Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 9

[p. 624]

3802. 1638 oktober 14. Van G.J. Vossius¹.

Illustrissimo Hugoni Grotio

S.P. Minus minusque mihi, illustrissime domine, satisfacit Blauwius noster². Persuasi de Philolao³, sed - plane praeter opinionem meam - nostra de idololatria⁴ intermittit. Jam mensem in iis cessatum. Et ait altero etiam mense opus, antequam Philolaum perduxerit ad finem. Iisdem typis excuditur, quibus mea solent. Negat autem illam sibi esse typorum eiusmodi copiam, ut eodem tempore utrumque opus excudi possit.

Ecce aliud, quod displiceat. Iam prope sexennium est, quod postulato ipsius Meursius⁵ transmisit omnia, edita, inedita, sola excepta historia Danica⁶, quam postremo excudi volebat. Ille contra ab hac orsus est, quia caeteris eius viri vendibiliorem fore arbitraretur. Ususque propterea est typis maioribus quam in meis. Et illa iam finem nacta. Existimat igitur Meursius strenue eum nunc progredi in istis, quae pertinent ad emendationem veterum scriptorum, vel antiquitatum Romanarum Graecarumque intelligentiam⁷.

Rogavi vehementer Blauwium, ne ultra sextum annum eludere amicum meum vellet. Ille dicere, nihil minus sibi propositum, sed non ex re sua fore, si iisdem edat formis caetera, quibus historiam Danicam nec me vel Meursium passurum, ut illis edantur, quibus me invito - prope enim oculos fugiunt - filii mei⁸ in Scylacem notas⁹ divulgabit. Non superesse alias, ac medias illas, quibus utitur in meis. Sed ut has usurpet, fieri non posse nisi et Philolao et pariter nostris finem sortitis. Proinde; et quid opus illo proinde? Satis vides, quid hinc colligat. Atqui in meis etiamnum restant pluscula. Minimum tribus opus mensibus, antequam absolvantur. Et quis spondebit nobis, spatio hoc temporis exacto non aliud, qui eius mos est, excogitaturum, quo Meursium eludat. Nihil dixeris Meursiana faciunt ad ea, de quibus scripseram. Imo plurimum. Ut vos non iidem sitis, idem ille, quantum video, erga vos erit. Esto autem, ut Meursiana ordiatur. Libris de poetica et originum et tam multis, quae philosophiam et ecclesiae antiquitates, vel Scripturarum interpretationem tangant, quorum compluria iam affecta, vel

1 Hs. Leiden, UB., coll. Pap. 2. Gedrukt Voss. Ep., p. 360; Voss. Op. IV Ep., p. 247. In de gedrukte uitgaven komen enige onnauwkeurigheden voor. Antw. op nos. 3701 en 3716; beantw. d. no. 3823.

2 Willem Janz. Blaeu, carthograaf en uitgever te Amsterdam, gestorven op 21 oktober 1638.

3 Philolaus is een pseudoniem van de astronoom Ismaël Boulliau; zie no. 3671, p. 452 n. 9.

4 Voor de titel van dit werk zie men no. 3414 p. 19 n. 2.

5 Johannes Meursius (1579-1639), hoogleraar in de geschiedenis en staatkunde te Sorø in Denemarken.

6 Ioannis MevrsI. Historica; Danica pariter, & Belgica; uno Tomo comprehensa: Quorum seriem pagina post praefationem ad Lectorem indicabit. Operum Omnium Tomus Primus. Amstelodami, Apud Gvillielmvm & Ioannem Blaev, M.DCXXXVIII.

7 Meursius was zo verontwaardigd over het optreden van Blaeu, dat hij er over dacht zijn werk aan een andere drukker toe te vertrouwen; vgl. de brief van Meursius aan Vossius dd. 1 juni 1639 (Ioannis MevrsI Opervm. Volvmen vndecimvm. Ex recensione Ioannis LamI. Florentiae, M.D.CC.LXII., kol. 686).

