Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 11
(1981)–Hugo de Groot–
Auteursrechtelijk beschermd4746. 1640 juli 21. Aan N. van ReigersberchGa naar voetnoot1.Mijnheer, 't Afloopen van den Poolschen rijcxdagh sonder eenige resolutie, de onseeckerheit, waerin dat blijven de saecken van Dantzig, de oneenicheden, die haer toonen in Prussen ende Litau, de vrese voor den Turq sullen wel maecken, dat van de zijde van Polen de trefves met den Groot-TurcGa naar voetnoot2 niet en sal werden gebroocken. De seditiën in Catalogne sijn geappaiseert bij den coning van Spaignië gevende pardon van alles ende belofte van de provincie met geen soldaten te belasten, een goed exempel voor den coning van Engellant om de Schotten niet te brengen tot desperatie. De Fransoisen meenen de seditiën, die geweest sijn ende ten deele noch blijven in Perigord, Auvergne ende andere quartieren, tegen de winter, als de soldaten weder in de legers sullen gaen, wel te straffen. Den elfden Julii is gevochten bij Thurijn, hebbende LeganésGa naar voetnoot3, die wist dat het Fransche secours was te Pignerol ende socht te passeren, hetselve willen voorcomen ende sijn leger verdeelt in vier deelen, waervan het eene, daer hij self bij was, van een berg over de Po schoot nae 't Fransche leger, d'andere drie 't leger attaqueerden met sulcken gewelt, dat sij door de retrenchementen sijn ingebroocken ende eenige forten hebben becomen met hulp van den prince ThomasGa naar voetnoot4, die ten selven tijde een uitval dede met sesduisent te voet, sevenhondert te paerd; oock negenhondert van 't volck van Leganés sijn gecomen in de stadt. Maer alsoo het gevecht lang duirde, op verscheide plaetsen van drie uiren naemiddagh tot in de middernacht, soo hebben de Fransoisen merckelick voordeel gecregen ende veele van de vijanden - sij seggen van vierduisent - verslagen, becomen 't meerder deel van driehondert muylen ende veele carren, oock uit haere forten, die sij | |
hebben op de cant van de rivier, in de gront geschoten de barques, alle welcke muylen, carren ende barques geladen waeren met meel, buscruit ende sout. Men hoopt, dat het incomen in de stadt van de voorss. negenhondert, sonder nieuwe vivres, de belegeraers meer sal helpen als schade. Maer dit alles soo voor goed aengenomen, gelijck het werdt uitgegeven, en verseeckert ons noch niet, dat het secours van Pignerol, bestaende in achtduisent man, soo men seit, ende vijfhondert carren onder het beleid van den vicomte de TuraineGa naar voetnoot5 is gearriveert bij 't Fransche leger, sonder hetwelcke niet veel soude sijn uitgerecht, alsoo in hetselve leger bij de 1500 van honger sijn gestorven ende den graef van HarcourtGa naar voetnoot6, om de sijne door sijn exempel te vertroosten, elf dagen lang in 't publyck sijne maeltijden heeft gedaen alleen met boonemeel, dat hij had uit het casteel, sich oock abstinerende van wijn, 'twelck hij de soldaten uitdeelde. Die langst te eeten sal hebben, sal daer meester sijn, als oock van Arras. Want de Spaenschen sterck sijnde bij twintichduisent te voet, 12000 paerden, daerenboven verwachtende, soo veele meenen, HaetsveltGa naar voetnoot7 die met sesduisent man den Rijn ende de Mosel is gepasseert, eerst de berg van St. Eloi hebben ingenomen, te nedergevelt een toren, die aen de Fransoisen diende om verre te kijcken, daernae haere advant-garde tot sesduisent te voet, drieduisent te paerd, gelogeert bij Aubigny, niet heel verre van Dourlans, in welcke stadt het magazijn is van de Fransoisen, om de convoien te beletten, hebbende ten selven einde de wegh, waerdoor het laetste Fransche convoi was gecomen, belet soo met gemaecte grachten als met nedergevelde boomen. Evenwel maeckt den coningGa naar voetnoot8 gereedschap om een nieuw convoi - 'twelck oock voor het leger seer noodigh is - te doen passeren, maer door eene andere wegh, dat is van Dourlans over Corbie ende Ancre, welck convoi sal bestaen in achtduisent wagens beleit door St. PrueilGa naar voetnoot9 ende op elcke wagen sal sijn een voerman met een fusyl ende een vorck met ijsere tanden, een soldaet met wapenen ende een pionnier, vergeselschapt met twaelffduisent soldaten, die van Dourlans sullen