Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 9

3697. 1638 juli 31. Aan L. Camerarius⁴.

Illustrissime Domine,

Accepi simul cum D. Salvii⁵ etiam Excellentiae vestrae literas⁶ datas has 9/19 Julii.

In Pomerania vicinisque locis fieri non potest, quin brevi strepat bellum auctis jam Banerii⁷ copiis et contra eum conglomerante se hoste.

Non minor est mea de foedere, quod Hamburgi agitatur, exspectatio. Batavi certe et suopte ingenio et reipublicae ex multis particulis aequo jure compositae conformatione tardi sunt et novos sibi hostes sumere reformidant. Itaque etiamsi majores Cracovio⁸ mittantur legati, vix est ut in foedus, quale sub incude est, pertrahi possint, quanquam non nego causas esse graves, quae aliud suadere possint. Sed quid D. Rous⁹, praeter illa Lutetiana ad D. Salvium allaturus sit, multum refert.

Ex legatis, qui hic sunt, Anglis¹⁰ nihil ad eam rem pertinens intelligo, nisi quod non abstituri sint Hispano¹¹ se praebere commodos, donec a Batavis quod

4 Copie Uppsala, UB., cod. 388a. ep. 140. Gedrukt Epist. p. 451. Ludwig Camerarius was Zweeds gezant in Den Haag.

5 Johan Adler Salvius, Zweeds gezant in Hamburg.

6 Ontbreekt.

7 De Zweedse veldmaarschalk Johan Gustavsson Banér.

8 Karel van Cracou.

9 Thomas Roe, de Engelse afgezant naar Hamburg.

10 John Scudamore en Robert Sidney, resp. ordinarius en extraordinarius Engels gezant te Parijs.

11 Philips IV.

[p. 489]

volunt extorserint magis quam impetraverint. Ego siquid possim ad minuenda harum gentium dissidia adferre, faciam perlibenter.

Principi Arausionensi¹ speramus satis fore temporis, ut acceptam cladem hostibus reponat.

Obsidio S. Audomari plane jam derelicta est. Rex² et cardinalis³ ad Abbatis villam sunt. Videntur id agere, ut capiant loca quaedam ad Atrebatum urbem ducentia, puta Rentiacum, Airam. Est autem Atrebatum urbs magna magis quam valida.

De Brisaco nihil spero. Non fuit⁴ tamen sine rebus prosperis dux Vinariensis⁵ caesis per Tubatelum⁶ Croatis hostium plerisque captisque impedimentis apud Steinfeldum in itinere Argentoratum versus. Ejus pugnae, quae nono Julii die pugnata est, historiam exactiorem etiamnum exspectamus. Longavillano duci⁷ non satis est militis ad obsidionem aliquam cum bona spe inchoandam.

De Fontarabiae obsidione est, cur bene speremus, si modo naves Gallicae, quae eo destinantur LX - octo jam earum illuc pervenisse intelligo - portum clauserint, priusquam eo se contulerint Hispanicae.

Reginae⁸ partum circa Septembrem exspectamus, sub quod tempus et ex Hispania legati⁹ huc venturi putantur.

Videtur in Italia non conquieturus hac aestate Hispanus ingens copiis et Vercellis haud dubie jam captis ferox, perculsis autem aut aversis a bello sociorum Galliae animis.

Dux Vinariensis prudentem se non minus quam fortem ostendit datis regi omnibus literis, quas ad ipsum attulerat Hoffmannus¹⁰. Ex regis voluntate respondit dux, si pacem serio velit imperator¹¹ agendum de ea re in iis, qui nunc instant conventibus.

Hassicae¹² negotium, quo sit evasurum, sollicitum me habet. Puto sapienter facturam, si societatem certe non invalidam paci incertae aut etiam novo cum sociis bello praeferat.

Elector Palatinus¹³ quid facturus sit, quid etiam hoc rerum statu facere possit, non satis video. Sed electoris Coloniensis¹⁴ miror verba minacia et ipsi allatura periculum, si quando fortuna quaedam melior Batavos respexerit, quos

1 Frederik Hendrik.

2 Lodewijk XIII van Frankrijk.

3 De Richelieu.

4 De copie te Uppsala geeft abusievelijk: ‘Non fiet tamen sine rebus prosperis. Dux Vinariensis ...’.

5 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

6 Georg Christoph von Taupadel.

7 Henri d'Orleans, hertog van Longueville.

8 Anna van Oostenrijk.

9 Er zijn in Parijs geen Spaanse afgezanten aangekomen.

10 Johann Hoffmann.

11 Ferdinand III.

12 Amelia Elisabeth van Hanau-Münzenberg, landgravin van Hessen-Kassel.

13 Karl Ludwig van de Palts.

14 Ferdinand van Beieren, keurvorst van Keulen.

[p. 490]

vel nunc adventus ille septem ex ultima Asia navium, tum vero ingentes illi per Brasiliam paratus faciunt non spernendos.

