Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 13

[p. 1]

5532. 1642 [januari ?]. Van N.N.¹

1 Fragment in hs. Amsterdam, UB, coll. RK, H 25c.

Ick heb onlancx een brief ontfangen van een zeer geleert man, waerin deze woorden:²

2 Tekst opgenomen in Grotius' brief aan Nicolaes van Reigersberch, dd. 26 januari 1642 (no. 5572). De briefschrijver kan niet geïdentificeerd worden, maar wellicht betreft het hier een van de personen die door Grotius - of door zijn broer Willem - zijn bedacht met een exemplaar van de in oktober 1641 verschenen Annotationes in libros Evangeliorum (BG no. 1135). Zie voor Grotius' bepalingen omtrent de verspreiding van de presentexemplaren nos. 5046, 5061 en 5441 (dl. XII).

Appendicem tuam de Antichristo³ legi summa cum voluptate, licet hic ringantur plurimi ex Borboritarum⁴ ordine. Excussisti illorum manibus locum communem de Antichristo pontifice, sine quo exsuccae et exsangues sunt nostratium theologorum conciones. Indignantur valde super ista de Calvino narratione,⁵ sed inhumanum tanti viri factum merito damnant qui sanguinem humanum amant. Notas tuas ad Consultationem Cassandri⁶ legi. Utinam plures Cassandro similes haberet ecclesia. Tu, vir maxime, vestigiis eius insistis et sopitum concordiae christianae studium acuis, animos spe excitas. Et quamvis, prout tempora sunt, parum forte proficies, utile tamen fuerit saniora subinde consilia ecclesiarum rectoribus suppeditari, quae, si respuent illi, non desinent in ecclesia esse et hic et alibi qui extra partes positi, tibi subscribent et affectum tuum sarciendi corporis Christi miseras divulsiones exosculabuntur...

3 Grotius' Appendix de Antichristo (BG nos. 1128-1129) was in 1641, behalve als afzonderlijke uitgave, ook verschenen als bijlage bij de Annotationes.

4 Grotius had in zijn Appendix de spotnaam ‘Borborita’ - van βόϱβοϱος, ‘modder’ - gebruikt voor zijn opponent Samuel Desmarets (Maresius) (zie voor de uitdrukking ‘Borborita’, Augustinus, De haeresibus 6 (ed. Corpus Christianorum, Series Latina XLVI, p. 292): nonnulli eos etiam Borboritas vocant, quasi caenosos, propter nimiam turpitudinem quam suis mysteriis exercere dicuntur).

5 De discussie over de vraag of Calvijn al dan niet meedogenloos de medicus en theoloog Michel Servet (1511-1553) tot de brandstapel had laten veroordelen (Appendix de Antichristo, in fine); zie Opera omnia theologica III (BG no. 919), p. 503 r. 38 B.

6 De Annotata ad Consultationem Cassandri (BG no. 1165) waren in september 1641 op kosten van de auteur gedrukt in een optage van ca. 50 exemplaren; vgl. Bots-Leroy, Corresp. Rivet-Sarrau I, p. 26.