Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 9

3821. 1638 oktober 30. Aan A. Oxenstierna¹.

Excellentissime atque Illustrissime Domine,

Magna sunt, quae a Geneva nobis nuntiata certiorem auctoritatem exspectant ducem Carolum², cum Brissaci necessitatibus iterum subvenire vellet, ivisse eo cum alis equitum octo, peditum millibus duobus. Sed a duce Vinariensi³, ad quem profectionis istius fama manarat, missas septem equitum alas et musquettarios sexcentos obvium habuisse hostem ad Sennhemum Mulhusio non procul die mensis hujus 5/15. Disjectum facile equitatum hostilem: peditum egregiam apparuisse virtutem non sine equitatus Vinariensis damno. Sed machinarum Vinariensis vi disjectos illos receptum sibi quaesivisse in silvam propinquam. Ibi ab equite Vinariensi circumventos postero die venisse ad deditionem. Captas hostium machinas omnes, id est quinque cum impedimentis. Ipsum ducem Carolum cum iis, quos adferebat commeatibus subductum periculo. Mortuum ex primoribus Lotharingici exercitus Mercium⁴; ex altera parte Wittershemium⁵. Addebant literae Goetsium⁶ nihilominus appropinquare habentem secum decem ferme millia. Partem eorum Rhenum transgressam prope Laufenburgum. Aliae a Basilea literae significant 11/ 21 mensis hujus die captum a duce Vinariensi castellum, quod extra Brissacum est contra Libenspergam, Vettenum nomine. Id viam facere duci ad pontem Brissaci oppugnandum.

Vidi apud me Lautmarium⁷, qui ab electore Palatino⁸ missus est. Roganti, ut negotia sibi commissa commendarem, prompte id pollicitus sum, sed monui Gallos pecuniam non daturos, nisi norint, quid quantumque Anglus⁹ promittat ad juvandum consanguineum principem. Idem ut faciat, in Suedia exspectari.

Initia ejus male procedunt; nam redditae ipsi sunt per Chavigniacum¹⁰, quas attulerat ab electore, fidem ipsi facturas literas, quia more Germanico regiam non Majestatem, sed Dignitatem nominaverant. Post calendas Januarias anni quem

1 Gedrukt Epist., p. 474; Oxenst. Skrifter 2. afd. II, p. 538. Gedeelt. in vert. in Brandt-Cattenb., Leven II, p. 195. Tot aan ‘Mitto acceptam’ praktisch gelijkluidend aan no. 3820 aan L. Camerarius (tot aan ‘Eam formulam’).

2 Karel IV, hertog van Lotharingen.

3 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

4 Wellicht Franz, vrijheer van Mercy, en niet diens broer Caspar.

5 Ludwig Wittersheim, officier in het leger van Bernhard van Saksen-Weimar.

6 Johann, graaf van Götz.

7 Gerhard Romilian von Kalcheim, genaamd von Leuchtmar.
De uitgave der Oxenst. Skrifter geeft wederom ten onrechte de lezing: ‘Lutsavium’; vgl. no. 3807, p. 635 n. 16.

8 Karl Ludwig van de Palts.

9 Karel I van Engeland.

10 Léon le Bouthillier, graaf van Chavigny.

[p. 658]

exspectamus, iis, qui sine legationis nomine a principibus ad regem¹ mittentur, carruca regis non dabitur.

A Constantinopoli habemus vati illi², qui res novare coeperat, pellem detractam. Ipsum Turcarum imperatorem³ Aleppi esse et multas ad eum e Graecia atque aliunde ire copias. Neque tamen hoc paratu territum Persam⁴, quin ultro de bello inferendo cogitare. Fruges ab eo aquasque corrumpi.

Redierat e Polonia Constantinopolim Chiausius quidam⁵ Polono⁶ a rege⁷ misso comitatus, qui Polonus late jactabat de Cosaccis partam victoriam. Sed gloriationi ejus multum detrahebat is Chiausius narrans nobilitatis Polonae cum civitatibus dissidia, paupertatem publicam et per totum biennium absque stipendio milites.

