit, et ecqua spes concordiae affulgeat, ex te intelligere avebo.¹²

Deus te interea diu nobis, diu ecclesiae rebusque christianorum communibus servet incolumem,

tibi obsequentissimus frater,
Guilielmus Grotius.

6 Bijna gelijktijdig verschenen in de Republiek twee uitgaven van Grotius' Florum sparsio ad Ius Iustinianeum (BG no. 791). De uitgever dr. Joan Blaeu verzorgde een erkende, door de auteur bijgewerkte editie (BG no. 792), terwijl de uitgever van het werk van Desmarets, de eveneens in Amsterdam woonachtige Joannes Janssonius, een ongeautoriseerde versie op de markt bracht (BG no. 793).

7 De editie Amsterdam 1642 (BG no. 571).

8 Vgl. no. 5791 (dl. XIII), en Knuttel, Cat. v. pamfl. no. 5037: ‘Cort verhael van de wonderen des Antichrist, gebooren 1641, den 24 December, bij Babylon ... extract uyt Presburgh den 24 Junij 1642’, z. pl. 1643.

9 Johann Rudolf Schmid († 1667) werd in 1590 te Stein geboren in het huis ‘zum Schwarzen Horn’. Keizerlijk gezant te Constantinopel 1629-1643 (Hist.-Biographisches Lexikon der Schweiz VI, p. 206).

10 Koningin Henriëtte Maria stak op het vlaggeschip van de Staatse vlootvoogd Maarten Harpertsz. Tromp de Noordzee over. Op 4 maart werd zij in de haven van Bridlington aan land gezet.

11 Witte de With (1599-1658) blokkeerde met 24 schepen de haven van Duinkerken. In een brief aan Frederik Hendrik zette de vice-admiraal uiteen dat deze vloot niet voldoende was om de bewegingen van de 40 gereedliggende Duinkerkse schepen te controleren (Correspondance d'Estrades I, p. 158).

12 Het lag in de bedoeling dat op 24 maart/3 april de Zweedse, Franse en keizerlijke gevolmachtigden ter vredesconferentie in Hamburg bijeenkwamen voor de plechtige uitwisseling van de documenten.

Raptim. Hagae, IX Martii 1643.

Adres: A monsieur/monsieur Grotius, ambassadeur de la reine et couronne de Suede prèz le roy tres chrestien, à Paris. 13 s.

Bovenaan de brief schreef Grotius: Rec. 17 Martii 1643.

En in dorso: 9 Martii 1643 W. de Groot.