Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 13

[p. 519]

5956. 1642 november 15. Aan N. van Reigersberch.¹

Mijnheer,

Den coning is te Saint-Germain niet zoo wel als wij allegader wenschen; den cardinael wat beter ende hier te Parijs. Den cardinal de Richelieu [sic ] ende den hertogh van Anguien in Bourgogne, waerop materie valt van discoursen, die hier noit en ontbreecken.² Men zegt ons hier dat Sporck het belegh van Maimungen verlaeten hebbende zich vougt bij de baron de Soie³ om te zaemen te gaen bij den eertshertogh Leopold; dat Haezfeld, Wahl ende Mercy gaen nae Franckelant;⁴ dat hertogh Carel is in den Nederpaltz aen de Mozel ende Gil d'Haes daerontrent;⁵ dat den gouverneur van Hohentwiel heeft geslagen een goed getal van het garnisoen van Zel ende eenige casteelen becomen.⁶

Voorts hooren wij dat Leganes soude gaen nae Portugael⁷ ende den hertogh van Taracone⁸ blijven bij Leride, den coning van Spaignie niet verre vandaer.

't Casteel van Tortone werdt gedefendeert bij twaelffhondert man⁹ ende alle de quartieren rondom bezet bij de Spaensche, soodat de Fransoisen meer lust als hoope hebben om die plaetse te becomen, die anders haer zeer zoude dienen om Napels ende Milaen te scheiden. Den pauws doet lichting in Switserlant ende op andere plaetsen, ende den cardinael Antonio is in 't velt met twaelffduizent man.¹⁰ In de Grisons zijn dispuite op de restitutie van eenige kercken. La Motte in Lotheringen blijft geblocqueert.¹¹

Wij en zien monsieur d'Avaux hier noch niet, wiens vader onlancx is overleden¹². Men

1 Hs. Amsterdam, UB, coll. RK, H 29h. Eigenh. oorspr. Niet ondertek. Tezamen met no. 5955. Copie, afkomstig uit de briefwisseling van Grotius met P. Spiring Silvercrona, aanwezig te Stockholm, RA, E 1014 (bijlage bij een brief van P. Spiring Silvercrona aan J. Oxenstierna dd. 15/25 november 1642).

2 Vanwege een grief tegen de kardinaal (vgl. no. 5939) waren Henri II de Bourbon, prins van Condé, en zijn zoon Louis, hertog van Enghien, plotseling naar Bourgondië vertrokken; zie Mémoires de Montglat I, p. 396.

3 De aanval op Meiningen mislukte na een twee dagen voortdurende beschieting. Begin november zette de keizerlijke kolonel Johann Sporck zijn mars naar de kwartieren van het leger van Achilles, baron van Soye, in het Vogtland voort (Gazette 1642, no. 146, dd. 15 november 1642).

4 De keizerlijke veldmaarschalk Melchior von Hatzfeldt und Gleichen die bij aankomst te Mainz op 6 november van een koerier van de hertog van Beieren het verzoek kreeg om met de graaf van Wahl en François de Mercy een dreigende Zweeds-Franse hergroepering nabij de grenzen van zijn hertogdom te voorkomen; vgl. Episodes Guébriant, p. 293.

5 Uit Straatsburg kwam op 1 november het bericht dat hertog Karel IV na beraad met zijn medestanders Caspar Bamberger en Gilles de Haes besloten had een deel van zijn leger af te laten vloeien naar het land van Trier (Gazette 1642, no. 146, dd. 15 november 1642).

6 Commandant Konrad Widerholdt kreeg door het vertrek van het Zwabisch-Beierse leger van François de Mercy alle vrijheid om vanuit de vesting Hohentwiel plunderexpedities in de omgeving te organiseren (Episodes Guébriant, p. 293).

7 Diego Felipe de Guzmán, markies van Leganés, de Spaanse bevelhebber die op 7 oktober de slag om Lérida had verloren, zou echter in ongenade vallen.

8 Carlo Andrea Caracciolo, markies van Torrecuso, wiens prestige evenzeer door de nederlaag (supra, n. 7) was beschadigd.

9 Eind november gaf de gouverneur van Tortona de strijd om het behoud van de vesting op.

10 De verdediging van het hertogdom van Castro liet kardinaal Antonio Barberini over aan de Fransman Achille d'Estampes-Valençay. Zelf ging hij met 3000 ruiters en 15000 voetknechten naar Viterbo om vandaar het leger van de hertog van Parma tegemoet te treden (Gazette 1642, no. 147, dd. 15 november 1642).

11 De verovering van het Lotharingse bolwerk La Motte was een van de grote wensen van gouverneur François de l'Hospital, sieur du Hallier.

12 Claude de Mesmes, graaf van Avaux, zoon van Jean-Jacques de Mesmes (1559 - † 30 oktober 1642), heer van Roissy, was uit Hamburg overgekomen voor een laatste groet aan zijn vader (Tallemant des Réaux II, p. 197-201).

[p. 520]

spreeckt hier van 's conincx incomen voor het toecomende jaer twintich millioenen te vergrooten, 'twelck ick niet wel en can begrijpen, 't en waer met veele luiden tot sponsie¹³ te maecken. De tijdingen van Engellant zijn hier verscheide, doch meest tegen den coninck.

15 November 1642.

Daer [zijn] nu eenige tijdingen, die beter zijn voor den coning van Engelant, doch niet heel zeecker. De Spaignaerden fortificeren Remiremont ende Ambremont tegen het loopen uit Sedan.¹⁴ Den coning van Spaignie stelt in vrijheit alle gebannenen op de galeyen in Spaignie om tegen de Catelans te gebruicken. Te Genes werdt gehandelt van vrede tuschen den paus ende den hertogh van Parma. Den hertogh van Parma heeft noch zijn leger bij Aquapendente. Den paus heeft twee legers, 't eene onder den cardinael Antonio van tweeduizent te paerd, vijftienduizent te voet, een ander ontrent Castro van tweeduizent te paerd, tienduizent te voet. Venetië, den Grooten Hertogh ende die van Modene houden haer volck binnen haere frontieren, 't Hoff alhier is vol diffidentie.

13 ‘Sponsie’ afgeleid van het Franse woord ‘éponge’ (spons).

14 Sedan had op 29 september een Frans garnizoen gekregen. Voor de Spanjaarden was dit aanleiding hun forten te Remiremont (dep. Vosges) en Apremont (dep. Meuse) te versterken (Gazette 1642, no. 147, dd. 15 november 1642).

In dorso schreef Reigersberch: Broeder de Groot, den 15 Nov. 1642 uyt Utrecht [sic ].