Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 11

4736. 1640 juli 14. Aan L. Camerarius¹.

Illustrissime domine,

Satis pertinaciter adhuc mala fortuna persequitur domum Palatinam ejusque caput principem electorem². Ut promisso in Gallia manendi liberaretur, obtinere non potuit perstante rege in responso, quod nuper ei datum est. Ad alterum, an gratum habiturus sit rex, si ad comitatum ejus elector veniat, nihil respondetur. Quin ad conventum Germaniae mittat³ pro suis rebus elector, rex non impedit. Sed non immerito metuit elector, ne si quem mittat is ad conventum loqui non sinatur. A rege Angliae quominus magni aliquid speretur, obstant ea, quae Excellentia vestra prudenter suggerit. Intellexi, quod nesciveram, nunquam hactenus regi Hungariae nomen imperatoris datum ab Angliae rege. Putat comes Licestrius⁴ posse aliquem ab Anglia mitti et dari nomen imperatoris Ferdinando sub testatione, ne quid ob id causa Palatini deterior fiat. Ego malim regem Angliae perstare in proposito non dandi nominis, donec id⁵ concedendo aliquid vicissim obtinuerit

1 Copie Uppsala, UB., cod. 388a, ep. 139 (= 239). Gedrukt Epist., p. 632. Verschillen in orthografie en aperte onjuistheden in de copie Uppsala zijn niet gesignaleerd. Ludwig Camerarius was Zweeds gezant in Den Haag.

2 Karl Ludwig van de Palts.

3 Voor deze bezending naar de rijksdag te Regensburg werd gedacht aan Thomas Roe, Engels diplomaat in Hamburg, of William Curtiss, Engels agent in Duitsland; vgl. Cal. State Pap. Dom. 1640, p. 345, 443. De copie Uppsala heeft i.p.v. het volgende ‘suis’ ten onrechte ‘ejus’.

4 Robert Sidney, graaf van Leicester, extraordinarius Engels gezant te Parijs. Deze kwestie is door Grotius uitvoeriger behandeld in zijn brief aan Oxenstierna, no. 4738.

5 De copie Uppsala heeft abusievelijk ‘in’.

[p. 388]

pro Palatino. Poterit interim rex Angliae ad⁶ Germaniae principes scribere pro Palatino. Poterit etiam rex Daniae per suos legatos⁷ idem negotium commendare, sed expediret aliquem electori fidum istis legatis aut interesse aut adesse. Vidua quoque Hassica⁸ libenter, siquid potest sua auctoritas, contribuet.

Valde doleo si, ut videtur, Scoticae istae controversiae Martem habiturae sunt arbitrum; doleo etiam, quod episcopi nimium intendendo potentiae suae nervos odium sibi potius quam amorem populorum pariunt regemque ipsum faciunt minus quam esse deberet et esse meretur amabilem. Canonas novos XVII⁹ nondum vidi, sed videre desidero. Audio multa in illis esse contra pontificios.

Exspectabimus felices nuntios de adventu classis ab India et Dunquercanis mari ejectis. Ad Hulstum quae geruntur, hic non placent nec absunt iniquae interpretationes.

Cardinalis Hispanus non longe ab exercitu Gallico suum¹⁰ habet, XXXII ut fama est millium. Multum pugnatur quotidie et Ranzovius¹¹ acceptis vulneribus non sine periculo aegrotat. Pars Hispanorum ad Guisiam se ostentat, si forte eo metu abstrahere partem a Gallico exercitu possent. Obsidio non male procedit, sed crescens indies hostium exercitus rem peritorum judicio aliquanto quam prius putabatur, incertiorem facit.

Tum vero pro Harcurtio¹² non sine causa solliciti sumus. Venere Pinerolum tria millia e Montisferrato, sex alia e Languedocia eodem eunt et alia manus sub Villaregio¹³. Sed a Pinerolo ad castra non video qui venire possint nisi depulso hoste, qui media loca insidet, quod nec difficultate, nec periculo vacat. At praefectus Casalis¹⁴ Montiscalvi oppidulum cepit, arx penes Hispanos manet. Gallicae naves longae in mari jam sunt, non et aliae.

Bannerium¹⁵ audimus consilium redeundi in Bohemiam mutasse rogatu Longavillani¹⁶, qui Bannerio propius manente sperabat facilius se a Gallia supplementa accepturum velut instante praelio simulque vias sibi tutiores fore, ut, quas in superiore Hassia habebat, machinas inde abduceret. Verum censent armorum periti neque subsisti sine malo posse in locis, ubi commeatus et pabula consumpta essent, neque faciles captu tam propinquo tamque valido hoste urbes, per quas iter ferret¹⁷ aut ad superiorem Palatinatum aut ad Moenum adsita. Tum vero Longavillanus de supplementis illis multum falsus est suae spei. Nam et Smidsbergius¹⁸ et alii, qui ducturi ea supplementa dicebantur, omnes a rege vocati sunt ad exercitum, qui Atrebatum urbem obsidet. Nunc audimus Longavillanum se recepisse ad suos, quos Fridbergae reliquerat, atque ita discessisse Gallos a nostris.