De Palatinis principibus¹ est ita ut scripsi². Rhodium³ amo magnis suis meritis.

Transilvanici negotii tractator⁴ literas a rege ac cardinali accepit, quales voluit, ad principem suum⁵. Brevi apud vos erit.

Comitem Mauritium⁶ quam alienum a pontificia religione judicaverint pontificii, ex iis, quae Antverpiae edita⁷ transmitto, dabitur cognosci.

In Sorbona nihil est veteris libertatis ex quo contra parlamenti decretum regia auctoritate monachis omnibus, qui doctores sunt theologiae, jus in eorum conventus veniendi sententiamque dicendi datum est. Ex eo⁸ omnia ibi ad pontificem⁹ fluunt. Vix duo aut tres restant, qui veteres Galliae sententias concilii Basileensis¹⁰ decreto firmatas animo magis quam voce retinent. Propterea nolim quenquam hoc quidem tempore aliquid e Gallia forte contra Romam sperare.

Laudo archiepiscopum Cantuariensem¹¹, qui his diebus pulchra epistola Davidem Blondelium¹² reformatorum pastorum doctissimum, hortatus est ad edendum, quem scripsit contra usurpata a pontifice jura, librum¹³.

Scotiae suspiciones et motuum semina sanari gaudeo.

Castilionaeus¹⁴ cum Lafortio¹⁵, a quo asperius dissederat¹⁶ quam utrique expediret, reconciliatus est. An regis etiam benevolentiam sit recepturus mansurusque hic in imperio militari, nescitur. Laborant pro eo multi. Sed nec paucos habet ex aemulis factos inimicos, quorum praecipui sunt propinqui cardinalis cuncta regentis.

1 Bedoeld zullen zijn Moritz en Eduard van de Palts.

2 Vgl. no. 3663, p. 439.

3 Johann Rodt.

4 Johann Heinrich van Bisterfeld.

5 Georg I Rákóczi, vorst van Zevenburgen.

6 Vgl. hierover no. 3685, p. 471 en n. 7 aldaar.

7 Vgl. het door Grotius eigenhandig overgeschreven bericht: bijlage no. 10.

8 Dit woord ontbreekt in de uitgave der Epist.

9 Urbanus VIII.

10 Het concilie van Bazel (1431-1449).

11 William Laud.

12 David Blondel (1591-1655).

13 In de komende jaren publiceerde hij een tweetal geschriften over dit onderwerp: Lettre de Mr. Blondel a Monsievr de La Hay, Tovchant la pretendue necessité de la puissance du Pape en l'Eglise, proposée par le Sieur de la Milletiere. Se vendent à Charanton, Par Lovys de Vendosme, demeurant à Paris, ruë de la Pelleterre, à l'Image Sainct Nicolas MDCXXXX; De la Primavté en l'Eglise: Traitté ov sont confrontees, auec la Response du Serenissime Roy de la grand'Bretagne, les Annales du Card. Baronus, les Controverses du Cardinal Bellarmin, la Replique du Card. Dv Perron, et Par D. Blondel, Auec Indices necessaires. A Geneve, Imprimé pour Iaques Chouët. M.DCXLI.

14 Gaspard de Coligny, maarschalk van Châtillon.

15 Jacques Nompar de Caumont, hertog van La Force.

16 De copie te Uppsala geeft de lezing: ‘discesserat’.

[p. 491]

Deus, Illustrissime Domine, cuncta in bonum christiani orbis vertat Excellentiamque vestram et domum ejus respiciat favens.

Excellentiae vestrae omni cultu addictissimus
H. Grotius.

Lutetiae 21/31 Iulii MDCXXXVIII.

Adres: Ludovico Camerario, Reginae Regnique Sueciae Consiliario et Legato apud Praepot. Ord. Foeder. Belgii.

Boven aan de brief in de copie te Uppsala in margine: Redd. 7 Aug. 638.