Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 10

4299. 1639 september 17. Aan A. Oxenstierna³.

Excellentissime atque illustrissime domine,

Perstant adhuc, ut literis doceor, in eo Vinarienses milites, ut neque Brissacum tradere regi⁴ velint neque Longavillani⁵ imperium agnoscere. Neque tamen quae ipsis per Badensem marchionem⁶ et Paulium⁷ ab Anglia dantur spes, magni faciunt, quippe a regno sibi longinquo non admodum pecunioso et in consiliis nutante. Dux Wilhelmus Vinariensis⁸ an venire ad exercitum per caesarianos possit, an audeat bellum in imperatorem⁹ sumere, dubitatur merito; tum vero per illum nominis aliqua, virium nulla sit futura accessio. Quare plerisque optimum factu videtur conjungere se cum Koningsmarckio¹⁰, quando et ipsi Suedico adhuc se sacramento obligatos sentiant.

Iidem milites capto Germeshemo et vicinis aliquot locis nunc circa Spiram haerent otiosi, dum caesariani Hohentwilam adsident magis quam obsident horumque ceteri apud Offenburgum et Friburgum se tenent.

3 Gedrukt Epist., p. 562; Oxenst. Skrifter 2. afd. II, p. 646.

4 Lodewijk XIII van Frankrijk.

5 Henri d'Orléans, hertog van Longueville.

6 Friedrich V, markgraaf van Baden-Durlach.

7 Friedrich Pawell von Rammingen.

8 Wilhelm, hertog van Saksen-Weimar, oudste broer van de op 18 juli 1639 overleden hertog Bernhard.

9 Ferdinand III.

10 Hans Christoph, graaf van Königsmark.

[p. 606]

At hic magni nobis metus hostium nuntiantur: fuga electoris Maguntiacensis¹, translatae Heidelberga Philippiburgum chartae. Bavarus² quanquam promissa sibi pecunia militem se imperatori negavit posse mittere propriis periculis impeditum. Longavillanus nunc Colmariae est.

Aenipontana³ quatuor praefecturas Tirolenses vicinas Rhaetis et Constantiae vendidit Hispano, qui munimenta struere vult illis in locis, exspectatur ad id imperatoris consensus. Konigsmarckius ad Mulhusiam esse scribitur. Gulerus⁴, Rhaeticus tribunus, castello ad Rhenum excedere non vult, nisi de communi populorum sententia; quem vi cogendum ut pareat, censent Rhaetorum legati, qui Mediolani sunt⁵.

De Italia haec intelligimus, quo tempore factae sunt indutiae collocutos inter se cardinalem Valettam⁶, Longavillanum, principem Thomam⁷, Leganesium⁸, qui principi Thomae honoratiorem concedebat locum. At vidua⁹ ut cum principe Thoma colloqueretur, adduci multis nuntii¹⁰ suasionibus nequivit planeque ventura ad regem creditur. Principibus jam pleraque Pedemontani imperii possidentibus utiles fuere indutiae. Jam vero et Niceae arcis potiuntur obtruncato per insidias praefecto¹¹, deinde capitali supplicio in mortuum exercito. Princeps Thomas in urbe agit Taurinorum, cum praesidio quatuor millium, Hispanis plerisque. Vidua in Salusia est. Veniunt in illas partes ab Hispania duo adhuc millia.

Venetis pax redempta D millibus nummorum regalium. Confirmat ipsis veteres conventiones addito, ut Venetis per omne mare Aegaeum persequi piratas liceat, etiam sub ipsas Turcarum arces; quod si piratae in terram exscendant, si qui Turcarum praefecti id dissimulaverint, eosque juverint, poenam non evasuros. Mittitur a sultano¹² ad Venetos chiausius¹³, qui haec perferat a Venetis signanda. Veneti et pontifici¹⁴ et imperatori significarunt hoc suum gaudium. Miserunt et centurias quasdam in Cretam, quae insula Venetis ad sublevanda pacis hujus impendia donat centum millia regalium. Sunt ad eandem insulam naves longae XVIII plenae remigis et militis. Bajulus Venetorum, qui Constantinopoli est¹⁵, ab ipso cahimachano¹⁶ magno cum honore in domum suam reductus fuit, successor ei mittitur. Rumor erat per Italiam, sed incertus, LX millia Tartarorum in Bosniam venisse infesta imperatori. Ad Vadum Italiae portum naves sunt longae Hispanorum supra XL adversus fortuita a Turcis aut Gallis.

Videtur Longavillanus, si imperium in exercitum Vinariensis consequi non

1 Anselm Casimir Wambold von Umstadt, keurvorst van Mainz.

2 Maximiliaan I.

3 Claudia, aartshertogin van Oostenrijk.

4 Johann-Peter Guler von Weinegg.

5 Voor hun namen zie men no. 4021, p. 174 n. 2.

6 Louis de Nogaret d'Epernon de La Valette.

7 Tommaso Francesco van Savoye, prins van Carignano.

8 Diego Mexía Felipez de Guzmán, markies van Leganés.

9 Christine de France, hertogin van Savoye.

10 Fausto Caffarelli.

11 De Sales.

12 Murád (Amurath IV), sultan der Ottomanen.

13 Over deze functie zie men no. 4002, p. 144 n. 1.

14 Urbanus VIII.

15 Alvise Contarini.

16 Massa Pasja.

[p. 607]

potest, duo curaturus, primum ut opimiore stipendio partem ejus ad se attrahat, deinde ut majore ipse cum exercitu obstet eorum conatibus et quae capere ipsi possent praeripiat. Ad eam rem mitti ad eum dicuntur octo millia militum; in Italiam vero scribitur iturus Alaisius¹ cum sex peditum millibus, equitibus quingentis.