8 Isaac Vossius.

9 Voor de titel van dit in 1639 verschenen werk zie men verderop p. 627 n. 5.

[p. 625]

etiam confecta, porro cum blattis tineisque rixandum¹ erit, si Meursiana patiar praevertere. Meursius autem ulterius morae est impatiens. Si dicendum quod censeo, nec meorum aliquid nec Meursii aggredietur. Οὐ φϱοντὶς Ἱπποϰλείδῃ². Quaeremus uterque alium, si hic nos fastidit Alexis³. Vellem erga tua saltem, alius foret, quando tantum supereminent. Quantum lenta solent inter viburna cupressi⁴. Sed quid faciamus? Homo ille privati quam publici boni amantior, pecuniae etiam quam honoris appetentior, nihil aeque ac lucrum curat. Hoc autem ait non aliunde aeque ad se redire quam ex tabulis suis geographicis⁵. Addere poterat: et missalibus ac similibus, quae excudit; sed sic ut Coloniensis typographi nomen praeferant. Quando igitur laterem lavaremus cum hoc homine agendo do tuis meisve excudendis, visum mihi fuit compellare vicinum Blauvvii Jansonium⁶: quod et factum ab ornatissimo filio tuo⁷. Ac huic quidem responsum dedit velle se transmittere specimen typorum latinorum Graecorumque, ut prius cognoscat utrum placeant tibi. Mihi vero instanti, ut id fieret quam primum, dixit non posse hac hyeme praelo committi. Nam praela sua edendo Atlante et aliis vastis voluminibus sic distineri, ut res sua familiaris non ferat ulteriores impensas. Planeque persuasum habeo eum verum dicere. Magis miror tantum suscepisse quantum video praesertim Blauvvio manibus pedibusque hoc agente, ut hominem in re non ita magna plane ad incitas redigat.

Nullus tuis edendis magis foret idoneus Elzeviriis Leidensibus⁸. Non quasi sint viri aut cives meliores, sed quia charta et typorum bonitate vincunt. Et puto, non recusarent, nisi alii in ea urbe dehortarentur, imprimis ille, qui se amicum tuum ait⁹ nuperque ad te scripsisse. Et scripsisse etiam ex filio tuo intelligo. Quam vero amicus, melius ex illustri barone Jacobo Scytte¹⁰ cognosceres, si is modo sermones de te praesente altero, quem in coelum extollebat, habitos secum referret. Nobis quidem hic recenti memoria indignationis plenissimus exposuit. Nequitiam tum hominis ridebamus. Nec interea mores mutasse clare ex multis deprehendimus. Haec ego non referrem, nisi constaret de stomacho tuo, qui patientia plus quam Spartana concoxeris multis partibus maiora. Et scis invidiam ac malignitatem jamdiu illi in naturam vertisse nec alium erga alios esse, quos doctrinam cum virtute putet conjunxisse. Hoc ego, ut de aliis taceam, abunde meo malo didici, didicit Meursius, discere nunc cogitur maximus Salmasius¹¹, sed

1 Vergelijk Martialis, Epigr. XIV, 37: selectos nisi das mihi libellos, // admittam tineas trucesque blattas.

2 Herodotus, VI, 129.

3 Vgl. Vergilius, Ecl. II, 73: Invenies alium, si te hic fastidit, Alexim.

4 Vergilius, Ecl. I, 25.

5 Voor de bibliografie van zijn Atlassen zie men C. Koeman, Atlantes Neerlandici, I, p. 68 vv.

6 Johannes Janssonius, buurman en concurrent van Blaeu.

7 Pieter de Groot.

8 Abraham en Bonaventura Elzevier.

9 Daniel Heinsius.

10 Over Jacob Skytte († 1641), zie men V, p. 242 n. 2.

11 De Franse klassiek-filoloog Claude de Saumaise - Salmasius -, hoogleraar te Leiden.

[p. 626]

nemo dixerit, quam ille eius mendacia ac calumnias contemnat. Quod ego non aeque potui, cum eum conjurasse erga me viderem cum inimicorum illis, qui toti in eo erant, ut me meosque omnibus everterent fortunis.

Redeo ad edendi tua curam; de qua certiora perscribam, ubi vel fratri¹ vel filio fuerim locutus.

De Suecicis quid opus scribere quem nihil illorum fugiat. Adderem alioqui cancellarium Oxensternium² in Germaniam cogitare, ut dispiciatur de pacis negotio. Eo et iturus comes Danus³ natus ex eadem⁴, imo iisdem, cuius filium⁵ ante annum vel amplius vidisti cum ephoro Ernstio⁶. Sed is, qui huc mittetur, maior est natu illo, quem vidimus. Sic mihi nobilis Suecus retulit ex literis, quas ab avunculo, regni Suecici senatore, acceperat.

