Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 10

4313. 1639 oktober 1. Aan L. Camerarius⁸.

Illustrissime domine,

Dolendum est non successisse principi Arausionensi⁹ consilia in Hulstum, quae via fuerat ad capiendam Antverpiam. Θεοῦ δὲ γραμμὰς οὐχ ὑπερπηδᾷ βροτός¹⁰.

Hassici meliora nos quam antea jubent sperare. Audio autem in pactis caesarianis aliqua circa religionem non ex ipsorum voto fuisse posita. Prudenter vero faciunt, quod cum Gallia conventis ultimam manum nolunt¹¹ imponere, nisi et

8 Copie Uppsala, UB., cod. 388a, ep. 199. Gedrukt Epist., p. 567. Ludwig Camerarius was Zweeds gezant in Den Haag.

9 Frederik Hendrik.

10 Vgl. Sophocles Incerta frgm. 961 (ed. Pearson III 1917, p. 121): Θεοῦ δὲ πληγὴν οὐχ ὑπερπηδᾷ βροτός.

11 De copie te Uppsala heeft abusievelijk ‘volunt’.

[p. 633]

Suedicae societatis certi sint. Ejus autem quid sit futurum, ab Hamburgo, quo et Wolfium¹ et Vulteium² profectos audio, exspectabimus.

Quid pactione Wismariensi³ de induciis ultra tres hebdomadas seorsim non faciendis convenerit, memini et quomodo se de induciis Sabaudicis Galli purgent ex quotidianis hic sermonibus satis percipio. Sed an satisfactura sint haec Suediam regentibus⁴, dubito; quos tamen laudo, quod fidem liberaliter implere malunt, quam occasiones tales ad discessionem accipere.

Cum Lotharingiae duce⁵ actum quidem, sed nihil peractum est; noluit enim se illigare inconsultis aut invitis imperatore⁶ et Hispano⁷.

De comitatu Burgundico extra bellum ponendo pendet adhuc negotium multum id commendantibus Helvetiis, quorum nunc Badae conventus⁸, etiam de hoc acturus est. Pontifex⁹ pater, sed suorum est, et eorum inter se ferruminationi diligenter studet.

Bannerium¹⁰ a Galassio¹¹ ad pacem invitatum gloriosum est nobis. At quod rectores nostri etiam cum imperatore conciliatis prospicere cupiunt, id e re Germaniae esse non nego. Caeterum, si caesarianos novi, mansuri belli id praesagium est. Res Bannerii sane tales sunt, ut nos belli¹² taedere non debeat, maxime si tam ex Bohemia quam ex Pomerania nostrorum vires in Silesiam concurrant.

Concordiam civitatis Bremensis cum archiepiscopo¹³ opto. Verumtamen, quantum ego de eo intellexi, pertricosum mihi videtur negotium. Neque minus illud Hamburgense ad veteres controversias accedentibus tot novis odii causis.

Batavica in Daniam legatio¹⁴ parum ibi, quantum video, gratiosa est. Itaque non miror, si Polonicae¹⁵ supersedetur, praesertim cum videatur Dantiscana civitas prona ad transactionem, quam minori cum dispendio dissimulare quam probare Batavi poterunt¹⁶.

Inter Anglos et Scotos utinam omnia bene se habeant. Si quicquid volent Scoti, perpeti rex¹⁷ decrevit, mansura haud dubie pax est. Nuptiarum autem

1 Hermann Wolff, Zweedse hofraad en gezant bij de landgravin-regentes van Hessen-Kassel.

2 Johann Vultejus (1605-1684), raad van de landgravin-regentes van Hessen-Kassel.

3 Betreffende het verdrag van Wismar zie men het register van dl. IX s.v. Wismar, verdrag van.

4 Voor hun namen zie men no. 4277, p. 567 n. 2.

5 Karel IV, hertog van Lotharingen.

6 Ferdinand III.

7 Philips IV.

8 De landdag van Baden, gehouden van 25 september tot 5 oktober 1639.

9 Urbanus VIII.

10 De Zweedse veldmaarschalk Johan Gustavsson Banér.

11 Matthias, graaf Gallas, keizerlijk bevelhebber.

12 In de copie te Uppsala ontbreken de woorden ‘id praesagium est. Res Bannerii sane tales sunt, ut nos belli’.

13 Frederik III (1609-1670), zoon van Christiaan IV van Denemarken. In 1648 werd hij koning van Denemarken.

14 De bezending van Albert Coenraetsz. Burgh en Bernard Coenders van Helpen.

15 De copie te Uppsala heeft ‘Polonica’. Bedoelde bezending, waarmee men eerst Andries Bicker en later Dr. Cornelis Boom wilde belasten, vond geen doorgang.

16 De copie te Uppsala heeft ‘poterant’.

17 Karel I van Engeland.

[p. 634]

Hispanicarum¹ fama et pertinaciores faciet Scotos et multorum in Anglia permovebit animos. Caeterum dum in Anglia detinetur elector², dum in Bataviam it, dum inde iter³ in Alsatiam molitur, tempora per ipsum vacua arripiunt alii.

