Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 10

4324. 1639 oktober 8. Aan L. Camerarius⁶.

Illustrissime domine,

Felicem Excellentiae vestrae reditum in Albiniana, felicem etiam in Suedia rerum suarum exitum precor.

De Brisaco et exercitu Galli pro eventu sermones contrahunt. Nunc id expetunt, ut exercitus se exercitui ducis Longavillani⁷ conjungat, ad Iousium eximendum obsidioni, ad depellendum a Duslinga Mercium⁸, prohibendas novas

6 Copie Uppsala, UB., cod. 388a, ep. 200. Gedrukt Epist., p. 568. Ludwig Camerarius was Zweeds gezant in Den Haag. Hij had een buitenverblijf in Alphen.

7 Henri d'Orléans, hertog van Longueville.

8 Franz, vrijheer van Mercy, generaal in dienst van Maximiliaan I van Beieren. De copie te Uppsala heeft abusievelijk ‘mericum’.

[p. 646]

caesarianas copias a Rheni transitu ad Waldshutum; Brisaci autem postulant, ut pars altera praesidii e Gallis sit, quod quam sit periculosum Philippiburgi damno¹ didicimus.

Hohentwilum non nimis arcta circumsessione premitur. Galli ad Slestadium se tenent, Vinarienses equites prope Colmariam, pedites propius Ensishemum. Sed cum eorum parte ivisse dicebantur Nassavius² ad illum, quem dixi, transitum impediendum, Rosa³ Iousium versus.

Qui Palatini⁴ res egere⁵, jam inde abierunt. Longavillanus Basileae conduxit domum.

Quid de Anglis judicem, nescio. Quae in mari aguntur, satis isthic intelligitis. Ait autem comes Licestrius⁶ illam maris partem, in qua nunc est classis Hispanica, littoribus insinuatam⁷ Angliae complexu contineri imperiique Anglici esse accessionem proptereaque Hispanicae classis praefectum⁸ jussum⁹ suppara¹⁰ demittere neque rursum attollere, in utroque paruisse. Si Batavos aliqua necessitas coegisset ibidem receptum quaerere, curaturum non minus fuisse Angliae regem¹¹, ne quid ipsi ibi noceretur. Privatos vero Anglorum, qui naves suas aut operam ad transvehendos milites sive Hispanis sive Batavis locarent, suopte id facere periculo nihil curaturo rege, siquid illis inde¹² mali provenerit. Quid ultra futurum sit, tanto jam Batavorum navium concursu, quibus et archiepiscopus Burdegalensis¹³, qui¹⁴ Brestae nunc est, parat se addere cum Gallica classe, vicini omnes intenti exspectabunt.

De foedere cum Anglis, quale Hamburgi a nostris propositum fuit, nullam adhuc ex illustrissimi comitis Licestrii sermonibus spem concipio. Scoti, ut video, agunt quae volunt et rex, quod prudentiae est, quae corrigere non potest dissimulat. Caeterum ut animorum vulnera bona fide sanentur, difficile speratu est.

Locutus mihi est Bulionius¹⁵ de induciis illis Italicis factis a cardinali Valetta¹⁶, qui nunc e rebus humanis excessit animi aegritudine, et a duce Longavillano. Excusabat id factum maxima necessitate, quod et pulvis et alimenta defuissent mala fide tractatis viduae¹⁷ rebus profusisque inutiliter pecuniis, quas annuas ad sex milliones rex¹⁸ dedisset. Vidua autem jam ad Gratianopolim, deinde in ipsa

1 De copie te Uppsala heeft abusievelijk ‘damna’.

2 Wilhelm Otto von Nassau.

3 Rheinhold von Rosen.

4 Karl Ludwig van de Palts.

5 Hun namen zijn mij niet bekend.

6 Robert Sidney, graaf van Leicester, extraordinarius Engels gezant te Parijs.

7 De copie te Uppsala heeft abusievelijk ‘insinuatum’.

8 Antonio de Oquendo.

9 De copie te Uppsala heeft ‘ejus cum’.

10 Opengelaten in de copie te Uppsala.

11 Karel I.

12 De copie te Uppsala heeft abusievelijk ‘ille’.

13 Henri II d'Escoubleau de Sourdis, aartsbisschop van Bordeaux.

14 Ontbreekt in de copie te Uppsala.

15 Claude de Bullion, sieur de Bonelles, surintendant des finances.

16 Louis de Nogaret d'Epernon de La Valette.

17 Christine de France, hertogin van Savoye.

18 Lodewijk XIII van Frankrijk.

[p. 647]

urbe Gratianopoli cum rege, deinde cum cardinali¹ collocuta est acceptisque verborum solatiis et Avelianam et Segusionem, vulgo Susam, dedit in regis potestatem laboratura insuper, ut filium suum ducem² in Galliam perducat sub regis victurum praesidio; quod an effectum dare possit tanto procerum renisu dubitatur.

