Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 9

3898. 1638 december 25. Aan L. Camerarius².

Illustrissime Domine,

Venit ad regem³ cursor Brisacum benignis conditionibus duci Vinariensi⁴ deditum nuntians. Magnum id duci firmamentum erit ad retinenda quae ceperat alia famamque ei augebit virtutis, prudentiae, constantiae, ut qui copiis exiguis maxima a se pericula depulerit et rem maximam confecerit. A Gallis hanc urbem non minus duci quam hosti extorquere volentibus diu⁵ ita fuit adjutus tenuiter, ut prope desertus videri posset. Sero qualia ante oportuerat auxilia venerunt in partem propinquae jam gloriae.

De Gotzii⁶ reatu et successore ejus Mansfeldio⁷ literae huc multis ex partibus adventant. Adjiciunt eae Laufenburgi partem transrhenanam ab hoste derelictam. Gotzii periculo commotos qui sub eo fuerant duces minari atrocia. Mansfeldium esse ad Gutenbergam arcem nuper captam a caesarianis⁸, ubi alimentorum nonnihil repererit. Ad Sennas itinera sua divisisse ducem Carolum⁹ et Horstium¹⁰, hunc in Burgundiae comitatum, illum ad Drusenhemum. Ducem Vinariensem commeatibus bonis acceptis ex Helvetico solo Laufenburgi in Alsatica ripa praesidio collocasse musquettarios sexcentos, equites quingentos. In eadem ripa novum ab eo structum castellum Henningam contra. Partem equitatus missam in vallem Wesendaliam refovendis equitum equorumque corporibus. Fugis exhaustos caesarianos exercitus, vix ut eorum, qui sub Gotzio fuere partes duae tertiae, aliorum dimidia restet.

Mortuus hic est pater Josephus¹¹ nihil minus quam quod dicebatur cappucinus ideoque cappucinis odiosus semper non minus quam proceribus plebique. Ostendunt id quae ad lacerandam ejus memoriam scribuntur quotidie. Is per

2 Copie Uppsala, UB., cod. 388a, ep. 161. Gedrukt Epist., p. 490. Ludwig Camerarius was Zweeds gezant in Den Haag.

3 Lodewijk XIII.

4 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

5 Het woord ‘diu’ ontbreekt in de copie; vgl. het gelijkluidend schrijven aan Axel Oxenstierna van dezelfde datum, no. 3901.

6 Johann, graaf van Götz.

7 Philipp von Mansfeld.

8 De troepen van Ferdinand III.

9 Karel IV, hertog van Lotharingen.

10 Johann von Horst.

11 François Leclerc du Tremblay -père Joseph, capucijn-, gestorven op 18 december 1638.

[p. 772]

iniquissimam spem de Bavaro¹ susceptam multum nocuit rebus protestantium. Est tamen nonnihil damni in ejus morte, quia aliquos se pejores reliquit in negotiis.

Gliscit Venetorum [a] Turca² metus eoque illi se magis ad imperatorem³ et Polonum⁴ vertunt, quod et ego signis quibusdam hic experior.

De pace Turcae cum Persa⁵ Italorum literae ultra dubitare nos vetant adduntque ducentis navibus Cretam a Turca peti. At Veneti ajunt se exspectare a Persa legatos.

Augustae Taurinorum Valerius quidam⁶ et alter hospitiorum comitatus aulici designator⁷ supplicio affecti sunt; historia criminum nondum ad nos pervenit.

Exspectantur novi cardinales a pontifice⁸, cui non parum molestiae decessit mortuo patre Josepho, assiduo ejus purpurae flagitatore.

Viquefordius⁹ brevi hic aderit ducis Vinariensis missu, quantum audio, in Angliam iturus¹⁰.

Grata fuere, quae literae Excellentiae vestrae scriptae 13 Decembris¹¹ nuntiant de D. Banerii¹² rebus gestis ejusdemque consiliis. Est nonnihil diem de die sine damno ducere, donec dissipetur illa Dano-Saxonica nubes.

