Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 9

3882. 1638 december 11. Aan L. Camerarius².

Illustrissime Domine,

Ante hos dies quatuordecim dux Vinariensis³ e castris prodierat hostium, qui ad Laufenburgum apparuerant, consilia speculaturus. Defenditur id oppidum a militibus octingentis bus egregio praefecto tribuno Flersheimero⁴ eoque non ita promptum est capi; credibiliusque hostis destinata in Henningam ferri, castellum semileucae spatio infra Basileam, ut inter Helvetios et ducem Vinariensem medius a commeatibus hunc intercludat eoque ipso aut eum a Brisaco abstrahat aut Brisacum, si capiatur, facile recuperet. Sita est Henninga in transrhenano solo, sed ita Rheno adsita, ut ex cisrhenanis locis inferri eo miles et necessaria, quantum cupias, possint. Itaque accedente ducis Vinariensis vigili cura speratur et hoc malum posse vitari.

At Lamboius⁵ ad Drusenhemum transpositis equitum tribus millibus et cum duce Carolo⁶, quod creditur, conjungere se parans metum alium injicit, ne ex utraque ripa hostis repetere velit castrorum oppugnationem. Quamobrem ad ducem Longovillanum⁷ scripsit Vinariensis, ut is sibi cum toto exercitu suo opem ferat. Scripsit et ad hanc aulam, ut id facere dux⁸ Longovillanus, jubeatur. Sed quan-

2 Copie Uppsala, UB., cod. 388a, ep. 159. Gedrukt Epist., p. 486. Ludwig Camerarius was Zweeds gezant in Den Haag.

3 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

4 Hans Philipp von Flersheim. De copie te Uppsala geeft de lezing ‘Flersmero’.

5 Wilhelm, baron van Lamboy.

6 Karel IV, hertog van Lotharingen.

7 Henri d'Orleans, hertog van Longueville.

8 Het woord ‘dux’ ontbreekt in de copie te Uppsala.

[p. 741]

tum nunc intelligo, ut maxime nunc mandata accipiat dux Longovillanus, quae pridem eum habuisse oportuit, vix quod expetitur effectum dare poterit, hinc Lamboianis, inde Lotharingicis itinera obsidentibus, quae aperire sibi Galli volentes, quanquam penes se victoriam fuisse praedicant, tamen voti sui compotes non fuere. Hodie paene tricesimus est dies, quod Brisaci inter milites panis distribui desiit. Equina se sustentant, magna cum patientia, ob spem suppetiarum a sociis. Tanto non fuere, quanto scripseram numero, qui antehac a Longovillano ad ducem Vinariensem penetraverant. Putat Vinariensis, si Henningam non impetat hostis, cui loco praesens ipse prospicere voluit, Walsdhutum an insidere possit eum tentaturum. Nam et inde commeatibus ad castra venturis poni posse impedimentum.

Schafhusiani Gotzio¹ alimenta suppeditarunt. Non item alia, quae is petebat, permisere, horreum in urbe² ea habendi libertatem et jus transeundi. Exspectare creditur Gotzius et Piccolominaei³ copias et alias Mediolano faventibus Helvetiorum pontificiis iter reperturas, quanquam publice decretum est, ne id fiat. Sed facilis erit impedire nolentibus, quasi non potuissent, excusatio. Etiam a Bohemia, Austria, Bavaria venire illi miles dicitur, pecunia et a Schafhusia et a Basilea, commeatus a Constanria vicinisque locis.

Pontificii Helvetii ad pontificem⁴, regesque Galliae⁵ et Hispaniae⁶ scripsere pro pace. Adjecerunt, si ea haberi nondum potest, comitatus Burgundiae belli malis exemptus ipsorum custodiae permittatur, magis quod hoc officium Hispano negare non potuerint quam quod a Gallis graviter e comitatu laesis et multa nunc ibi tenentibus impetrari id posse sperent.

Rhaeti vero praeformidantes, ne, si Brisacum capiatur, veniant ad se Galli et plebem iratam, quod Vallis Telina non redditur Rhaetico imperio, amplius in proceres incitent, castella sua Hispanis id maxime volentibus milite complent legatosque suos⁷ ab Hispania exspectant. Parum amica Suedis loquitur qui illis in partibus residet Angliae regis⁸ nomine.

Rex Poloniae⁹ et pontificem et Italos principes ambit ad obtinendam principi Casimiro¹⁰ libertatem, quam ob causam etiam Opaliskius¹¹ et Casanoschius¹² dicuntur huc venturi legatorum titulo. Nam Radsivilius¹³ privatum hic agit neque isti negotio se admiscet. Et qui in aula caesariana est Venetus legatus¹⁴ multum cum rege Poloniae collocutus est et hac de re et ad praecavenda quae a Turcis Veneti metuunt mala.

1 Johann, graaf van Götz.

2 De uitgave der Epist. geeft i.p.v. ‘urbe’ de lezing ‘arce’.

3 Ottavio d'Arragona, prins van Piccolomini.

4 Urbanus VIII.

5 Lodewijk XIII.

6 Philips IV.

7 Voor hun namen zie men no. 3413, p. 16 n. 13.

8 Olivier Fleming, resident in Zwitserland van Karel I van Engeland.

9 Wladislas VII (IV) van Polen.

10 Jan II Kazimierz.

11 Lucas Opalinski.

12 Adam Kazanowski.

13 Boguslaus Radziwill.

14 Giovanni Grimani; zie dl. VIII, p. 409.

[p. 742]

Accepit ab imperatore¹ jussa Eckembergius² aptandi se ad pontificis voluntatem.

