Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 11

4917. 1640 november 10. Aan L. Camerarius¹.

Illustrissime domine,

Vidi quidem pacta de urbe Taurinorum, quae per Italiam vulgata sunt². Sed caetera, quae acta sunt inter viduam³ et principem Thomam⁴, valde celantur neque vero credibile est principem Thomam, qui carissima pignora apud Hispanos habet⁵, quicquam facturum citra eorum voluntatem. Mazarinus adhuc haeret in illis partibus et laborat strenue.

Et hoc quidem ad Italiam spectat. Nam pacis communis spem nullam adhuc video. Sapiunt Suedi, si in foedere⁶ cum Gallis hoc vel praecipue comprehendi volunt, ut in Bavari⁷ terras arma inferantur. Ea enim res arcanis consiliis impedita plurimum obstitit et olim ducis Bernhardi⁸ et nunc Bannerii⁹ conatibus.

Cautiones tuti itineris ab imperatore datas videre cupiam. Elector Palatinus¹⁰ autem non male fecerit, si priusquam se itineri det regis Daniae animum nonnihil praesentiat. Rex Daniae in nothi morte¹¹ plus habet, quod doleat, quam quod queratur, quando illum Hispano militasse satis constat. Restat, ut, quam diligens terra fuit Iselsteinius¹², tam mari sit Trumpius¹³ ad consectandas reliquias.

Piccolominaei¹⁴ copiarum pars maxima hic creditur hybernatura per Franconiam. Interim Lunaeburgicus¹⁵ gravem habet hospitem, Bannerii exercitum. Verum sacra ista aliter non constant. Ut Calcaria penes Hassos maneat, Batavi nihil non facere debent, quaedam etiam incommoda pati. Exigit id ipsorum quoque utilitas. Quare spero aures ad Coloniensia cantica occlusas fore.

1 Copie Uppsala, UB., cod. 388a, ep. 254. Gedrukt Epist., p. 652. Verschillen in orthografie en aperte onjuistheden in de copie Uppsala zijn niet gesignaleerd. Ludwig Camerarius was Zweeds gezant in Den Haag.

2 Turijn had zich op 19 september aan de Fransen overgegeven; de capitulatievoorwaarden bijv. in Claretta, Storia della reggenza, III, p. 164-169.

3 Christine de France, hertogin van Savoye.

4 Tommaso Francesco van Savoye.

5 Zijn vrouw Marie de Bourbon, gravin van Soissons, en zijn kinderen bevonden zich in Madrid.

6 Het verdrag tussen Zweden en Frankrijk werd in juni 1641 verlengd; zie Du Mont, Corps Dipl. t. VI. 1, p. 207vv.

7 Maximiliaan I, keurvorst van Beieren.

8 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar († 18 juli 1639).

9 De Zweedse veldmaarschalk Johan Gustavsson Banér.

10 Karl Ludwig van de Palts.

11 Christian Ulrik Gyldenløve. Hij wilde zich met 600 ruiters in Spaanse dienst begeven, maar sneuvelde onderweg in Westfalen.

12 Vincent van IJsselstein, kolonel der cavalerie, Staats goeverneur van Orsoy.

13 Maarten Harpertsz. Tromp.

14 Ottavio Piccolomini, hertog van Amalfi.

15 Georg, hertog van Braunschweig-Lüneburg.

[p. 604]

De rebus Britannicis vidi et ego scriptum quoddam hic factum¹⁶; id vero idem esse arbitror cum eo, cujus meminit Excellentia vestra. Saluberrimum est illud concilii Nicaeni¹⁷ etiam in politicis rebus: τὰ ἤϑη ἀρχαῖα ϰρατείτω¹⁸, cui affine Graecorum illud μὴ πηδᾷν ὑπὲρ τὰ ἐσϰαμμένα¹⁹.

Magnae auctoritatis principem in Radzivilio²⁰ amisere Poloniae protestantes. Vereor, ne et ob hoc minoris fiant ab iis, qui numero praepollent.

De iis, quae Batavi²¹ in Suedia egere, plus esse in rumore quam in re et ego credo. Sed est suus etiam rumori usus. Controversia autem Dani cum Batavis de piscatu non facile sedabitur.