Si diploma pro Batavis in manus Excellentiae vestrae venerit, gaudebo conspicere.

Curtius³ facile se, ut puto, in imperatoris⁴ gratiam reponet.

De rege Daniae⁵ et imperator recte existimat eum, in communi negotio suas utilitates quaerere. In Norembergensi conventu audio nihil actum iri, nisi de jure dicendo, quod inscio imperatore fieri nequibit. Mittent autem eo qui poterunt.

Irruptionem in Livoniam Brandenburgici⁶ maxime impulsu factam an impune latura sit Prussia, videbimus.

De Bannerii⁷ Hatzveldiique⁸ rebus certiora jam ad vos, credo, pervenerint. D. Bannerius maximam valetudinis suae habere debet rationem, tum ne eam ipse corrumpat, tum ut quibuscunque modis potest hostium insidias evitet. Nam ex sermone funebri habito Brisaci apud corpus mortui ducis Vinariensis⁹ cognosco, ducem non dubitasse, quin venenum sibi datum esset.

Turcarum sultanus¹⁰ Syriae coelo et deliciis delinitus¹¹ multum remisisse¹² dicitur de Martio illo spiritu. Gentem tamen impigram diu quieturam non arbitror. Quem eventum habiturae sint tum Wolfii¹³ tum Gunterodii¹⁴ legationes, non diu latebit. Intelligo autem landgraviam¹⁵ ab imperatore non tam opimas obtinuisse conditiones quam ipsa ex sua utilitate vulgavit.

Gaudeo Excellentiae vestrae copiam fore sermonum oratoris Hagae¹⁶, viri longa rerum maximarum tractatione ingentem peritiam consecuti. Cui velim a patria eum, quem meritus est, haberi honorem.

Rhaetorum legati¹⁷ Mediolani in foedus cum Hispano¹⁸ jurarunt jamque Rhaetorum magistratus ex eo foedere introducti in Vallem Telinam protestantibus

1 Richelieu.

2 Carlo Emanuele II van Savoye.

3 Ferdinand Siegmund Kurz, graaf van Senftenau.

4 Ferdinand III.

5 Christiaan IV.

6 Georg Wilhelm, keurvorst van Brandenburg. De copie te Uppsala heeft ten onrechte: maximo. Betreffende de inval in Lijfland zie Theatr. Europ. IV, p. 76, 1^o kol.

7 De Zweedse veldmaarschalk Johan Gustavsson Banér.

8 Melchior von Hatzfeld und Gleichen, keizerlijk bevelhebber.

9 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar; hij was op 18 juli 1639 overleden.

10 Murád (Amurath IV), sultan der Ottomanen.

11 De copie te Uppsala heeft abusievelijk ‘delenitur’.

12 De copie te Uppsala heeft abusievelijk ‘revenisse’.

13 Hermann Wolff, Zweeds gezant bij de landgravin-regentes van Hessen-Kassel; vgl. no. 4313, p. 633.

14 De Hessische gezant Hans Heinrich von Günterroth.

15 Amalie Elisabeth van Hanau-Münzenberg, landgravin-regentes van Hessen-Kassel.

16 Cornelis Haga, Staats ‘orator’ te Constantinopel. Via Danzig was hij op 10 oktober met zijn gezin te Nootdorp op de hofstede van zijn zwager Govert Brasser, de toenmalige thesaurier-generaal, aangekomen.

17 Zie no. 4335, p. 665 n. 10.

18 Philips IV. De Spaanse gouverneur van Milaan was Diego Mexía Felipez de Guzmán, markies van Leganés.

[p. 648]

habitatione ejus vallis interdicta. Est autem novi foederis hujus ea natura, ut non iter tantum per eas terras Hispano pateat, sed et sex millia conscribat e Rhaetis et Rhaeti, nisi cum ipsi in bello bellive metu sunt, auxiliaria tria millia publicitus Hispano mittant, et ut Hispano cum Gallis bellante vi sua careant, quae cum Gallis facta sunt foedera, utque in omnibus posthac foederibus excipi Hispanus debeat. In adjuvando Gullero¹, qui se his decretis opponit, tardos esse video et Helvetios et Gallos; verum Helvetios more ingenii sui, Gallos metu ne offendatur pontifex².

Salzam Hispani oppugnant XL machinis aucti novo milite ad VI ferme millia, dum princeps Condaeus³, vereor ne sero, ex omni Languedocia nobilitatem et plebem concit ad arma. Caeteri exercitus in hyberna redeunt.

Repeto hic vota pro incolumitate bonisque successibus Excellentiae vestrae.

Excellentiae vestrae omni observantiae cultu devinctissimus
H. Grotius.

1 Johann-Peter Guler von Weinegg.

2 Urbanus VIII.

3 Henri de Bourbon, prins van Condé.

Scribebam Lutetiae, 8 Octobris anni 1639.

Adres: Ludovico Camerario, Reginae Regnique Sueciae Consiliario et Legato apud Praepot. Ord. Foeder. Belgii.