gaen, aen dewelcken tegemoet sullen comen twaelffduisent uit het leger. Hoe dat wil afloopen, moeten wij verwachten ende het beste wenschen ende hoopen. Den churfürst palsgraefGa naar voetnoot10 heeft becomen permissie van den coning ende is sijne Maiesteit gaen begroeten te Amiens. Wij verwachten, oft d'heer BannierGa naar voetnoot11 terugge sal gaen nae Bohmen ende sich daer vougen bij StalhansGa naar voetnoot12, off dat sijne Excellentie sal gaen nae Beyeren ofte Opperpals, want in Franckenlant sal het haest al opgegeten sijn, daer soo machtige legers soo nae sijn bij den anderen. Wij hooren, dat te Regenspurg noch weinigh volcx is bij den anderen, dat groote lichting geschieden in de Erflanden van het huis van Oostenrijck, dat het Sweedsche leger was bij Eisenach ende Vach; de geconfedereerde bij Fulde ende Hirtzvelt; den hertogh van LonguevilleGa naar voetnoot13 bij Grimberg in Hessen, hebbende eenige wagenen met gelt ende amunitie doen comen van Francfort geleit bij drieduisent man ende ontrent driehondert keisersche geslagen bij Gelhausen. De keiserschen seit men te sijn bij Nieustadt ende Coningshoven, hebbende veel volcx verloren bij Salfeld. Maer van 'tgunt daer passeert sal de tijding in Hollant wel soo haest ende seecker overcomen. | |
Men is hier bedroeft over de paix tusschen den eertsbisschop van ColenGa naar voetnoot14 ende de stadt van Luydich, als oock dat de attaque in 't lant van Waes niet beter en is vervolgt. Men is oock in seer groot verlang om te weten, wat werden sal van de Duinkercksche ende Hollandsche, soo Oostindische als oorlogschepen, die in zee zijn. Den 21 Julii 1640.
Ick dancke uEd. voor de advysen. Hadde wel gewenscht, dat die van de successen van Hulst beter waeren geweest ende wil hoopen, dat de saecken ter zee voorgenomen wel sullen gelucken. Alsoo men hier verstaet dat monsieur BoswelGa naar voetnoot15 last heeft om te accorderen met de Oostindische Compaignie in Hollant over de questie van Amboine ende anderen, soo heeft men hier goed gevonden oock wacker te maecken de questie die de Compaignie van Diepe heeft met de voorss. Oostindische Compaignie in Hollant ende is aen monsieur SèveGa naar voetnoot16, die de saecke van de Diepsche Compagnie bevordert, van den coning sonder dat hij 't hadde gesolliciteert een brief toegesonden van recommendatie aen de heeren Staten-Generael met intimatie van op andere middelen te willen letten, soo op den brief geene restitutie en volgt. De Oostindische Compaignie in Hollant dient haer te beraiden, oft 't oorboir is te accorderen ofte het uiterste te verwachten. Wij verstaen soo daetelijck, dat den cardinael-infant self met sijn leger heeft getracht tusschen Ancre ende Arras ende dat hij alle wegen voor de Fransoisen bederft. Eenige Fransoisen van Peronne ende St. Quintyn hebbende gemeent met eenige nootelijckheit nae 't leger te passeren, sijn verhindert geweest door de uitloopers van Bapaume. De belegeraers hebben de wercken gebracht tot aen de contrescarpe ende monsieur du HallierGa naar voetnoot17 beschiet Sancy met drie stucken geschuts. 't Groote convoi, dat den coninc voor hadde op 't leger voor Arras werdt noch uitgestelt ende is niet sonder swaericheit. Werdt oock gesegt, dat Erlach ende HatsteinGa naar voetnoot18 haer hebben laeten contenteren voor het gouvernement ende he(t) lieutenantschap van Brisac, laetende de Fransoisen volcomen meester. Sij sijn beide buiten de stadt gaen wandelen. 't Volck van VilleroyGa naar voetnoot19 ende van Provence, gedestineert nae Italië, vorderen weinigh. Den eersbisschop van BourdeauxGa naar voetnoot20 is met sijne galeien bij de Ières. Wij hooren voorts, dat het casteel van Edinburg haest sal sijn in de Schotsche handen; dat den sultan van PersiëGa naar voetnoot21 is gestorven, naelatende tot successeur een soon van seven jaeren; dat veele officiers in het Turcksche rijck sijn verandert ende van Con(stan)tinoplen 44 galeien, twee galeassen, dertich cheiquas, van Rhodos veertien galeien vertrocken nae de Swarte Zee. | |
Adres (boven aan de brief): Mijnheer, mijnheer van Reigersberg, raedt in den Hoogen Raide in Hollant. In dorso (met andere, latere hand): Den 21 Iulii 1640. |
|