Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 11

4491. 1640 januari 28. Aan L. Camerarius¹.

Illustrissime domine,

Vera sunt quae scribit Excellentia vestra² et Gallos omnia suspicaciter agere in Palatini electoris³ negotio et Anglos eos non esse, qui aliquid velut coacti facere velint. Et inde jam Hamburgi colloquiis de federe moram injectam dolens intelligo. Tum vero spes de libertate ejus principis, de qua scripseram nuper⁴, non periit quidem, sed nodis implicatur. Petunt enim nunc Galli, de quo nihil ante dixerant⁵, confessionem ab electore exercitum fuisse regis Galliae solius nec quenquam conari potuisse ejus ductum adipisci sine gravi in regem Galliae peccato. Praeterea volunt electori hospitium assignare in domo regia, nempe ut observetur. Et quis scit, an non Galli putent se habere documenta ab hominibus electoris id actum, cujus negationem ab eo poscunt, ut ubi velint, velut contraria edocti eum reddere carceri possint juris obtentu. Sed sicuti haec timeo, ita pro explorato habeo Suedos non concessuros regi⁶ exercitum ducis Vinariensis⁷, quia is dux pecunias⁸ accepit a rege ex federe, ut Batavi, ut Hassi ipsique Suedi, ideo in Gallica militia fuisse neque ducem sibi sumere potuisse sine flagitio atque perfidia, cum ipse dux semper se professus sit reginae nostrae et federis Germanici nomine eum regere exercitum. Itaque in Suediam ea de re scripsi interim supersessurus huic negotio, cui aliquid insidiosum regno Suediae misceri⁹ aut video aut videre me puto. Venetus¹⁰ et Batavus¹¹, quorum res hic non agitur, si poterunt donare principem libertate, gaudebo.

Armorum in Anglia paratus non unam rem sibi videntur habere propositam. Minantur¹² enim et Scotis et Batavis et Gallis et internam Angliae ipsius quietem, quae

1 Copie Uppsala, UB., cod. 388a, ep. 215, Gedrukt Epist., p. 595. Ludwig Camerarius was Zweeds gezant in Den Haag.

2 Ontbreekt.

3 Karl Ludwig van de Palts.

4 No. 4481.

5 De copie te Uppsala heeft abusievelijk ‘nobis’ i.p.v. ‘nodis’ en de tussenliggende woorden tussen ‘nodis’ en ‘dixerant’ ontbreken er.

6 De uitgave der Epist. heeft ten onrechte ‘alio’.

7 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar; hij was overleden op 18 juli 1639.

8 De copie heeft ‘pecuniam’.

9 De copie heeft abusievelijk ‘misereri’.

10 Anzolo Correr.

11 Willem van Liere, heer van Oosterwijk.

12 De copie heeft ten onrechte ‘Minatur’.

[p. 48]

parlamenti temporibus turbari saepe solet, custodiunt. Episcopi Angliae jura sua, ut credibile est, acriter tutabuntur.

Mazarinus Coloniam ad pacis negotium mittitur secundas ibi partes acturo Davausio¹³, in cujus locum successurus creditur, qui nunc ex Anglia revocatur, Bellevrius¹⁴.

Pontifex secretarium quendam suum¹⁵ huc mittit ad placandum regem et quidem¹⁶ cum reliquiis, quas vocant, non spernendo apud regem munere. Cardinalis autem Riceliacus non dissimulanter id agit, ut, sicut regnum fecit ita et ecclesiam Gallicanam¹⁷ sui faciat arbitrii. Et jam de omnibus episcopatibus, abbatiis aliisque sacerdotiis regis concessu¹⁸ liberrime constituit quod ipsi visum est. Si ad haec accedat legatio pontificia et ex archiepiscopatu Remensi, quem Guisius¹⁹ deponere vult de matrimonio cogitans hoc magis, quod morte Ioinvilii²⁰ opulentae domus haereditas ad ipsum reciderit, primatis titulus²¹, non video, quid ultra desiderare²² possit.

Longavillanum²³ audimus in Westerwaldia esse et ibi loca quaedam capere. Coningsmarckii²⁴ autem miles cum Wirtsburgicis pugnasse dicitur. Is episcopus²⁵, non minus quam Magontiacensis²⁶, auxilia a Bavaricis petunt; manere tamen illi in hybernis suis dicuntur, partim ad Maenum.

Pecunia hinc Brisacum jam advenit. Quadringenti pedites, equites ducenti e Gallia in comitatum Burgundiae missi.

