Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 10

4118. 1639 mei 21. Aan L. Camerarius⁷.

Illustrissime domine,

Cum scirem regem⁸ a S. Germani vico discedere velle Chantiliacum, deinde porro Compendium, quo vicinior sit exercitibus ad Belgicum finem bellum gesturis⁹, mori morem gerendum censui, ut ipsi valedicerem, quod feci heri, simulque ei redditam valetudinem, quam valde prosperam esse et dicebat ipse et vultus

7 Copie Uppsala, UB., cod. 388a, ep. 180. Gedrukt Epist., p. 531. Ludwig Camerarius was Zweeds ambassadeur in Den Haag.

8 Lodewijk XIII.

9 De copie te Uppsala heeft: gesturus.

[p. 334]

sermoque solito expeditior testabantur, gratulatus sum et praelii ad Chemnitium historiam¹ ipsi particulatim exposui, cujus cognitione multum laetabatur dicens omnia reginae nostrae² bona abs se ut sua sentiri amicitiae constantis ac foederis jure.

Quaerebat item de Praga, ecquid haberem certi. Ego qui sollicite semper caveo, nequid temere affirmem, ut fides mihi³ apud regem constet, dixi nihil de ea compertum mihi, sed, cum urbs sit vasta magis quam munita, credibilia mihi, quae de ea prosperis rumoribus vulgabantur. Ostendi, quantae spes hanc victoriam sequerentur, ita tamen ut metum quoque non demerem, si Gallassius⁴, Hatzfeldius⁵, forte et Piccolominaeus⁶ recollectis animis viribusque Bannerium⁷ assultarent aut includerent, nisi alia⁸ quoque ex parte negotium daretur caesarianis, quam ob rem orare me non modo curaret praestari ea, quae duci Vinariensi⁹ promissa essent, sed etiam eum excitaret ad arma trans Rhenum ferenda magna successus¹⁰ spe ob infensos Austriacis multarum civitatum animos.

Rex de civitatibus ostendebat se credere ac pridem res per Germaniam non fuisse nobis luculentiores. Piccolominaeum non iturum quidem dicebat contra Bannerium, sed missurum eo copiarum suarum partem. De duce Vinariensi facturum se quicquid posset¹¹.

Nuntii a pontifice¹² extra ordinem huc veniunt duo¹³, alter ad pacem commendandam, alter ad tollendas illas, quae Galliae cum Roma intercedunt, controversias.

Exercitus rex in his partibus tres¹⁴ habet sane speciosos. Millereius¹⁵ ad Ayram est non longe a Teruana, habet sexdecim peditum, quatuor equitum millia. Accepit tamen damni aliquid improspero excursu Gassionum¹⁶, id duobus notis fortitudine ducibus nomen est. Ad Luxemburgicum finem duodecim ferme peditum, tria equitum millia habet Feuquerius¹⁷. Castilionaeus¹⁸ autem pares his copias habens iit versus S. Quintini oppidum, ubi hostile agmen apparuit. Cum et rex

1 De copie heeft: victoriam. Het ‘ipsi’ vóór ‘particulatim’ wordt erna abusievelijk herhaald. Zie voor de overwinning bij Chemnitz no. 4084, p. 287.

2 Christina van Zweden.

3 Dit woord ontbreekt in de copie aan het begin van een nieuwe regel.

4 Matthias, graaf Gallas.

5 Melchior von Hatzfeldt und Gleichen.

6 Ottavio Piccolomini, hertog van Amalfi.

7 De Zweedse veldmaarschalk Johan Gustavsson Banér.

8 De copie te Uppsala heeft: aliqua.

9 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

10 De copie heeft abusievelijk: successionis.

11 De copie heeft: possit.

12 Urbanus VIII.

13 Ranuccio Scotti (1597-1666). Hij kwam om de vredesonderhandelingen te bevorderen. De andere extraordinarius nuntius was Federico Sforza, vice-legaat te Avignon. Deze kwam een pauselijk geschenk voor de dauphin overhandigen. Scotti en Sforza werden op 17 juli te Saint-Quentin door de koning in audiëntie ontvangen.

14 Dit woord ontbreekt in de copie.

15 Charles de La Porte, hertog van La Meilleraye, maarschalk van Frankrijk.

16 Jean Gassion (1609-1647), Frans bevelhebber.

17 Manasse de Pas, markies van Feuquières.

18 Gaspard de Coligny, hertog van Châtillon, maarschalk van Frankrijk.

[p. 335]

ipse et cardinalis¹ sed ad illum limitem promoveant, dubitari non debet, quin magni aliquid agitetur². Quod si cum Batava classe classis se regia sub archiepiscopo Burdegalensi³ conjunxerit, dabitur in Flandriae maritima aliquid moliendi occasio, dum Angli, id alioqui impedituri, domesticis malis distinentur, bellum tamen parantes adhuc magis quam gerentes. Iidem Angli si praesidio esse volent venientibus ab Hispania Dunquercanis, cogentur Batavi vim illis opponere; quod haud dubie velit Hispanus⁴.