Ubi coiturus et quid nobis pariturus sit iste novus Germaniae conventus, cognoscemus perlibenter. Heppius¹⁹ quaedam a Gallis sibi data, sed sub nomine Croiacae²⁰, cui inservit, Norimbergensi conventui obtulit. De Bavaro apparet quidem Gallis, quod pri-

6 De copie Uppsala heeft abusievelijk ‘et’.

7 Christoffer von der Lippe.

8 Amalie Elisabeth van Hanau-Münzenberg, landgravin-regentes van Hessen-Kassel.

9 Zie voor de 17 ‘canons’ van de synode van bisschoppen bv. Gardiner, Hist. England IX, p. 143 vv.; Wedgwood, Great Rebellion I, p. 332 v.

10 De copie Uppsala heeft abusievelijk ‘secum’.

11 Josias, graaf van Rantzau.

12 Henri de Lorraine, graaf van Harcourt-Armagnac.

13 Nicolas de Neufville, markies van Villeroi.

14 Philippe de Torcy, markies van La Tour.

15 De Zweedse veldmaarschalk Johan Gustavsson Banér.

16 Henri d'Orléans, hertog van Longueville.

17 De copie Uppsala heeft ‘fecit’. In plaats van het volgende ‘Moenum’ lezen de copie Uppsala en de uitgave der Epist. ‘Moeno’.

18 Ludwig van Schmidberg, kolonel in Franse dienst.

19 Johan Heppe (Höppe), tot 1635 agent van Zweden in Frankrijk (vgl. dl. V, p. 457), bevond zich als agent van Richelieu in Nürnberg; hem werd van keizerlijke zijde verzocht de collegiaaldag te Nürnberg te verlaten, zie Pufendorf, Comm. reb. Suec. XII, § 80.

20 Anna van Pommeren (1590-1660), weduwe van Ernst, hertog van Croy en Aerschot († 1620).

[p. 389]

dem apparere debuerat, divelli eum ab imperatore non posse. Sed Palatina navis semper ad Angliae scopulos adhaerescit.

Praeter Hetruriae ducem²¹, etiam Hispanus tutelam suam contra pontificem promisit Lucensibus. Causa controversiae est, quod episcopus Lucensis²² familiam suam diu noctuque armatam vult incedere contra leges civitatis, quibus teneri non vult. Liber jesuitae²³ nondum huc venit. Sed multi legum ac canonum in Italia periti pro Lucensibus respondent. Verum est, quod notat Excellentia vestra saeculum nostrum prioribus esse perspicacius. Sed simul etiam locorum quoddam discrimen observo. Galli et Veneti satis bene semper jura sua tutati sunt; etiam Hispani, ut ex Marianae historia²⁴ et ex novis libris Salgasii Somorae²⁵ cognosco. Germania illis a Roma ventis magis fuit agitata partim ob jus illud, quod in approbanda electione imperatorum pontifex pro Italia sibi vindicat, partim quod episcopi magnis possessionibus ac principatibus validi saepe Romam magis quam patriam suam respexerint. Sed habebit etiam Romana ista potentia suam παραϰμὴν, quae magis magisque videtur accedere.

Die Lunae proximo alii commeatus iterum mittentur in castra ad urbem Atrebatum. Hactenus omnia ibi modice vaeneunt. Machinae urbem verberant LX, mittuntur et aliae. Hostis tamen aliquid molitur, maxime per equitatum, quem egregium habet ad XII²⁶ millia.

Deus cuncta bono dirigat christiani orbis Excellentiamque vestram diu eidem bono servet.

Excellentiae vestrae perpetuo observantiae
cultu devinctus
H. Grotius.

21 Ferdinando II de' Medici, groothertog van Toscane.

22 Marcantonio Franciotti. Zie ook no. 4704; vgl. Pastor, Gesch. der Päpste XIII 2, p. 712-713; A. Mancini, Storia di Lucca, p. 259vv.

23 Niet geïdentificeerd.

24 Juan de Mariana (1536-1623) publiceerde in 1592 Io. Marianae Hispani. E Socie. Iesv, Historiae de rebus Hispaniae libri XX. Toleti, Typis Petri Roderici. Cum facultate & Privilegio.

25 Francisco Salgado de Somoza. In 1626 verscheen te Lyon zijn Tractatus de Regia Protectione vi oppressorum appellantium a causis et judicibus ecclesiasticis; in 1639 te Madrid Tractatus de supplicatione ad sanctissimum a litteris et bullis apostolicis nequam et importune impetratis in perniciem reipublicae regni, aut regis aut juris tertii praejudicium...

26 De copie Uppsala geeft ‘tria’, de brief aan A. Oxenstierna van dezelfde datum, no. 4738, geeft ‘XXI’.

Lutetiae, 14 Iulii 1640.

Adres: Ludovico Camerario, reginae regnique Sueciae consiliario et legato apud praepot. Ord. Foeder. Belgii.

Boven aan de brief in de copie te Uppsala: R. Hagae 11/21 Iulii A.^o 1640.