Dux Ethruriae³, quanquam Hispano addictior, in speciem tamen belli medius, naves Gallicas in portum Liburni recipit. Duci Mutinensi⁴ in Hispania 30 millia ducatorum annua pro honorario dari audimus.

It ad Vinariensem Mauritius, unus Palatinorum principum⁵. Luthmarius⁶ non multum hic proficit speratque per legatum Gallicum⁷, qui in Anglia est, promotum iri res suas.

Ego quid de tota hac re dicam, nescio et novum in Bremensi agro acceptum malum doleo. At si Angli sive de pace procedant sive non procedant colloquia, promittere volunt se aperte bellum facturos ineunte Majo, interim daturos justum exercitum Palatino et Suedis CC M imperiales, non spernandam arbitrer qualemcunque societatem, quanquam rectius, facturi sint Angli, si evitent multiplicia imperia semper rebus socialibus noxia suasque copias communi imperio magni D. cancellarii⁸ sub titulo directoris foederis regendas permittant.

Audio in Scotia episcoporum quosdam vitae illaudabilis argui. Id vereor, ne commotos animos ad plura indies petenda et extorquenda instiget, cum e re sit communi quietam intus esse Britanniam, ut externis rebus intendere se possit.

In Gallia tranquilla satis sunt omnia praeter muliebres in aula factiunculas et gravem iram in Valettas⁹, eo provectam usque, ut princeps Condaeus¹⁰ in parlamento Burdegalae Espernonium¹¹ asperserit crimine occisi regis Henrici Magni¹², quod telum directe in illum fertur, ex obliquo etiam alio pertinet¹³. Ita solent qui potentes sunt et se munire undique et inimicis odium cum periculo quaerere.

De D. Bannerii¹⁴ equitatu imminuto quem capere possumus dolorem gaudeo pensari calde hostium ad Boitzenburgum et in agro Brandenburgico et spe successuum tum alibi tum ad Warnemundam.

Regem Daniae¹⁵ arbitror res agere imperatoris specie pacificantis. Id me credere jubent praeter veteres in Suedos aemulationes spes ejus non tantum episcopatus retinendi alios, alios consequendi, sed etiam insidiandi liberis civitatibus, in quas partim ipse partim filius¹⁶ juris quandam obtendunt speciem. Quomodo

1 Ferdinand III.

2 Johann Anton Eggenberg.

3 Ferdinando II de Medici, groothertog van Toscane.

4 Francesco I d'Este, hertog van Modena.

5 Moritz van de Palts.

6 Gerhard Romelian von Kalcheim, genaamd van Leuchtmar.

7 Pomponne de Bellièvre.

8 Axel Oxenstierna.

9 Door hun nederlaag bij Fuenterabia hadden Jean-Louis de Nogaret, hertog van Epernon en diens zoon Bernard de Nogaret, hertog van La Valette zich de woede van Lodewijk XIII en van Richelieu op de hals gehaald.

10 Henri de Bourbon, prins van Condé.

11 Jean-Louis de Nogaret de La Valette, hertog van Epernon.

12 Hendrik IV van Frankrijk; hij was in 1610 vermoord.

13 Vgl. no. 3880 aan Axel Oxenstierna.

14 De Zweedse veldmaarschalk Johan Gustavsson Banér.

15 Christiaan IV van Denemarken.

16 Friedrich III, aartsbisschop van Bremen.

[p. 743]

consiliis ejus obviam iri possit, non aeque facilis dispectio est longius praesertim absitis, quare eam curam propius agentibus relinquam intentus interim, siquid intelligere possim, quod significari expediat.

Angli Hispanorum et classem et militem, qui in Brasiliam ivere, validos esse praedicant neque videri Batavorum ibi posthac magnos processus fore, ut jam damna vitari possint.

Cardinalis Ginettius¹, quod de Austriacis idem et² de aliis dicit, nulli pacem esse cordi, suae potentiae amplificandae studere eos, quorum in manu sunt arma immotis ad populorum mala animis.

Imperator partim vi militari partim per minores illos conventus sibi expetita obtinens non amat universalem cernere conventum, in quo Germania tota se videat gemitusque conferat viresque suas veteres et nova mala expendens de remediis cogitet.

Deum pacis oro, ut eam nobis det, sed bonam, utque Excellentiam vestram cum omnibus ejus charitatibus servet ac prosperet.

Excellentiae Vestrae perpetuo cultu addictissimus
H. Grotius.

1 Martio Ginette, pauselijk legaat te Keulen.

2 Het woord ‘et’ ontbreekt in de uitgave der Epistolae.

Lutetiae, 11 Decembris novi Cal. anni 1638.

Regina mater³ in Anglia mille habet in diem florenos. Videt eam Gallicus legatus⁴, non et Hispanus⁵.

3 Maria de Medici.

4 Pomponne de Bellièvre.

5 Alonso de Cardeñas.

Adres: Ludovico Camerario, Reginae Regnique Sueciae Consiliario et Legato apud Praepot. Ord. Foeder. Belgii.

In de copie te Uppsala boven aan de brief in margine; R. Hagae 9/19 Xbris 1638.