Imperator edicto vulgato⁴ omnes imperii subditos ad sua vocat arma veniam pollicens et, quem obtinent, militiae gradum.

Bavaricae copiae non longe sunt partim sub Mercio⁵ ad Waldshutum partim ad Philippiburgum.

Longavillanus⁶ per adventum Halerii⁷ majorem illo Vinariensi⁸ habiturus exercitum promittit se adversus aut hos aut illos Bavaricos iturum, si Vinariensium quantum praesidiis superest se ipsi conjungat ipse, si id eveniat, summam⁹ imperii haud dubie habiturus, ut dux et regius et majoris exercitus.

Hic nec agitur quicquam nec agetur hoc tempore. Nam et Millereius¹⁰ de ducendo in hiberna milite scripsit ad regem¹¹ et alii duces idem parant.

Sabaudica vidua¹² jam puto viderit regem.

Nicaeae arx non trucidato, ut dicebatur, sed traducto in partes praefecto¹³ a principibus¹⁴ pro Sabaudico Pedemontanum accepit praesidium. Casale in periculo erit substitui in praesidiis pro aegrotis valentes non ferente Leganesio¹⁵ et in eum sensum trahente pacta.

Hohentwilum circumsessum manet.

Foedera¹⁶ cum Austriacis in Hispania facta per legatos nomine communi¹⁷ Rhaetorum missos Mediolanum confirmata sunt. At opponunt se iis Gullerus¹⁸ et Brugerus¹⁹ tribuni²⁰, ille castelli ad Rhenum, hic Megenfeldi potens, et tanquam libertatis contra Hispanum vindices concient ad opem ferendam Gallos, Venetos et Helvetiorum protestantes.

1 Zie no. 4305, p. 617 n. 13.

2 Karl Ludwig van de Palts.

3 Dit woord ontbreekt in de copie te Uppsala.

4 Zie ook no. 4316.

5 Franz, vrijheer van Mercy, generaal in dienst van de keurvorst van Beieren.

6 Henri d'Orléans, hertog van Longueville.

7 François de l'Hospital, sieur du Hallier.

8 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar; hij was op 18 juli 1639 overleden.

9 De copie te Uppsala heeft ‘summum’.

10 Charles de La Porte, hertog van La Meilleraye, maarschalk van Frankrijk.

11 Lodewijk XIII.

12 Christine de France, hertogin van Savoye.

13 De Sales.

14 Kardinaal Maurizio en Tommaso Francesco van Savoye, prins van Carignano.

15 Diego Mexía Felipez de Guzmán, markies van Leganés, Spaans gouverneur van Milaan.

16 Op 3 september 1639 was te Milaan een verdrag met Spanje gesloten. Voor dit verdrag en de namen van de gezanten zie men Die Eidgenössischen Abschiede aus dem Zeitraume von 1618 bis 1648. Bearbeitet von Jacob Vogel und Daniel Albert Fechter. Der ambtlichen Abschiedesammlung. Band 5, Abtheilung 2. Basel, Buchdruckerei von E. Schultze. 1875, p. 1145: Beschwörung des ewigen Friedens zwischen Spanien und den III Bünden. Mailand. 1639, 3 September.

17 De copie te Uppsala heeft: communis.

18 Johann-Peter Guler von Weinegg.

19 Andreas Brügger.

20 De copie leest ten onrechte ‘tributi’.

[p. 635]

Video et Polonum¹ et Brandenburgensem² Prussiae timentem a se amoliri culpam conatuum in Livoniam, quibus si fortuna adfuisset, non defuturus erat auctor. Sed illa, quae praecessere inter illos regem electoremque colloquia quo spectarent, etiam ante hunc exitum nemo dubitavit. Nunc in potestate erit rectorum Suediae transmittere hanc injuriam an in Prussiam vindicare velint.

Milereius arcem S. AEligii cepit. Piccolominaeus³ in castello struendo pergit. De captivorum minoris fortunae redemptione actum, non item de ducibus. Itaque Viennam mittitur Feuquerius⁴.

Statua equestris⁵ regi hic erecta in area quae regia dicitur.

Intellexeritis naves Hispanicas quasdam Anglorum et noctis praesidio pervenisse Dunquercam.

Deus Excellentiam vestram totamque ejus domum servet.

Excellentiae Vestrae omni observantia cultuque addictus
H. Grotius.

1 Wladislas IV (VII) van Polen.

2 Georg Wilhelm, keurvorst van Brandenburg.

3 Ottavio Piccolomini, hertog van Amalfi.

4 Manasse de Pas, markies van Feuquières.

5 Dit standbeeld, vervaardigd in opdracht van Richelieu door Pierre Biard (1592-1611), stond op de Place Royale - tegenwoordig Place des Vosges -. Het werd in 1793 afgebroken. Over de onthulling op 27 september 1639 zie men de Gazette de France, dd. 1 oktober 1639, no. 138.

Lutetiae, Calendis Octobris anni 1639.

Adres: Ludovico Camerario, Reginae Regnique Sueciae Consiliario et Legato apud Praepot. Ord. Foeder. Belgii.

Boven aan de brief in de copie te Uppsala: Red. Hagae 8 Octob. A.^o 1639.