Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 10

[p. 147]

4004. 1639 maart 5. Aan A. Oxenstierna¹.

Excellentissime atque illustrissime domine,

Antevertit hoc anno socios nostros hostium diligentia videnturque ipsi potius designaturi locum, ubi bellandum sit, quam eum accepturi. Nam et caesariani² insessis Cliviae oppidis profitentur quidem salva fore Batavis pacis jura; attamen tam suspecta vicinitate - nam plus duabus leucis a Novimago non absunt - multum illis dant negotii. Et Hispani Castellum, Cameracensis agri oppidum, ante veris initium obsidere coeperunt.

Ad reginae Angliae³ literas de suo huc itinere rescripserat rex⁴ daturum se imperia, ut bene reciperetur. Sed mutasse videtur regina consilium sive in melius mutata valetudine, sive quod intelliget regem meditato abitu colloquia ipsius declinaturum.

Dux Lotharingus⁵ ita constans manet in fide adversus caesarem⁶, ut marchionem Villam⁷ missum ad se cum conditionibus nec aspicere voluerit seque in Brabantiam transtulerit, quo magis omnes diffidentiae occasiones praecludat.

Duci Bernhardo⁸ paratur etiamnunc hic hospitium. Sui tamen eum venturum non putant velintque a regina nostra⁹ ad eum literas scribi, quibus excusationes ipsius adjuventur. Inter eas excusationes non minimum est, quod Leopoldus¹⁰ cum magnis copiis ad vicina Brissaco loca venturus creditur, ipse autem imperator¹¹ iturus contra D. Bannerium¹².

Capitatio hic nova instituitur ex censu, grave semper populis onus. Praeituri caeteris exemplo cardinalis Riceliacus et Bulionius¹³, centum millia florenorum singuli contribuunt in publicum facile id de publico resumpturi.

Creditur Candalii ducis¹⁴ mors aliquas vias apertura ad sanandum ducis Valettae¹⁵ malum, quia magnum ea morte patrimonium ad ducis Valettae filium¹⁶ devenit, cui Brezaei filiam¹⁷ in matrimonium rumor despondet. Peregrinis etiam in Gallia habitantibus, tum qui adepti sunt jura civitatis, tum qui adepti non sunt, tributa indicuntur magna. Haec cuncta efficiunt, ut bellum mire detestentur omnium ordinum homines.

Ducis Vinariensis et peditatus et equitatus integritati suae restitutus est. S. Claudii oppidum nondum se dedidit. Rogatus est ab Helvetiis dux, ut parcat

1 Gedrukt Epist., p. 510; Oxenst. Skrifter 2. afd. II, p. 582.

2 De troepen van Ferdinand III.

3 Henriette Marie.

4 Lodewijk XIII.

5 Karel IV, hertog van Lotharingen.

6 Ferdinand III.

7 Charles-Henri de Livron, markies de Ville.

8 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

9 Christina van Zweden.

10 Leopold Wilhelm, broer van Ferdinand III.

11 Ferdinand III.

12 De Zweedse veldmaarschalk Johan Gustavsson Banér.

13 Claude de Bullion, sieur de Bonelles.

14 Henri de Nogaret de Foix, hertog van Candale.

15 Bernard de Nogaret d'Epernon de La Valette.

16 Louis-Charles-Gaston de Nogaret de Foix, markies van La Valette.

17 Claire-Clémence de Maillé, dochter van Urbain de Maillé, markies van Brézé.

[p. 148]

salinis, unde sal ipsi habere solent. Et Gallici militis apud Helvetios et apud Rhaetos Hispanici conscriptio tardiuscule procedit, quod utrique factioni contraria se objicit factio.

Hispanicae partis homines Jenatzii¹ mors non parum exterruit eoque magis, quod judices non pro facti atrocitate in conscios inquirunt.