Leopoldum archiducem² fama est in Bohemiam ire auctum magisterio Teutonici ordinis summoque imperio in caesarianos exercitus.

Intelligimus jam coeptum haberi in Soctia parlamentum sine episcopis invito rege³. Praeterea Scoti in finibus Angliae praesidia habent ad tria millia inque eodem fine se immuniunt, quia scilicet et rex Bervici ac Carlislae militis aliquid reliquerat.

Legatus Galliae⁴ vidit palatinum⁵; neque vero Electoris neque Celsitudinis ei nomen dedit. Veneto legato⁶ id imitari volente noluit id ferre palatinus.

Pontificis agens⁷ ex Anglia Romam rediit multis cum donis a rege, regina⁸ ejusque matre⁹. Rex Angliae minaci edicto¹⁰ vetuit, ne quis penes se habeat interpretationes quasdam regiae potestati noxias, quas ad pacis capita pro suo arbitratu Scoti fecerant. Ipsam chartam, quam ea de re Scoti dederant Arundelio comiti¹¹, jussit manu uri carnificis.

Moyenum cepere tandem Galli. Ad Montmedium immunit se Piccolominius¹². Seditiones quaedam novae eruperunt Pontoissini, Falasiae et alibi.

Scripsit dux Carolus¹³ Bruxellam, cum parum opis in armis sit imperatoris et regis Hispaniae¹⁴, sperare se permissum sibi iri, ut se quanti potest minimi a malis redimat. In conditionibus, quas Galli ei offerunt, est et successio Lotharingiae ex jure Salico nuper constituto¹⁵ et matrimonium fratris regii¹⁶ cum

1 Louis-Emmanuel, graaf van Alais.

2 Aartshertog Leopold Wilhelm.

3 Karel I van Engeland.

4 Pomponne de Bellièvre.

5 Karl Ludwig van de Palts.

6 Giovanni Giustiniani.

7 George Conn († 1640).

8 Henrietta Marie.

9 Maria de Medici.

10 A Proclamation publishing an Act of State, and His Majesties command Concerning a scandalous Paper lately dispersed amongst many of his subjects. Westminster: 11 August 1639. London: Barker & Assigns of Bill: 1639.

11 Thomas Howard, graaf van Arundel.

12 Ottavio Piccolomini, hertog van Amalfi.

13 Karel IV, hertog van Lotharingen.

14 Philips IV.

15 Een der zgn. volksrechten of ‘leges barbarorum’ bevattende het stamrecht van de Salische Franken. De oudste optekening kwam waarschijnlijk tot stand tussen 507 en 511. Opgesteld in barbaars Latijn bevat zij een groot aantal vaak verhaspelde Germaanse rechtstermen. Op een van de schaarse bepalingen die zij inzake het burgerlijk recht bevat werd in Frankrijk bij het uitbreken van de Honderdjarige oorlog een beroep gedaan om ten voordele van Philips VI de troonopvolging in vrouwelijke linie uit to sluiten. Uitgave H.F.W.D. Fischer, Leges Barbarorum I Pactus Legis Salicae. Textus Minores III Leiden 1948. O.a. Pierre Dupuy hield zich bezig met de ‘loi salique’; zie Hs. Paris, Bibl. Nat., fonds français no. 16887-16888: Recueil de pièces relatives aux droits des rois de France sur les duchés de Lorraine et de Bar.

16 Gaston Jean-Baptiste de France, hertog van Orléans.

[p. 608]

ducis sorore¹. Nihil tamen adhuc peractum est, ut nec de Burgundico comitatu.

Curam pro me de pecuniis in posterum tuae Sublimitati pergo commendare, ut functioni meae tranquillior incumbam, et pro ipsius prosperitate Deum precari.

Tuae Sublimitatis cultor devotissimus
H. Grotius.

1 Margareta van Lotharingen. Het omstreden huwelijk met Gaston was op 3 januari 1632 in het geheim gesloten.

Lutetiae, 17 Septembris 1639.

Piratae ex Africa Sardiniam populati sunt. Condaeus princeps² Tautavellam³ obsidet.

Fontanus⁴ ad Sancti Venantii castra habet bono loco opposita Mileraeo⁵, qui ad Avinum est.

Pecunia nova missa est Brissacum ad L millia scutatorum.

Normannia ob seditiones exsoluta novis oneribus exemplum aliis provinciis praebat damnosum regis aerario.

2 Henri de Bourbon, prins van Condé.

3 De uitgave der Epist. geeft abusievelijk ‘Torcavallum’.

4 Juan Claros de Guzmán, markies van Fuentes.

5 Charles de La Porte, hertog van La Meilleraye, maarschalk van Frankrijk.

Adres: Axelio Oxenstiernae, Sacrae Reg. Maj. Regnorumque Sueciae Senatori et Cancellario.