Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 13

[p. 380]

5845. 1642 augustus 18. Van W. de Groot.¹

Frater optime,

Ego praeterita septimana Amstelodamum excurri ob rationes in prioribus litteris memoratas et liberos quidem meos² Corsellio³ hospites, Vossio et Barlaeo auditores addixi. De tui autem filii negotio cum Hasselario diligenter egi. Is prolixe mihi de suo fratrisque animo testatus⁴ dixit quamdiu Borelius et Bomius⁵ vivunt neque alio divertunt nullam de syndicatu spem esse, neque maiorem de advocatione Societatis Indicae Orientalis, quamdiu privilegium non est renovatum;⁶ de quo aliqui etiam desperant, cum Frisii novam erigant Societatem Indicam et reliqui Ordines privilegium sine magna in aerarium collatione nolint concedere. Ubi quid certi ea de re constiterit, quod forte ante annum non fiet, tunc denique tempus esse de reliquo cogitandi. Alia munera quae illic filius obire possit praeter secretarii, quod tibi displicere intelligo, nec ego nec Hasselarius invenire possumus, et si quid esset, ut Societatis Indicae directio, ad id perveniri non potest, nisi ab eo qui in ea urbe fixerit domicilium, et quidem cum uxore, cum ratio nulla sit cur iuvenes, et incolae tantum, ad praecipua munera admittantur.

Blavius Dissertationem de origine gentium Americanarum iam impressit,⁷ Lucanum vero praelo subiiciet, ita ut intra duos menses eum se absoluturum putet.⁸ Sorberius putat se hic, ubi iam vivit, indicem in Anthologiam posse conficere,⁹ quae deinde a Vossio visitetur, eique hac in parte adstipulatur Blavius. Ego latius cum homine agam. Heinsius¹⁰ dicit Lugduni quendam esse qui eam operam optime praestare possit, sed ego ibi omnia non frustra timeo. Vossium conveni, sed quia extra urbem fuerat neque ante vesperam revertebatur, vix spatium colloquendi fuit. Interea hoc intellexi Marezium¹¹ multa ex Annotatis tuis¹² congerere, ut te pelagianismi et socini[ani]smi reum faciat. Adversus Rivetum si quid paras,¹³ ne nimium festines rogo; tum vero ab iis cave qui Riveto omnia tua consilia perscribunt.¹⁴

1 Hs. Den Haag, ARA, Eerste afd., coll. Hugo de Groot, aanw. 1911 XXIII no. 24, 254. Eigenh. oorspr. Antw. op no. 5828, beantw. d. no. 5860.

2 De zonen van Willem de Groot, Johan en Jacob, gingen aan het Amsterdamse Athenaeum Illustre de colleges van Vossius en Barlaeus volgen.

3 Etienne de Courcelles (1586-1659), was een in Genève geschoold theoloog, die zich in 1634 had aangesloten bij de kring van de Amsterdamse remonstrant Simon Episcopius (NNBW II, kol. 357-358).

4 De invloedrijke Amsterdammers Pieter en Dirck Hasselaer waren genegen aandacht te schenken aan de problemen van Grotius' zoon Pieter.

5 De sterk prinsgezinde Willem Boreel († 1668), pensionaris van Amsterdam 1627-1649, en zijn minder op de voorgrond tredende collega Cornelis Boom (†1651) (Elias, De Vroedschap I, p. 477 en p. 539-540).

6 Het octrooi van de Verenigde Oostindische Compagnie liep tot 1 januari 1643. Slechts na moeizame besprekingen werd in juni 1647 overeenstemming bereikt over de verlenging (J.R. Bruijn, Dutch-Asiatic shipping I, p. 6-8).

7 BG no. 726; het werk was een herdruk van de editie Parijs 1642 (BG no. 725).

8 Grotius' nieuwe aantekeningen bij Lucanus zouden in 1643 verschijnen (BG nos. 430 en 431).

9 Van de plannen om de jonge Franse protestant Samuel Sorbière in te schakelen bij de voorbereiding van de uitgave van de Anthologia Graeca (BG no. 534) kwam niets terecht.

10 Daniel Heinsius, hoogleraar en bibliothecaris van de Leidse Universiteit.

11 Samuel Desmarets (Maresius) maakte van zijn Concordia discors et Antichristus revelatus een boekwerk van meer dan 1300 pagina's (BG no. 1130 en B_sG no. 318).

12 De Annotationes in libros Evangeliorum (BG no. 1135).

13 Tegen Rivets Examen animadversionum Hugonis Grotii (BG no. 1180) schreef Grotius in augustus zijn Votum pro pace ecclesiastica (BG no. 1183).

14 De belangrijkste Parijse nieuwtjes ontving Rivet wekelijks van zijn vriend Claude Sarrau; zie Bots-Leroy, Corresp. Rivet-Sarrau, 3 delen, Amsterdam 1978-1982.

[p. 381]

De captivis¹⁵ et Perpignano quid futurum sit expectabimus. Nunc Hispani circa Caletum haerent, forte aliam ad urbem se conversuri. In Anglia rex multos ad se trahit, econtra parlamentarii operariis, quos ‘printes’¹⁶ vocant, vindicias secundum libertatem adversus magistros pollicentur, si militiae nomen dederint, quod inventum multos ipsis conciliat.

De loco Savanerolae meminero, et si quid resciscam indicabo.¹⁷

Vale, frater optime,

tibi obsequentissimus frater,
Guilielmus Grotius.

15 Te weten de markies van Cinq-Mars, de hertog van Bouillon en François-Auguste de Thou. Nog deze maand moesten zij in Lyon voor de rechter verschijnen.

16 De Londense ‘apprentices’. Zie voor hun aanbod om dienst te nemen in het nieuw gevormde leger van het Parlement, CSP Ven. 1642-1643, p. 118 en 123.

17 Grotius zocht een bepaalde passage in het oeuvre van Girolamo Savonarola.

Hagae, XVIII Augusti 1642.

Prodiit nunc primum Alberti Hutteni libellus de Perspicuitate Sacrae Scripturae, quo respondetur quibusdam pontificiorum ea de materia interrogatis.¹⁸ Idem subiectum tractare dicitur Episcopius.¹⁹ Iterum vale.

18 Albert van Hutten (1587-1663), remonstrants theoloog uit Nijmegen. Tussen 1639 en 1643 was hij als predikant verbonden aan de gemeente in Noordwijk (BWPGN IV, p. 442-446). Het hier genoemde geschrift De volcomentheyt ende klaerheydt van 't woordt Gods ... begrepen in Thien vragen, die by een priester van de paepsche secte zijnde ghestelt ... moet in 1641 te Den Haag zijn gedrukt. Niets is bekend over een mogelijk vertraagd tijdstip van verschijnen (Rogge, Bibliotheek der Remonstrantsche geschriften, 1ste afd., p. 169).

19 Aan Simon Episcopius waren ook tien vragen voorgelegd: Tien Hoorn-vragen der papisten ... Episcopio ... toegesonden om van syn E. beantwoordt te worden en aldus den XIV. Nov. 1641 beantwoort ... . Zijn antwoord werd in 1642 uitgebracht door de Rotterdamse drukker Naeranus (Rogge, o.c., 1ste afd., p. 44).

Adres: A monsieur/monsieur Grotius, ambassadeur de la reine et couronne de Suede, à Paris.

Bovenaan de brief schreef Grotius: Rec. 26 Aug.

En in dorso: 18 Aug. 1642 W. de Groot.