In Italia jam nihil Gallis restat praeter Casale, cui famem facere hostis conatur, Taurinorum urbem et Pignerolum⁵, ubi jam Gallorum sex millia transiere Alpes, sequentibus et aliis. Duce Longavillano⁶ progredi jusso⁷, cum dubitaret, an pergendum sibi esset post exemtam periculo⁸ urbem Taurinorum, rex dixit⁹ se in has partes intra menses quinque non rediturum.

Comes Licestrius¹⁰ huc rediturus est. Conduxit¹¹ enim aedes mihi pervicinas. Ei priusquam decederet, rex placere¹² sibi dixerat principem Casimirum¹³ cum principe Roberto¹⁴ commutari, si idem Ferdinando¹⁵ placeret. Sed qui res hic gubernant, quod cum ipsis ea de re actum sit nihil, verbis talibus regis, ut non praemeditatis, pondus ac vim detrahunt. Verum ejus rei quis futurus sit successus, tum apparebit, ubi venerit huc Licestrius.

Labardius¹⁶, Chavigniaci¹⁷ propinquus ac minister praecipuus legati honore ad Batavos it. Per hujus Chavigniacique absentiam, quis externorum negotiorum curam sit accepturus, intenta exspectat¹⁸ aula. Propositum regi fuit, si pecuniam ad eam rem dare velit, posse colligi exercitum ad sexdecim millia, sub cujus tutela Clivia et Juliacum eisque vicina hinc Leodici, inde Westfaliae loca liberentur ab insessione caesarianorum aliorumque. Sed cum talis exercitus futurus sit neutrarum in bello partium, non placet id regi, qui sibi scribi militem mavult¹⁹.

Vidua Mantuana²⁰ dicitur Montisferratense territorium clam alienasse in Hispanum accepta ab ipso vicissim Cremonensi ditione, quae Mantuanae est vicinior. Quin ejus feminae animus ad Hispanum vergat, dubium non habetur.

1 Richelieu.

2 De copie heeft: agetur.

3 Henri d'Escoubleau de Sourdis, aartsbisschop van Bordeaux.

4 Philips IV.

5 De copie heeft foutief: Pignardum.

6 Henri d'Orléans, hertog van Longueville.

7 De copie heeft foutief: iussâ.

8 De copie heeft een onbegrijpelijk: pericundo.

9 De copie heeft: dicit.

10 Robert Sidney, graaf van Leicester, extraordinarius Engels ambassadeur te Parijs.

11 Dit woord is in de copie weggelaten.

12 De copie heeft foutief: placare.

13 Jan II Kazimierz.

14 Ruprecht van de Palts.

15 Ferdinand III.

16 Jean de La Barde.

17 Léon le Bouthillier, graaf van Chavigny.

18 In de copie staat abusievelijk: exspectata.

19 In de copie staat: vult.

20 Maria Gonzaga (1609-1660).

[p. 336]

Imperator¹ contra testamenti tabulas pupilli ducis Sabaudi² tutelam cardinali Sabaudo³ ac principe Thomae⁴ permisit, et quae urbes Pedemontanae ditionis se illis dediderunt, in eam jurarunt formam.

Bavaricae copiae circa Donavertam coeunt sub Glenio⁵ et Mercio⁶ ad XIII millia. Vinarienses post S. Hippolyti oppidum, Francimontium quoque et Novum Castellum ceperunt et Lotharingicos quosdam milites in comitatum Burgundiae irrumpere parantes damno affectos repulere⁷. Guebrianus⁸ modicas arces apud Salinas cepit, Lilerium autem Flandriae oppidum Millereius. Thanum adhuc a Gallis obsidetur.

Deus Excellentiam vestram domumque ejus ab omnibus malis intactam⁹ servet.

Excellentiae vestrae perpetuo cultu advinctissimus
H. Grotius.

1 Ferdinand III.

2 Carlo Emanuele II, zoon van de in 1637 overleden Vittorio Amedeo, hertog van Savoye.

3 Kardinaal Maurizio van Savoye.

4 Tommaso Francesco van Savoye, prins van Carignano.

5 Gottfried Huyn, graaf van Geleen († 1657).

6 Franz, vrijheer van Mercy.

7 De copie heeft: recuperavere.

8 Jean-Baptiste de Budes, graaf Guébriant.

9 De copie leest: infractam.

Lutetiae, 11/21 Maii 1639.

Adres: Ludovico Camerario, Reginae Regnique Sueciae Consiliario et Legato apud Praepot. Ord. Foeder. Belgii.

Boven aan de brief in de copie te Uppsala: Redd. Alphena 20/30 Maij st.^o 1639.