Polonicus legatus²⁷ nondum urbem ingressus est. Putatur, cum sponsionem non adferat, qualem rex Galliae voluit, non impetraturus plenam principi Casimiro²⁸ libertatem, sed aliquam, puta qualis electori sub duris, quas dixi, conditionibus, offertur.

In Normannia destituto omni parlamento judicia jam exercentur²⁹ a senatoribus ex parlamento Parisiensi illuc missis et post graviter vexatas civitates inquiritur in nobiles, quorum neglectu seditiones agrestium invaluisse dicuntur.

Regina jam iterum uterum gerit duorum mensium.

In Hispaniam ex America advenere florenorum milliones XXIV. Eorum pars tertia regis³⁰ est. Sed in necessitate etiam partibus caeteris rex uti solet. Sunt qui scribant Mosellam transgressos, qui in illis partibus erant, Hispanos non sine spe recuperandi Baccheracum, Crutzenacum³¹, Bingam.

De Hassis cum Excellentia vestra sentio nihil facturos cum Gallis, nisi et de Suedia certi sint. Ut in Austriacas terras juxta fedus bellum hinc inferatur, institi saepe. Sed vidi semper illos verba dare, reipsa non cogitare nisi de eis, quae Galliae propiora sunt, quod

13 Claude de Mesmes, graaf van Avaux, Frans gevolmachtigde in Hamburg.

14 Pomponne de Bellièvre.

15 Antonio Feragalli; vgl. A. Kraus, Päpstliche Staatssekretariat, p. 157.

16 De copie heeft abusievelijk ‘quidam’.

17 De copie heeft abusievelijk ‘Gallicanum’.

18 De copie heeft abusievelijk ‘concensu’ en verderop, eveneens abusievelijk, ‘constituat’.

19 Henri II de Lorraine, hertog van Guise (1614-1664); vgl. dl. VIII, p. 718. Voor het voorafgaande ‘quem’ leest de copie te Uppsala ten onrechte ‘quum’.

20 François de Lorraine, prins van Joinville (1612-1639), oudste zoon van Charles de Lorraine, hertog van Guise. De copie heeft ten onrechte ‘Janivillij’.

21 De copie heeft abusievelijk ‘titulis’.

22 De copie heeft ten onrechte ‘desiderari’.

23 Henri d'Orléans, hertog van Longueville.

24 Hans Christoph, graaf von Königsmark. De copie leest ten onrechte ‘Coningsmarchius’.

25 Franz von Hatzfeld und Gleichen.

26 Anselm Casimir Wamboldt von Umstadt, keurvorst van Mainz.

27 Christophe Corvinus Gasziewski.

28 Jan II Kazimierz.

29 De copie heeft abusievelijk ‘exeruntur’.

30 Philips IV.

31 De plaatsnaam - Kreutznach - is in de copie Uppsala weggelaten.

[p. 49]

ipsum Helvetios valde territat, qui et Erlachio³² male volunt ob illas cum Gallia pactiones.

Quae Mortagna³³ attulit, nosse gaudeo speroque nos brevi prosperi aliquid ex illis partibus audituros.

Turcae³⁴ paratus crescunt, ut affirmant Itali magno cum suo, Siculorum et Melitensium metu. Videamus, quid Norimberga parturiat.

Rituales controversias Batavicas lubens prudenti judicio Excellentiae vestrae permitto confidoque repertum iri temperamentum, quo et regno Suedico sua constet dignitas et retineatur amicitia Batavorum his maxime temporibus Suediae non aspernanda.

Fama hic est fedus agitari inter Hispanum, Anglum, Danum, Polonum pro liberatione³⁵ captivorum principum. Tubadelius³⁶ jam in libertate est.

Deum rogo, ut super publicis privatisque negotiis Excellentiae vestrae, optima regno Suedico, optima ipsi consilia suggerat suggestaque fortunet.

Excellentiae vestrae perpetua observantia cultuque addictissimus
H. Grotius.

32 Johann Ludwig von Erlach, een van de directeuren van het leger van Bernhard van Saksen-Weimar († 18 juli 1639).

33 Caspar Cornelius Mortaigne de Portelles († 1647), overste in Zweedse dienst.

34 Murád (Amurath IV), sultan der Ottomanen.

35 De copie heeft - wel ten onrechte - ‘libertate’.

36 Georg Christoph von Taupadel; vgl. dl. X, no. 4383, p. 736 en n. 5.

Lutetiae, 28 Ianuarii 1640.

Adres: Ludovico Camerario, reginae regnique Sueciae consiliario et legato apud praepot. Ord. Foeder. Belgii.

Boven aan de brief in de copie te Uppsala: Red. Hag. Com. 4 febr. st. n. 1640.