Princeps Thomas Eporediae est. Ibidem sunt aguntque cum eo Mazarinus et legatus regis Hispaniae Genuae vivere solitus²². Quiescunt arma. Geneva sibi timet interdicto cum Gallia commercio. Leganesius²³ praesidia ubique auget. Neapoli convocati sunt ordines ad pecunias quaerendas.

Dicitur imperator efficere velle, ut quiescatur ab augendis Constantiae munitionibus, si inde Hohentwila a bello abstineat. Minor Rosa²⁴ sexcentos ferme hostium in concursibus duobus delevisse fertur, major autem Rosa²⁵ Friburgum eripuit obsidioni hostium.

Episcopus Basileensis plene in sua jura ac bona a Galliae rege²⁶ restitutus est.

Catalani suorum aliquem ad regem Hispaniae misere, qua de re Galli metuentes, ne res ea paciscendo finiatur, trepidius agunt minusque se implicant eorum negotiis, quanquam missus a Gallis nobilis Plessiacus²⁷ nomine auditus fuit a magistratibus Barcinonensibus et scripta a Catalanis edita sunt peracerba in milites, qui ibi fuere, in gentem Castellanam et praecipue in Olivarem²⁸.

Rex Galliae sperat anno venturo habiturum se in armis CXXX peditum, XXX equitum millia. Vetitum est edi scriptum, quod exactionibus novis opponit Galliae clerus²⁹.

Rex Hispaniae cardinalem Ovendum³⁰ Hispanum misit ad Catalanos.

Edimburgum haud dubie est in potestate Scotorum.

16 Mogelijk het Advis ou duplicat, Au serenissime Roy de la Grande Bretaigne, D'une Lettre escritte a sa M^te en datte du 6 Aoust. 1640. et du contenu d'icelle sçavoir les causes originelles des troubles de son Estat, la facilité de les appaiser, la belle occasion que sa Maj. a de recouvrer le Palatinat,... A Paris, Chez Nicolas de la Coste, 1640; Knuttel, Cat. v. Pamfl. no. 4673.

17 Zie voor het concilie van Nicea, gehouden in 325, Hefele-Leclercq, Hist. des conciles I (1907), p. 386-632.

18 Canon 6: τὰ ἀρχαῖα ἔϑη ϰρατείτω (J. Albergio e.a. - eds., Conciliorum oecumenicorum decreta, Bologna 1973³, p. 8).

19 Vgl. Plato, Cratylus 413 A: ὑπὲρ τὰ ἐσϰαμμένα ἅλλεσϑαι.

20 Hetman Christoph Radziwiłł.

21 Willem Boreel, Albert Sonck en Epo van Aylva.

22 Niet geïdentificeerd; vgl. no. 4920.

23 Diego Mexía Felípez de Guzmán, markies van Leganés, Spaans goeverneur van Milaan.

24 Johann von Rosen († 1650).

25 Rheinhold von Rosen († 1667), een van de directeuren van het leger van wijlen Bernhard van Saksen-Weimar.

26 Johann Heinrich von Ostein. aant.

27 Bernard du Plessis-Besançon.

28 Gaspard de Guzmán, graaf-hertog van Olivarés.

29 Twee ‘agents généraux du clergé’ Jean-Philippe de Bertier, abbé van Saint-Vincent, en Charles de Berland, prior van Saint-Denis de la Chartre, hadden akten van verzet laten opmaken en afdrukken. Bij arrest dd. 10 november van de ‘Conseil d'état du roi’ werden deze ‘Actes et Lettres Missives’ verboden; zie Tournyol du Clos, Recherche des Amortissements I, p. 321-325 (tekst van het arrest).

30 Niet geïdentificeerd.

[p. 605]

Deus cuncta vertat in bonum orbis christiani et Excellentiae vestrae adsit propitius.

Excellentiae vestrae perpetuo observantiae
cultu deditissimus
H. Grotius.

Lutetiae, 10 Novembris 1640.

Adres: Ludovico Camerario, reginae regnique Sueciae consiliario et legato apud praepot. Ord. Foeder. Belgii.