Super veteres causas novam dedit satis gravem Lunemburgicus¹³, cur hostiliter a Suedis haberi debeat, cum Albis transitum permisit Gallassio¹⁴. Et qui eum hostem Suediae tuendum susceperint, etiam illi eo sunt in loco, ut pro hostibus haberi possint, si modo id expediat. Conspicitur nunc passim apud Germanos illa, ut Symmachus¹⁵ loquitur, validior omnibus vacationis remediis exhausta fortuna¹⁶. Possitne aut infelicium populorum miseratio aut certe defectus rerum, per quas bellum alitur dominantium, animos ad pacem aut flectere aut cogere, videbimus. Sive autem daturus est id bonum Deus sive obstitura Germaniae peccata, rectores Suediae¹⁷ in propinquo esse e re erit. Ut autem mare transeat magnus D. cancellarius¹⁸ neque regni dignitas hoc negotiorum statu neque tempus anni permittit.

Elector Palatinus¹⁹ Hamburgi promovere poterit res et suas et communes. Quod si Anglia in foedus nobiscum veniat et stet promissis, non dubito, quin regis

1 Maximiliaan I van Beieren.

2 Murád (Amurath IV), sultan der Ottomanen.

3 Ferdinand III.

4 Wladislas VII (IV).

5 Safī.

6 Valerio Rossi.

7 Niet geïdentificeerd; vgl. no. 3901, p. 777.

8 Urbanus VIII.

9 Joachim de Wicquefort.

10 Tot hier is de brief praktisch gelijkluidend aan no. 3901 aan Axel Oxenstierna.

11 Ontbreekt.

12 De Zweedse veldmaarschalk Johan Gustavsson Banér.

13 Georg, hertog van Braunschweig-Lüneburg.

14 Matthias, graaf Gallas.

15 Over Symmachus zie men dl. IV, p. 151 n. 5.

16 Symmachus Epistulae 4.61 in Mon. Germ. dl. 6 pag. 119.

17 Zie voor hun namen no. 3424, p. 40 n. 1.

18 Axel Oxenstierna.

19 Karl Ludwig van de Palts.

[p. 773]

Galliae¹ liberalitatem expertura sit domus nimis diu non sine seculi opprobrio in adversis jacens.

Quae de Frisia transamasiana prudenter monet Excellentia vestra, eorum participes legatos Anglos² feci, quod ad ejus quoque regni sollicitudinem pertinere arbitror amnis illius et maris adjacentis bona ac mala. Sperant Angli Gallos effecturos, ut qui ibi est Hassicus miles, in Gallicam aut sociorum Galliae militiam transeat. Sed exposui illis argumenta, cur id mihi minus certum videatur.

De Portugallensis classis infortunio nihil hic habemus. Caeterum nova, ni fallor, belli arena erit posthac Brasilia. Ita longa catena res Europae cum Americanis et Indicanis connectit. Nam et pacis Persicae cum Turca causa fuit Mogorensis res³ in Persis possessa irruens.

Piccolominaeus⁴ venturus credo ad Rhenum fuerat, si duci Lotharingo et Horstio sui conatus bene successissent. Nunc amissa de servando Brisaco spe superest, ut in ver nova serat consilia.

In Moscovia si quid novi geritur, pertinebit id quoque per consequentias ad res harum terrarum. Dicuntur Cosacci Polono exhibere negotium et cum Cosaccis Tartari.

De principe Casimiro⁵ nihil intellexi post ea, quae scripsi antehac⁶. Sed dicitur exspectari hic e Polonia legatio; interim Veneto⁷ tentante, si quid possit. Radzivilius⁸ sua tantum agit.

Det Deus Excellentiae vestrae et omnibus ejus charitatibus res prosperrimas.

Excellentiae Vestrae perpetuo cultu observantissimus
H. Grotius.

1 Lodewijk XIII.

2 John Scudamore en Robert Sidney, graaf van Leicester, resp. ordinarius en extra-ordinarius Engels gezant te Parijs.

3 Sjah Djehan -Shāh Djahān- (†1666).

4 Ottavio d'Arragona, prins van Piccolomini.

5 Jan II Kazimierz.

6 Zie no. 3882.

7 Anzolo Correr.

8 Boguslaus Radziwill.

Lutetiae, 15/25 Decembris a. 1638.

Adres: Ludovico Camerario, Reginae Regnique Sueciae Consiliario et Legato apud Praepot. Ord. Foeder. Belgii.

In de copie te Uppsala boven aan de brief in margine: R. 1 januarij st. n. A^o 1638 (sic).