Ut Helvetii, quamquam non levi in metu positi, bello se implicent, hoc incredibilius mihi videtur, quia cum pontificiis civitatibus iis cohaerent vinculis, quae ut plane rumpant vetustamque connexionem divellant, non facile sit persuasu.

Philippiburgi magnus est paratus eorum, quae ad alendum instruendumque militem sunt necessaria. Nec dormiunt doli. Nam et Hohentwilae praefectus² tentatus est promissis caesarianorum.

Gaudeo brevi hic futurum illustrem D. baronem Oxenstiernium³ archidapiferi⁴ filium. Non parcam ei ostendere, quantum Sublimitati tuae totique domui ejus debeam, Deumque, excellentissime et illustrissime Domine, pro omnium ad eam pertinentium incolumitate precari.

Tuae Sublimitatis cultor devotissimus
H. Grotius.

1 George Jenatsch.

2 Konrad Widerholdt.

3 Gabriel Gabrielsson Oxenstierna.

4 Gabriel Gustavsson Oxenstierna (1587-1640).

Lutetiae, 5 Martii novi Calend. 1639.

Vidi librum⁵ scriptum a caesariano apud Helvetios agente⁶, in quo id agit, ut absterreat Helvetios, ne dilectu aut opera Gallos juvent, Gallis late exprobrans aviditatem immergendi se in aliena praecipueque insidendi Alpes et Rhenum, ut hinc Germaniam, inde Italiam infestent. Explicat foedera Helvetiorum cum Austriacis et quid imperio debeant, nec reticet exempla eorum, quibus societas Gallica male cesserit tum vetera, tum quae in oculis sunt Treviri⁷, Parmensis⁸ et Mantuanae⁹, addito et Sabaudiae periculo. Specialiter Helvetios habere, quod timeant, colligit inde, quod rex in propinquo a Sabaudo¹⁰ jus in terram Vauxensem, a Longavillano¹¹ in Novicastellum emerit; libertatem Florentiae per Gallos periisse multaque alia ejusmodi, magnis imperiis objectari solita et quibus similia saepe objecta sunt Austriacis.

Iamjam literas accipio a Pontarlerio, quae nuntiant D. Insulanum¹² redire in Galliam re infecta. Ipsum autem ducem¹³ ire Brissacum. Scriptae sunt 17/27 Februarii. Adfertur et nuntius illud in Cameracensi agro oppidum, Castellum quod dicitur, exemptum obsidioni.

5 Voor de titel van dit werk zie men no. 4002, p. 143 n. 9.

6 Zie no. 4002, p. 143 n. 8.

7 Philipp Christoph von Sötern; vgl. dl. V, p. 473 n. 1.

8 Odoardo Farnese.

9 Maria Gonzaga, hertogin van Mantua.

10 Vittorio Amedeo († 7 oktober 1637).

11 Henri d'Orléans, hertog van Longueville.

12 Melchior de L'Isle.

13 Bernhard van Saksen-Weimar.

[p. 149]

Mitto edictum de peregrinis¹, dissertationem ad principes christianos² et scriptum virulentum contra memoriam patris Josephi³ et conditiones dediti Iouxii⁴.

Bajonae detecta et punita proditio factionis Hispanicae⁵.

1 Zie no. 4002, p. 143 n. 4.

2 Henri de Rohan, De l'Interest des Princes et Estats de la Chrestienté. A M. le Cardinal de Richelieu. 1639.

3 Welk geschrift bedoeld wordt heb ik niet vast kunnen stellen.

4 Ioux had zich op 14 februari 1639 overgegeven; zie de Gazette de France dd. 28 februari 1639 no. 25 p. 117.

5 Over deze kwestie zie men de Gazette de France dd. 4 maart 1639 no. 26, pp. 121-124: La trahison d'un habitant de Bayonne pratiquée par les Espagnols, descouverte et chastiée exemplairement.

Adres: Axelio Oxenstiernae, Sacrae Reg. Maj. Regnorumque Sueciae Senatori et Cancellario.