Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 11

4704. 1640 juni 23. Aan L. Camerarius¹.

Illustrissime domine,

Principis electoris² valetudo melius se habet, utinam et res ipsius, quod Deum serio precor. Misit Paullium³ in aulam, quae est apud Ambianum, ut sibi, quando nihil cum ipso agitur, abire liceat. Sed nihil tale hoc tempore impetrabit metuentibus Gallis, ne cum imperatore aut Bavaro⁴ aliquid paciscatur, quod non e re sit ipsorum. Dubitat elector, an

1 Copie Uppsala, UB., cod. 388a, ep. 236. Gedrukt Epist., p. 626. Verschillen in orthografie en aperte onjuistheden in de copie Uppsala zijn niet gesignaleerd. Ludwig Camerarius was Zweeds gezant in Den Haag.

2 Karl Ludwig van de Palts.

3 Friedrich Pawell von Rammingen, diplomaat in dienst van Karl Ludwig van de Palts.

4 Maximiliaan I, keurvorst van Beieren.

[p. 347]

Ratisbonam⁵ mittat, ubi de suo negotio sermones fore non vane suspicatur. Ego consultius duxi rex Angliae eo ut mittat aut, si ipse omnino putet aliquem a se mittendum, hic cum regiis ministris ante omnia ea de re colloquatur.

Gaudeo in Anglia resedisse seditiones et de componendo bello Scotico cogitationes institui, quas Deus prosperet, eaque consilia regi adspiret, per quae et subditorum suorum animos sibi devincire possit et simul Germaniam ipsumque orbem christianum restituere in statum tranquilliorem. Eo si se vertat rex, non dubito, quin repetito parlamento magnam persensurus sit populi sui liberalitatem.

Principis Arausionensis tot illa per Flandriam tentamenta fuisse irrita plurimum dolemus. Nunc per ea experrecto hoste quid magni illis in locis efficere possit, non video. Mari conandum esset aliquid et quidem in locis longinquis, nam multis et cladibus et naufragiis afflicta est res maritima Hispaniae.

Millereius et Castilionaeus⁶ regi affirmarunt XXX se habere millia. Cum iis, ita ut jussi erant, obsidionem sumpserunt faciendam urbis Atrebatum. Ejus urbis praefectus comes Isemburgus⁷ ab urbe abest. Praeest ejus loco Hybernus gente, Eugenius nomine⁸ habens secum pedites mille et ducentos, equites trecentos. Non longe a Gallico exercitu se tenent Silva et Lamboius⁹, qui habere dicuntur XII millia. Silva autem ad Eugenium scripsit, ut pulveri igniario parceret - est enim ejus tenuis in oppido copia, quod bona pars inde missa sit ad alia oppida, quibus praesentius¹⁰ periculum imminere putabatur - ut inutilem plebem et annonae gravem expelleret, oppidanos, qui arma ferre possent, adderet militi. Audimus praeterea Gallorum opera aversam aquam, qua ad versandam¹¹ molam farinariam hostes utebantur. Dux Carolus et Beckius¹² apud Mousonum apparuere, iis se opponunt Halerius et Gevrius¹³. Comitatenses autem Burgundi, quibus messem eripuerat Villaregius¹⁴, ulti se sunt incendiis per Burgundiae ducatum.

Res magna est, quae ad urbem Taurinorum agitur, et ambigua judicia, pleraque Gallis adversa. Habet Leganesius¹⁵ X millia peditum, VII millia equitum et exspectat Gildehasium¹⁶. Cepit autem Montecallerium medio ferme situ inter castra Gallica, quae nondum ab omni parte permunita sunt, ibique pontem fecit in Pado flumine munimentaque addidit eo consilio, ut commeatus Gallis auferat, qui isto solo¹⁷ itinere adventare solebant. Urbem ipsam Taurinorum tuentur sex ferme millia sub Thoma principe¹⁸. Adversus tantas hostium copias habere Harcurtius¹⁹ creditur XIV hominum millia. Qui ad exercitum ejus ire debebant Galli partim a provinciarum praefectis velut ob proprias necessitates retinentur, partim carpuntur aestu valde noxio Alpes hoc tempore transeuntibus aut etiam ab hoste, quia exiguis globis incedunt.

