Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 13

[p. 126]

5634. [1642 maart 8]. Aan N. van Reigersberch.¹

Mijnheer,

Op de reize van de coninginne van Engelant met haere dochter nae Hollant² zullen discoursen vallen. De coninginne zal haerzelve in het stuck van de religie zeer moeten intoomen, alzoo haere Majesteit daerdoor in Engelant in den haet is geraeckt ende zoo gheene oorzaeck, te minste veel pretexten tot de troubles heeft gegeven. 't Huwelijck schijnt door deze overbrenging zeer verzeeckert te zijn. Evenwel is dat oock niet buiten alle bedenckens, alzoo de dochter zal blijven in de bewaering van de moeder, die licht op een ander zoude mogen vertrecken. Ick meene dat den prins van Orangie zich stil zal houden in de zaecke tuschen den coning van Engelant [en] van het parlement, considererende aen d'eene zijde d'eer van de alliantie, aen d'andere zijde de gelegentheit van den staet die zijn Hoocheit regiert.³ Ick hoor de dissensiën in de Hooge Camer⁴ groot zijn, ende 't can niet wel anders zijn, als men wel inziet de diverse humeuren in het stuck van de kerkelijcke regiering ende de verscheide interesten die den adel van de stenden afzonderen.

De progressen van de Fransoisen in 't landt van Keulen ende daerontrent zullen oorzaeck zijn dat men mijnheer Roo⁵ wat beter woorden zal geven te Weenen. Ick meen de assistentie die de Spaignaerden aldaer zullen doen aen de keiserschen ende de Hollanders aen de Fransoisen, zullen geschieden onder geleende naemen.⁶ Ick vrese dat het oorlogh in Africa ontstaen ende in Brasylië continuerende de assistentie die van Hollant nae Portugael zal gaen, wat zal retarderen.⁷

In mijne Annotatië[n] op Cassandrum heb ick niet anders voorgehadt als de wegh te wijzen die ick de equitabelste ende bequaemste achte tot herstelling van de eenicheit. Weet monsieur Rivet beter aen te wijzen, niet alleen ick, maer veele anderen zullen hem zijn geobligeert.⁸ Dat hij zegt van den druck bij Morel,⁹ is waer. Soo uEd. goede instructie begeert om de H. Schrift te verstaen, leest Chrysostomus, zoo die uitgegeven is bij Fronton le Duc¹⁰ in 't Griecksch ende Latijn, si unus pro ingenti bibliotheca sufficit.

1 Hs. Amsterdam, UB, coll. RK, H 26b. Eigenh. oorspr. Niet ondertek. Deze ongedateerde brief vormt het antwoord op Reigersberchs schrijven dd. 24 februari 1642, no. 5619, en is om deze reden hier opgenomen op de datum waarop hij in de wekelijkse reeks van correspondentie zou passen. Tezamen met no. 5635. Beantw. d. no. 5653.

2 Koningin Henriëtte Maria kwam op 8 maart in Hellevoetsluis aan. In haar gezelschap was ook haar dochter Mary, de bruid van prins Willem (II) van Oranje.

3 Frederik Hendrik vond in de Staten van Holland geen steun voor zijn pogingen tot interventie in de Engelse aangelegenheden (CSP Ven. 1642-1643, p. 13 en p. 21).

4 Vanaf 13/23 februari waren de bisschoppen niet meer gerechtigd zitting te nemen in het Hogerhuis (C.H. Firth, The House of Lords, p. 111-113).

5 Sir Thomas Roe begon in Wenen langzamerhand teleurgesteld te raken over de geringe bereidheid van de tegenpartij om tot een snelle oplossing van de kwestie van de Palts te komen.

6 Het land van Keulen was voor de Spanjaarden en de Hollanders ‘neutraal’ terrein.

7 In Brazilië en Angola hielden de Portugezen noch de Hollanders rekening met het op 12 juni 1641 totstandgekomen verdrag tussen de twee landen.

8 Het antwoord van André Rivet op deze uitgave (BG no. 1165) verscheen in april 1642; vgl. BG no. 1172.

9 Bij Gilles Morel te Parijs publiceerde Grotius in maart 1642 zijn Via ad pacem ecclesiasticam (BG no. 1166).

10 Sancti ... Joannis Chrysostomi ... Opera omnia nunc primum graece et latine edita, Parijs 1609-1624 in 6 delen, en Parijs 1636-1642, wederom in 6 delen. De uitgave was verzorgd door de jezuïet Fronton du Duc (Fronto Ducaeus), tot zijn overlijden in 1624 professor en bibliothecaris van het Collège de Clermont te Parijs (DBF XI, kol. 1359-1360).

In dorso schreef Reigersberch: Broeder de Groot, den 12 Martii 1642. Annotata op Cassander.