Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 13

5639. 1642 maart 15. Aan W. de Groot.¹

Mi frater,

Edita hic sunt opuscula illa ad pacem ecclesiae facientia, quae et Blavium audio velle excudere. Sed miscuerunt se huic negotio in arcano homines, qui effecere ne in hac editione mihi obtemperetur.² Et quia audio exempla iam in Hollandiam missa, dicam quae sint quae

1 Gedrukt Epist., p. 934 App. no. 591. Antw. op. no. 5629, beantw. d. no. 5652.

2 Grotius' Via ad pacem ecclesiasticam verscheen in maart 1642 bij Morel in Parijs (BG no. 1166) en in augustus 1642 bij Blaeu in Amsterdam (BG no. 1167).

[p. 134]

displiceant.³ Primum in titulo pro ‘Disquisitio Pelagiana’ debuit poni ‘Disquisitio de dogmatibus Pelagianis’. Deinde epigramma meum et admonitio de indice poni debuit post mea Annotata. Confessionem Augustanam poni volueram sine illa praefatione quae nihil ad pacem facit. Neque magis placuit mihi Consultationi Cassandri proponi praefationem parum pacatam, sed epistolas imperatorum ad Cassandrum et eius responsa; p. 292 pro ‘Rom.I’ scribe: Rom.I,8; p. 307 pro ‘1.7’ ponendum: I,7; p. 308⁴ pro ‘affectumque’ ponendum: affectuque; p. 351 pro ‘natus igne’ debet esse: natus ignis; eadem pagina pro ‘adesse’ ponendum: ad esse. De aliis nostris editionibus, omnia quae scripsi antehac singulis literis meis repetita volo credi, ne unquam obliviscaris.

Sunt loca duo in historia Caraffae,⁵ nuntii apostolici, quorum alter ostendit quam corrupta fuerit vita clericorum eo tempore quo enatum est schisma, alter Confessionem Augustanam cum primum lecta est non displicuisse catholicis, sed visam egere explicatione in quibusdam partibus; quae duo non parum faciunt ad auferendam a protestantibus schismatis invidiam. Sed in iisdem Caraffae locis sunt quaedam inclementius in Lutherum et Melanchtonem dicta, quae avelli nequeunt, ita ut dubitem, utilene sit haec praeponi ipsi Confessioni Augustanae an non; de qua re tibi et aliis talium peritis iudicium permitto. Certe praefationes illas duas, quas dixi, ut instituto parum congruentes malim omitti. Possit autem in fine poni Syllabus eorum, qui pro pace scripsere, editus antehac et Lutetiae et Argentorati.⁶

Ut vero iam tuis literis quas 3 Martii dedisti⁷ respondeam, gratias habeo quod de transmittendis libris de Iure belli ac pacis curam habes.⁸ Blavius recte fecisset, si abstinuisset a talium librorum, qui cum meis nihil commune habent, editione⁹ aut prius consuluisset aliquos magistratuum, quos audio etiam Episcopio¹⁰ minus bene velle.

Rex est Carcassonae¹¹ non procul a Narbone, cui vetus cognomen Martia.¹² Et videtur Mars acer futurus illis in locis. Duo exercitus parantur ad tuendam Campaniam et Picardiam. Parlamentarii Angli in hac aula male audiunt, Hibernis vulgo favetur.

Rogo salutes uxorem tuam, matrem nostram, liberos tuos et amicos,

tibi obligatissimus frater,
H. Grotius.

3 De veranderingen die Blaeu moest aanbrengen in de Amsterdamse uitgave van de Via ad pacem ecclesiasticam zijn alle uitgevoerd, met uitzondering van de praefatio bij de tekst van de Confessie van Augsburg (BG no. 1166 rem. 5, en BG no. 1167 rem. 2).

4 In de Epist., ‘p. 305’ in plaats van ‘p. 308’. De voorgestelde verbeteringen zijn in de Amsterdamse editie van de Annotata (BG no. 1167) aangebracht, te weten op p. 18 (ad art. IX), p. 32 (ad art. XVIII), p. 33 (ad art. XVIII) en op p. 80 (Eucharistia, in fine).

5 Carlo Carafa (1584-1644), in de jaren 1621-1628 nuntius te Wenen, publiceerde in 1630 zijn Commentaria de Germania sacra restaurata (DBI XIX, p. 509-513). In de geraadpleegde editie (Keulen 1639) zijn de bewuste passages te vinden op p. 4 en p. 9. Uiteindelijk nam Grotius de citaten niet op.

6 De Syllabus aliquot synodorum et colloquiorum, quae auctoritate et mandato caesarum et regum, super negotio religionis, ad controversias conciliandas indicta sunt van Jean Hotman, in 1628 verschenen te Straatsburg en omstreeks 1629 te Parijs; vgl. no. 5534. Inderdaad werd deze Syllabus toegevoegd aan de Amsterdamse uitgave van de Via (G.H.M. Posthumus Meyjes, ‘Jean Hotman and Hugo Grotius’, in Grotiana N.S. 2(1981), p. 22-29).

7 Brief no. 5629, dd. 3 maart 1642.

8 De verzending van de auteursexemplaren van de nieuwste druk van De iure belli ac pacis (BG no. 571) had via Caspar van Vosbergen jr. moeten geschieden.

9 Blaeu had het werk uitgegeven van de socinianen Johannes Völkel-Johannes Crellius.

10 Simon Episcopius was de leidende figuur in de remonstrantse gemeente van Amsterdam.

11 Deze berichten komen ook voor in Grotius' nieuwsbrieven van 15 maart.

12 Narbo Martius.

Lutetiae, 15 Martii 1642.