De Bannerio²⁰ omnia audimus bona, sed de eo nihil scribo, quod ad vos certiora ac citius perferantur.

5 Te Regensburg werd een rijksdag (13 september 1640 - 10 oktober 1641) voorbereid.

6 Charles de La Porte, hertog van La Meilleraye, en Gaspard de Coligny, hertog van Châtillon, beiden maarschalk van Frankrijk.

7 Ernst von Isenburg.

8 Eugene O'Neill.

9 Felipe da Silva, Spaans bevelhebber, en Wilhelm, baron van Lamboy, keizerlijk bevelhebber.

10 De copie Uppsala heeft abusievelijk: praesentibus.

11 De copie heeft: vertendam.

12 Karel IV, hertog van Lotharingen, en Johann von Beck, keizerlijk bevelhebber.

13 François de l'Hospital, sieur du Hallier, en François-Louis Potier, markies van Gesvres.

14 Nicolas de Neufville, markies van Villeroi.

15 Diego Mexía Felípez de Guzmán, markies van Leganés, Spaans goeverneur van Milaan.

16 Gilles de Haes, Vlaming in keizerlijke dienst.

17 De copie Uppsala heeft in plaats van ‘isto solo’: ipso.

18 Tommaso Francesco van Savoye.

19 Henri de Lorraine, graaf van Harcourt-Armagnac.

20 De Zweedse veldmaarschalk Johan Gustavsson Banér.

[p. 348]

De Bavaro plane cum Excellentia vestra judico. Imperii Germanici qui cuditur conventus, aliquas nobis judicationes adferet.

De seditionibus Constantinopoli et hic intelleximus, sed et sedatas cum poena quorundam e ianizzaris, primum autem vesirium²¹ manere in gratia et auctoritate. Agent igitur aliquid Turcae, vel in hoc ne militaris turba otio lasciviat; de quorum consiliis non displicet mihi D. Hagae²² conjectura.

Angli non plane otiosi sunt. Audio captas ab illis naves septem piraticas Afrorum.

Ad adstringendam pontificalem potentiam tota Italia conspirat. Interdicto ferierat pontifex²³ Lucam civitatem, quam ob tenues opes facile opprimi posse crediderat, et mandarat duci Hetrusco²⁴ partes id exsequendi. Ille vero tantum abest, ut id susceperit; etiam Lucensium legatis²⁵ ostendit gazas suas dixitque expositas fore ipsorum usibus, si quod periculum a pontifice ingrueret. Idem dux iesuitam quendam, qui pro Lucensi civitate scripserat in hac causa²⁶, mittere Romam id rogatus noluit scripsitque generali iesuitarum²⁷, qui Romae est, eodem jure deposci posse omnes subditos suos, quando omnes idem sentirent.

Deus regibus principibusque omnibus animos det et intellectum ad sananda ecclesiae vulnera, Excellentiaeque vestrae propitius adsit.

Excellentiae vestrae perpetua observantia
devinctissimus
H. Grotius.

21 Kara Mustafa Kemankeş.

22 Cornelis Haga, voormalig Staats ‘orator’ te Constantinopel.

23 Vgl. Pastor, Gesch. der Päpste XIII 2, p. 712-713; A. Mancini, Storia di Lucca, p. 259vv.

24 Ferdinando de' Medici, groothertog van Toscane.

25 Niet geïdentificeerd.

26 Zie Pastor, Gesch. Päpste XIII 2, p. 713 n. 1.

27 Muzio Vitelleschi (1563-1645), generaal der jezuïeten sinds 1615.

Lutetiae, 23 Iunii 1640.

Adres: Ludovico Camerario, reginae regnique Sueciae consiliario et legato apud praepot. Ord. Foeder. Belgii.

Boven aan de brief in de copie te Uppsala: Red. Hagae 20/30 Iunii 1640. m.p.