Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 13

5957. 1642 november 15. Aan A. Oxenstierna.¹

Excellentissime ac illustrissime domine,

Rex est ad Sancti Germani,² non tam bene valens quam optamus omnes, cardinalis in hac urbe, per res prosperas valens rectius.

Sporchius, quantum hic audimus, derelicto Mainungae obsidio baroni Soiae se iungit et ambo eunt ad archiducem Leopoldum. Hazfeldius autem et Walius in Franconiam relicto ad infera Rheni Waertio.³ It eodem ex Wurtenbergico Mercius. Dux Carolus in Palatinatu est ad Mosellam nec longe ab eo Gillo Hasius. Hohentvilae praefectus Widerholtius caesarianos quosdam apud Cellam cecidit et arces cepit quasdam.

Leganesius dicitur ob bellicarum rerum peritiam ire adversus Portugallos. Taraconae autem marchio esse apud Leridam, nec longe esse Hispanorum rex.

Tortonae arx mille ducentis bonis militibus tenetur et, quantum ex Italis intelligi potest, non magna est spes Gallis eius urbis potiendae, quanquam oppidum tenent. Si posset ea arx ab illis obtineri, difficiles sane fierent transitus inter Neapolim et Mediolanum. Papa tum apud Helvetios, tum alibi colligit militem. Cardinalis Antonius cum XII militum millibus agros tenet. Rhaeti dissident, ut solent. Motta in Lotharingia non obsidetur quidem a Gallis, sed clauduntur eius aditus et exitus.

Davausius nondum comparet. Princeps Condaeus et filius eius, dux Anguianus, in Burgundiam abiere, incertum⁴ an quod cum cardinali Riceliaco minus bene illis conveniat, ut quidam putant, an quod id simuletur ad explorandos aliorum animos. Fama est datum iri curatores fratri regio tanquam qui idoneus non sit suis rebus regendis, ut eo minus credatur idoneus, si

1 Tekst naar copieboek Dresden, Sächs. Landesbibl., C 61, 110; gedrukt in Oxenst. Skrifter 2. afd., IV, p. 241 no. 454. Afschrift ook in copieboek Leipzig, UB, ms. 2633, f. 1.

2 Onderstaande berichten komen ook voor in Grotius' nieuwsbrief aan Nicolaes van Reigersberch dd. 15 november 1642 (no. 5956).

3 De Beierse generaal Johan van Werth, die in het Keulse Sticht was achtergebleven om de strijd aan te binden met de Hessische garnizoenen in Neuss, Kempen en Linn.

4 Het copieboek Dresden geeft; ‘incerti’.

[p. 521]

quid regi eveniat, regni rebus.⁵ Reditus regis dicuntur anno qui advenit XX millionibus maiores futuri quam antehac, quae ego difficile obtentu esse arbitror adeo onerata plebe in oppidis et agris.

De Angliae rebus varii sermones, sed ferme regi magis adversi. Haec sunt quae gelascente anno habemus, nec multa nec magna, si quod commune est Europae spectamus.

Deus, excellentissime domine, res christiani orbis per Sublimitatis tuae et aliorum consilia ad salutem gubernet,

Sublimitatis tuae cultor devotissimus,
H. Grotius.

5 De kardinaal confronteerde Gaston van Orléans met de gevolgen van zijn vele politieke misstappen (G. Dethan, Gaston d'Orléans, p. 283-286).

Lutetiae, V/XV Novembris 1642.

De regis Angliae rebus venit fama prosperior. Hispani adversus excursus ex Sedano Rembemontum et Arbemontum muniunt. Rex autem Hispaniae remis addictos liberat, ut eis in Catalania utatur. Serio in Italia de pace inter papam et Parmensem agitur. Huius exercitus manet Aquapendente. Papa duos habet exercitus, alterum sub cardinali Antonio bis mille equitum, peditum ad XV millia, alterum apud urbem Castrum, bis mille ibidem equitum, peditum X millia. Veneti, Ethruscus, Mutinensis suos milites intra suos fines tenent. Milleraeum⁶ et Breszaeum patrem⁷ duces et pares Franciae futuros fama est. De Lotharingia editi hic sunt libri qui eam regi Galliae vindicant ius petentes a Caroli Magni temporibus.⁸ Aula haec manet plena suspicionum.

6 Veldmaarschalk Charles de La Porte, markies van La Meilleraye, neef van Richelieu, moest tot 1663 wachten tot zijn heerlijkheid werd verheven tot ‘duché-pairie’.

7 De voormalige Franse onderkoning in Catalonië, Urbain de Maillé, markies van Brezé. De dood van de kardinaal maakte een einde aan deze illusie. Zijn zoon Jean-Armand daarentegen ontving als erfgenaam van zijn oom Richelieu wel de begeerde verheffing.

8 Verzamelaars van historische documenten, zoals Pierre Dupuy, Charles Hersent, Jacques de Cassan en Louis Chantereau-Lefèvre, leverden de bronnen tot adstructie van de aanspraken van de Franse kroon op het hertogdom Lotharingen; zie no. 5955.

Bovenaan de brief in de copie te Leipzig: Argumentum. Germanica. Hispanica. Italica. Condaei et Anguiani absentia. Curatores fratri regis admovendi; quo concilio. Regis reditus aucti. Varia nova. Iudicium de aula Gallica.