Strangulatus et in mare abjectus fuit Cyrillus⁸ ex mandato, quod ab imperatore ex itinere venerat jesuitis, ut creditur, suasoribus emptisque in id bassis. Qui patriarchatum aulae gratia alterum nunc adeptus est Caraferiae antistes⁹ pontifici¹⁰ quam protestantibus propior esse creditur. Hagae¹¹ interpres¹² captus est; ipsi crimini datur, quod homo externus nimium se immiscuerit aulae Graecorumque factionibus. Periculum eum, nisi forte pecuniae, si quam adipisci poterunt Turcae juris gentium satis incuriosi, adire non puto. Sed Venetis ob violatum Dalmatico in solo Turcicum territorium, praeter quod injuriose bajulum¹³ tractavere, etiam bellum Turcae minantur. Creduntur hanc procellam Veneti sparsis in bassas pecuniis redempturi.

Reginae matri¹⁴ in Anglia audio dari ducentos in diem sterlingos.

In Italia nihil agitur, plane quasi induciae essent. Ad bellum jam pridem nihil confert Mantuana¹⁵. Hispani Romae de delphino nato¹⁶ non minus quam Galli ipsi gaudium solitis in id signis ostentarunt; reddiderunt etiam eandem ob causam captivos, quos Fontarabiae habebant, trecentos.

Mitto acceptam a Veneto formulam diplomatis, quam cardinalis Hispanus¹⁷ misit, signatam pro Batavis non ipsorum expresso nomine, sed designatis sub vocabulo Galliae foederatorum. Sed credibile est ipsos alio diplomate contentos non fore quam quale olim legatis ipsorum datum est, qui Antwerpiam ivere finem imposituri indutiarum negotio.

1 Lodewijk XIII van Frankrijk.

2 Zie no. 3820, p. 654 n. 6.

3 Murád (Amurath IV), sultan der Ottomanen.

4 Safī (Sam Mirza).

5 Niet nader geïdentificeerd.

6 Niet nader geïdentificeerd.

7 Wladislas VII (IV) van Polen.

8 Cyrillus Lukaris, vermoord op 7 juli 1638.

9 Cyrillus II Kontaris.

10 Urbanus VIII.

11 Cornelis Haga.

12 Abraham Cormano.

13 Vgl. p. 604.

14 Maria de Medici.

15 Maria Gonzaga, hertogin van Mantua.

16 Lodewijk XIV, geboren op 5 september 1638.

17 De kardinaal-infant don Fernando.

[p. 659]

Quanquam pridem ego nullas pecunias accepi sustinendis, quae hic sustineo, impendiis ideoque merito alienis negotiis abstinere poteram meo non expedito, tamen Marini¹ precibus ac necessitati hoc dedi, ut ei ab Heufdio² ducentos imperiales impetrarem.

In Italia sermones sunt de permutando Cremonensi territorio cum Montisferratensi.

Rhaeti, qui ab Hispania rediere³, referunt inde firmatum Rhaetis in Vallem Telinam imperium vetus, sed sine protestantium sacris. Hujus decreti pars prior Vallitelinates offendit, Rhaetos altera.

Deus, Excellentissime et Illustrissime Domine, varias has belli vices ad bonam pacem dirigat.

Tuae Sublimitatis cultor devotissimus
H. Grotius.

1 Charles Marin(i), Zweeds nieuwsagent betreffende Zwitserland en naburige landen.

2 Johan Hoeufft, bankier te Parijs.

3 Voor hun namen zie men no. 3413, p. 16 n. 13.

Lutetiae, 20/30 Octobris 1638.

Pontem e navibus, qui ad Neoburgum erat, dux Vinariensis, ne quid in eum hostibus liceret, sustulit. Mitto epistolam ducis ad me⁴, quam jam nunc e castris accipio, et alteram filii⁵. De peditatus deditione video inanem fuisse rumorem. Cetera satis praeclara sunt.

Sunt aliae literae, quas non vidi. Nuntiant praeter id, de quo scripsi, castellum captum a Vinariensibus et alterum, quod pontem tegebat; pontis arcus quatuor incensos. Id hostibus ad commeatus ab Alsatica parte, nam praeclusa est altera, invehendos impedimento fore. Id factum nocte inter 19 et 20 hujus mensis. Eo tempore una erant Goetsius et Lamboius⁶ aut castrorum aut Friburgi oppugnationem, ut dicitur, molientes. Nos hic pro duce Vinariensi omnia moliri non desinemus.

4 Ontbreekt.

5 Diederik de Groot.

6 Wilhelm, baron van Lamboy.

Adres: Axelio Oxenstiernae, Sacrae Reg. Maj. Regnorumque Sueciae Senatori et Cancellario.