Putabam collegam meum Hortensium⁷ dilaturum iter in terras exteras propter luculentam rationem, quam scripseras, et ille ex Deodato⁸ cognorat. Sed longe alia ei mens. Nec miror. Bina illi karoleorum nostratium millia ad hoc iter sunt assignata ab Ordinibus Generalibus. Praeterea fruetur stipendio nongentorum, quos percipit ab urbe hac. Vides, quantum profueris. Non vidit loca extera. Nunc impensis publicis praelustri titulo iter suscipiet; quae res, et nunc honori illi futura et postmodo memorabitur ad ingentem eius gloriam. Deus illi gratam tribuat mentem, et tributurum confido. Ait se primo in Britanniam iturum; inde in Gallias; tum Venetias; inde, prout res dederit. Sed cum longissimo tempore nihil mecum communicasset, uti neque cum Blauwio, - nempe quia, credo, simus occupatiores aliis quam ferendo simus - tandem mihi significavit de Anglia dicis gratia se spargere, quo iter hoc sit occultius. Sed recta iturum in Gallias; non Lutetiam tamen, ne de eo Italia cognoscat ex illis, quibus fortasse innotuerit, si Lutetiae videant; nolle enim se periculum magno seni⁹ creare. Ne Venetiis quidem agere se quicquam velle per literas, nisi ex consilio illorum, qui rei sunt plane intelligentes.

Si per eum literas ad te dare vellem, nihil committendum istiusmodi, ubi festinato opus foret. Fortasse enim, ne quidem locuturum tecum. Postremum hoc plane foret praeter opinionem consulis amplissimi Conradi Verburgii¹⁰. Nam eum scio ab affine tuo optimo Reigersbergio¹¹ literas petiisse commendaticias, quo gratior acceptiorque filius suus¹², juvenis plus minus annorum XX, esse possit.

Is si ad vos venerit. scio acceptissimus fuerit. Parens enim vir est non uno nomine laudatissimus et qui plurimum in hac urbe possit. Praesertim consule

1 Willem de Groot.

2 Axel Oxenstierna.

3 Christian Ulrik Gyldenløve; zie p. 630 n. 3.

4 Christina Munk.

5 Volckmar - Valdemar Christian -, graaf van Sleeswijk-Holstein.

6 Heinrich Ernst.

7 Martinus Hortensius; zie no. 3701 p. 498 n. 2.

8 Elias Diodati.

9 Galileo Galilei.

10 Albert Coenraetsz. Burgh.

11 Nicolaes van Reigersberch.

12 Coenraed Burgh (1619-1699).

[p. 627]

Gravio¹ ante octiduum defuncto, Bickero² in praefectos negotiationis Indiae Orientalis relato Vlamingio Osthornio³ Hagae inter delegatos huius urbis degente et ut arbitror, hoc acturo, ut vitam possit vivere privatam. Video enim et eum horum temporum esse pertaesum.

Si ab Manasse⁴ nihil acceperis literarum, mirari noli. Nam mensis, et prope etiam alter est, quod morbo decubuit. Uti et contigit Isaaco meo⁵. Eo nihil actum in eius Scylace Caryandensi et illo, qui ante annos circiter septingentos ex Scymno Chio⁶ et aliis descripsit Maeotidos periplum⁷. Sed satis te distinui. Modum nescio scribendi, dum nunc sileo prorsus, nunc multiloquus tua moror tempora. Heroinae conjugi salutem plurimam dicito et filiae optimae⁸. Nam filios⁹ intelligo iam in Germania Martiales factos. Clarissimis viris Bignono¹⁰, Cordesio¹¹, Rigaltio¹² et omnibus non aspernantibus me - sed si optima occasio sic ferat - salutem etiam impertias rogo. Amstelodami, MDCXXXVIII, XIV Oct.

Tuus aeternum
G.J. Vossius.

1 Jacob de Graeff.

2 Andries Bicker.

3 Dirck Cornelisz. de Vlaming van Oudtshoorn (1574-1643).

4 Menasseh ben Israel.

5 Isaac Vossius gaf in 1639 zijn Periplvs Scylacis Caryandensis uit; zie voor de titel no. 3558 p. 256 n. 9. Skylax was een Grieks geograaf, geboortig uit Karyanda in Carië (6de eeuw vóór Christus).

6 Scymnus van Chios, Grieks geograaf uit de 2de helft van de 1ste eeuw v. Christus.

7 Zie no. 3558 p. 256 n. 9.

8 Cornelia de Groot.

9 Cornelis en Diederik de Groot. Zij bevonden zich in het leger van Bernhard van Saksen-Weimar.

10 Jérôme Bignon (1589-1656), vermaard Frans jurist.

11 Jean de Cordes.

12 Nicolas Rigault (1577-1654), Frans geleerde, bibliothecaris van de bibliotheek van de koning.

Adres: Illustrissimo viro, Hugoni Grotio, regni Suecici legato ad regem christianissimum. Lutetiam Parisiorum.

In dorso schreef Grotius: 14 Oct. 1638 Vossius.

En boven aan de brief: Rec. 28 Oct.